PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA

IES DO CASTRO -VIGO- CURSO 2018-2019

PROFESORA: MARÍA DOLORES ABAL CASÁS

1

ÍNDICE:

1.Programación 4º ESO. (páxs:3-23)

2.Programación 1º Bachillerato. (páxs:24- 46 )

3.Programación 2º Bacharelato: Economía ( páxs:46- 63)

4. Programación 2º Bacharelato : Fuax .(páxs:64-80)

CURSO 2018-19

DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA

2

MARÍA DOLORES ABAL CASÁS

PROGRAMACIÓN DE ECONOMIA . CURSO :4º ESO.

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN . CONTRIBUCIÓN DA MATERIA AOLOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE.

A formación en economía faise necesaria nun contexto globalizado, no que asrelacións entre os axentes económicos e sociais son cada día máis complexas.

A consideración do comportamento económico das persoas na procura dasatisfacción das súas necesidades, así como da produción e da organización dos bens e os servizos necesarios, e da distribución dos recursos escasos facilitan a compresión da realidade social.

Calquera persoa necesita coñecer as regras básicas que explican osacontecementos económicos e a linguaxe específica utilizada por economistas e medios de comunicación para analizar eses feitos.

O estudo da economía axuda a percibir e acoñecer o mundo, e posibilita analizar e afondar nas relacións humanas, facilita a comprensión dos conceptos utilizados habitualmente na análise económica e empresarial,serve para potenciar destrezas de razoamento, abstracción e interrelación, e proporciona ferramentas para examinar de xeito crítico a sociedade.

E contribúe tamén a desenvolver a curiosidade intelectual, a capacidade analítica, o rigor e a amplitude de perspectivas á hora de indagar no coñecemento de variables como o crecemento, a pobreza, a educación, a saúde, a riqueza, o ambiente.

Proporciona importantes coñecementos matemáticos e estatísticos, habilidades de comunicación oral e escrita para explicar e transmitir ideas e conclusións, con argumentos e evidencias empíricas, sentido da ética e respecto polo ser humano, así como unha intensa capacidade de traballo, tanto individual como en equipo.

O enfoque empregado pola economía na resolución dos problemas sociaisdistínguea das restantes ciencias sociais.

A materia de 4º de ESO distribúese en seisbloques que permiten o estudo da economía como ciencia e do papel dos axentes económicos. No bloque 1 ("Ideas

3

económicas básicas") recóllense aspectos relativos aos principios económicos, á terminoloxía propia e á metodoloxía da ciencia económica. Nobloque 2 ("Economía e empresa") analízase o papel e o funcionamento do/da axente de empresas na economía.

O seguinte bloque ("Economía persoal") está dedicado ao estudoda transcendencia das decisións económicas na vida das persoas. O cuarto bloque("Economía e ingresos e gastos do Estado") repasa o papel estatal no funcionamentoeconómico a través da análise dos seus ingresos e gastos. No quinto bloque ("Economía e tipos de xuro, inflación e desemprego") repásanse os aspectos máis salientables da economía financeira e a súa repercusión na actividade económica e o nivel de emprego.

E para rematar, o bloque de "Economía internacional" fai un breve repaso dofuncionamento do sector exterior da economía con especial fincapé nas repercusións da integración económica e a globalización.

Así nesta programación partirase de considerar que a situación económica actual eos cambios acontecidos nos últimos anos, fan preciso que o programa se oriente cara aconsideración dun sistema económico planetario globalizado no que as relaciónseconómicas son cada vez máis complexas, caracterizado polos conflitos, as desigualdades nas que se enfrontan unha xeografía da riqueza, ou incluso do dispendio, e unha xeografía da pobreza, pobreza que pouco mellorou nos últimos anos,incluso aumentando as desigualdades trala última crise, e polo dominio absoluto do capital financeiro. En tal sistema produtivista e consumista é transcendental a problemática ambiental, a relación da Economía coa Natureza considerando un Sistema Económico aberto á mesma, e analizando a problemática dos distintos recursos, renovábeis, e non renovábeis e dos residuos. Así mesmo é preciso analizar o papel preponderante do sistema financeiro globalizado que provocou as crises actuais.

Neste contexto onde a economía está presente en todos os aspectos da nosa vidacotián calquera cidadán precisa coñecer as regras básicas que explican osacontecementos económicos e a linguaxe que emprega esta disciplina para poder tomar as súas decisións económicas e facer xuízos de valor sobre a situación socioeconómica que o rodea, sempre a un nivel de educación secundaria obrigatoria, esobre conceptos instrumentos e aconteceres económicos da vida cotián.

Esta materia debe servir para coñecer as regras básicas que explican os acontecementos económicos, a linguaxe económica empregada nos medios e proporcionar ferramentas para examinar de xeito crítico a sociedade observando e valorando as políticas actuais.Terase tamén moi en conta que estamos en Galicia, Comunidade Autónoma concaracterísticas socio-económicas lingüísticas e culturais diferenciadas e que o entorno do Instituto, Vigo e comarca, é un entorno urbano economicamente importante onde se

4

desenvolven sectores da economía galega salientables, pesca, o porto, estaleiros,canteiras de Porriño, PSA Citroen etc. Os exemplos reais tomaranse desta realidadepróxima para chegar á economía global.

Para desenvolver os distintos bloques do currículo desta materia, estaprogramación consta de 12 unidades didácticas, pudendo haber criterios ou estándaresdun bloque do currículo en algunha unidade que maioritariamente pertence a outro, estas unidades son as seguintes:Bloque 1. Ideas económicas básicasUnidade 1 Introdución á Economía. Distintas organizacións económicas. O sistemaeconómico.Unidade 2. As actividades económicas e a produciónUnidade 3 Os axentes económicos.Bloque 2. Economía e empresaUnidade 4 A empresa e o/a empresario/a.Bloque 3. Economía persoalUnidade 5 As familias, traballadores e consumidores.Unidade 6 As familias, economía familiar e persoalBloque 4 Economía, e tipos de xuro, inflaciónUnidade 7 O sistema financeiro e a InflaciónUnidade 8 Aforro e investimentoBloque 5 Economía Ingresos e gastos do EstadoUnidade 9 A Renda e a súa distribuciónUnidade 10 Ingresos e gastos do estadoBloque 6 Economía internacionalUnidade 11 Comercio exterior, tipos de cambioUnidade 12 A globalización

CONTRIBUCIÓN DA MATERIA AO LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE.

As competencias clave do currículo serán as seguintes:

- Comunicación lingüística (CCL). Competencia matemática e competencias básicas enciencia e tecnoloxía (CMCCT). Competencia dixital (CD). Aprender a aprender (CAA).Competencias sociais e cívicas (CSC). Sentido de iniciativa e espírito emprendedor(CSIEE). Conciencia e expresións culturais (CCEC).

Nesta materia tendo en conta os seus contidos sociais, o seu carácter de cienciasocial, a súa relación coa política, e a metodoloxía que se vai empregar nesta programación, en todos os bloques, en maior ou menor grao, se desenvolveran estratexias que desenvolvan todas estas competencias. A CCL, CMCCT, CD, CAA, serán instrumentos procedimentais en todos os temas e moitos estándares. A CSC, CSIEE, e CCEC desenvolveranse especialmente naqueles outros estándares sobre análise da realidade socioeconómica, valoración da situación e achega de propostas.

5

As competencias desenvolveranse facendo moita variedade de actividades:lecturas comprensivas de noticias ou artigos, e de algún libro ou cómic; veranse vídeos;cálculos matemáticos, análise de datos e interpretación e realización de gráficosestatísticos; pequenos traballos de ampliación de información; busca de información narede, e nos xornais; emprego da tecnoloxía dixital para facer os traballos e para buscar,procesar, e valorar información para adquirir novos coñecementos; análise e valoracióncrítica das repercusións dalgún feitos económicos na sociedade; actividades paradesenvolver a iniciativa e espírito emprendedor coas propostas de solucións aosproblemas ou con novos retos persoais; propostas de compromisos co entorno físico esocial global dende o local, recoñecendo as achegas culturais galegas nas actividadeseconómicas e en xeral no desenvolvemento como persoas.

2 .OBXECTIVOS

Partindo dos obxectivos curriculares da Educación Secundaria Obrigatoria nestamateria de estudio da realidade socioeconómica propoñemos como obxectivos específicos os seguintes:

- Coñecer conceptos económicos para aplicalos ó estudio da realidade persoal e social e poder facer xuízos de valor razoados.- Coñecer os trazos da Economía galega e española no contexto mundial.- Analizar de xeito crítico este modelo de produción e consumo pola destrución que supón da natureza e polas desigualdades entre as persoas, buscar causas e factores que as perpetúan e analizar e propor distintas solucións.- Usar os coñecementos para abordar de xeito autónomo problema económicos do entorno próximo analizando de xeito crítico a información dos medios de comunicación.- Propor medidas de actuación dos individuos nos cambios socioeconómicos desde atolerancia, a solidariedade e a cooperación entre persoas e grupos.- Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico propondo prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.- Fomentar a igualdade de dereitos e a igualdade de oportunidades reais entre mullerese homes, entre todo tipo de persoas, e analizar e valorar criticamente as desigualdadese discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas.- Valorar e desenvolver hábitos de vida saudable.- Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambiodas condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego.- Desenvolver o dominio da lingua galega e castelán e das Tics. Desenvolver hábitos de estudio, lectura e disciplina e aprender a aprender.Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

6

3.CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES.GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS MESMOS-6 BLOQUES-

Bloque 1. Ideas económicas básicas

Unidade 1 Introdución á Economía. Distintas organizacións económicas. O sistema económico.ContidosAs necesidades humanas hoxe onte, aquí e acolá. Necesidades primarias secundarias esociais, económicas ou non económicas. Actividade económica e sociedade. Principios na toma de decisións económicas.Escaseza, elección e asignación de recursos monetarios e naturais. Custo deoportunidade.Economía como ciencia: O método na economía: modelos económicos. A economía.unha Ciencia Social.As relacións económicas básicas e a súa representación.Os sistemas económicos. O sistema capitalista. Outros sistemas.Criterios de avaliación- Explicar as necesidades humanas, os tipos delas e observar como están cubertas nomundo. Os Obxectivos do desenvolvemento sostible ODS- Coñecer as actividades económicas e a súa relación coas necesidades. Identificar distintas actividades e distintos tipos de bens e servizos.- Recoñecer a produción e consumo como obxecto de estudio da Economía.- Explicar a economía como ciencia social e relacionala coa política a sociedade e outras ciencias.- Valorar o impacto permanente das decisións económicas na vida das persoas.- Identificar a terminoloxía económica básica e o uso dos modelos económicos, efamiliarizarse con eles.- Tomar conciencia dos principios da economía para aplicar nas relacións económicasbásicas cos condicionantes de recursos e as necesidades.- Identificar os grandes trazos dos distintos sistemas económicos nas súas relaciónsbásicas.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Recoñece a escaseza de recursos e a necesidade de elixir e tomar decisións como asclaves dos problemas básicos de calquera economía, e comprende que todas as eleccións supoñen renunciar a outras alternativas e que todas as decisións teñen consecuencias. (100%). Distingue formas de analizar e resolver problemas económicos, e identifica as súasvantaxes, os seus inconvenientes e as súas limitacións. (60%). Comprende e utiliza correctamente termos da área da economía. Diferencia entreeconomía positiva e economía normativa. (100%). Interpreta os modelos de representación da realidade económica, e emprega os termos e a metodoloxía apropiados para analizar problemas económicos concretos. (25%). Representa e analiza graficamente o custo de oportunidade mediante a fronteira deposibilidades de produción mediante un exemplo sinxelo da súa realidade cotián. (50%)

7

. Identifica na realidade histórica os grandes trazos dos distintos sistemas económicos.(60%). Compara sistemas económicos, a nivel histórico e utilizando exemplos actuais do ámbito internacional. (60)%)Unidade 2. As actividades económicas e a produciónContidosA actividade económica. Proceso produtivo e factores produtivos.O problema dos recursos naturais e a produción.A tecnoloxía e a responsabilidade social das tecnoloxías aplicadas.Custo de oportunidade e fronteira de posibilidades de produciónSectores da actividade económicaCriterios de avaliación- Identificar os factores de produción.- Analizar as características principais do proceso produtivo distinguindo produción de bense de servizos. Fases do proceso.- Examinar con exemplos concretos as funcións económicas da Natureza. Problemasactuais.- Coñecer distintas propostas de solución: técnicas, acordos internacionais, leis, taxas de contaminación, dereitos negociables, etc.- Coñecer os conceptos de tecnoloxía e de produtividade.-Valorar o papel da tecnoloxía e as súas implicacións sociais e ambientais.-Coñecer a Economía Ecolóxica, límites dos recursos, métodos de integrar a Natureza,distintas opcións.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Coñece os conceptos de produción e consumo. (100%9. Pon exemplos sinxelos de distintos procesos produtivos. (80%). Identifica os distintos factores produtivos: recursos naturais e enerxía, traballo, e capital físico e financeiro. (100%). Valora o problema da natureza e as actividades económica, como subministradora derecursos e como receptora de residuos. (100%). Coñece concepto de tecnoloxía e de produtividade. Analiza os tipos de factores produtivos e as relacións entre produtividade, eficiencia e tecnoloxía. (50%). Valora o papel da tecnoloxía e as súas implicacións sociais e ambientais. (60%). - Analizar as combinacións dos factores produtivos e as relacións entre produtividade,eficiencia e tecnoloxía. (50%). Representa e analiza graficamente o custo de oportunidade mediante a fronteira deposibilidades de produción. (50%). Identifica os sectores económicos e clasifica distintas actividades nos mesmos, así como os seus retos e as súas oportunidades. (100%)Unidade 3 Os axentes económicos.ContidosOs axentes económicos. Empresas, familias, sector público.Relacións económicas básicas entre os distintos axentes. O fluxo circular da renda.O mercado capitalista. Competencia perfecta e imperfecta.Obxectivo da Economía actual, o crecemento económico.

8

Problemas do crecemento, o modelo produtivista consumista e o medio ambiente.Criterios de avaliación- Identificar os distintos axentes económicos e o seu papel na economía.- Analizar as relacións que se dan entre os mesmos.- Identificar o papel e os niveis do sector público en España.- Observar na realidade problemas económicos provenientes das relacións económicasentre os distintos axentes no seu contorno.- Observar actuacións na realidade doutros axentes secundarios, sindicatos, ongs,asociacións de empresarios.- Tomar conciencia dos principios da economía para aplicar nas relacións económicasbásicas cos condicionantes de recursos e as necesidades.- Valorar o problema do crecemento ilimitado, obxectivo deste sistemaEstándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Coñece os axentes económicos, familias (traballadoras e consumidoras), empresas esector público. Identifica na realidade os distintos axentes económicos. (100%). Busca nas noticias dos xornais exemplos deles, sobre todo da comarca e de Galicia..(60%). Representa as relacións que se establecen entre as economías domésticas e asempresas. (50%). Aplica razoamentos básicos para interpretar problemas económicos provenientes dasrelacións económicas do seu contorno. (80%). Valora as repercusións sociais e políticas do modelo de crecemento produtivistaconsumista actual. (80%)Bloque 2. Economía e empresaUnidade 4 A empresa e o/a empresario/a.ContidosA empresa e o/a empresario/a. Elementos, funcións e obxectivos da empresa.Clases de empresas.Formas xurídicas da empresaFontes de financiamento das empresas. Novas formas de financiamentoIngresos e custos da empresa: clasificaciónResultados da empresa.Obrigas da empresa. Seguridade social. Obrigas fiscais das empresasA responsabilidade social corporativa das empresas, R.S.C.Criterios de avaliación- Coñecer o concepto de empresa e identificar os distintos tipos segundo distintos criterios de clasificación.- Buscar exemplos de empresas de bens e de servizos na realidade máis próxima, Vigoe Galicia.- Describir os tipos de empresas e as formas xurídicas das empresas, e relacionar concada unha coas súas esixencias de capital e as responsabilidades legais dos/daspropietarios/as e xestores/as, así como as interrelacións das empresas no seu contornoinmediato.- Identificar as fontes de financiamento das empresas.- Determinar, para un caso sinxelo, a estrutura de ingresos e custos dunha empresa,

9

calculando o seu beneficio.- Coñecer as obrigas das empresas.- Diferenciar os impostos que afectan as empresas e a importancia do cumprimento das obrigas fiscais.- Valorar a importancia de que as empresas adopten unhas estratexias de R.S.C.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Distingue as formas xurídicas das empresas e relaciónaas coas esixencias de capitalpara a súa constitución e coas responsabilidades legais para cada tipo. (100%). Identifica e valora as formas xurídicas de empresas máis apropiadas en cada caso, enfunción das características concretas, aplicando o razoamento sobre clasificación dasempresas. (80%). Distingue os tipos de empresas e de empresarios/as que actúan no seu ámbito, asícomo a forma de interactuar co seu contorno máis próximo e os efectos sociais eambientais, positivos e negativos, que se observan. (100%). Explica as posibilidades de financiamento das empresas e diferencia o financiamentoexterno e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada unha e asimplicacións na marcha da empresa. (60%). Distingue os ingresos e os custos dunha empresa, calcula o seu beneficio ou a súaperda, aplicando razoamentos matemáticos, e interpreta os resultados. (70%). Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa forma xurídica e asactividades, e sinala o funcionamento básico dos impostos e as principais diferenzas entre eles. (60%). Valora a achega que para a riqueza nacional supón a carga impositiva que soportan as empresas. (60%). Valora a adopción de estratexias de R.S.C. (60%)Bloque 3. Economía persoalUnidade 5 As familias, traballadores e consumidores.ContidosO mercado de traballo e obtención de rendas. Distintas rendas.Poboación activa e inactiva, ocupada e parada. Taxas.Salario e nómina. Compoñentes.O desemprego. Tipos causas e consecuencias do desemprego. Diferencias entrexéneros e comunidades. O desemprego en Galicia.Perspectivas da ocupación.Criterios de avaliación- Ver o papel das economías domésticas en canto a traballo e a consumo.- Facer clasificación da poboación segundo mercado de traballo. Calcular as distintas taxas.- Coñecer distintos tipos de renda familiar.- Identificar os concepto de salario, salario real e monetario, o SMI.- Calcular o salario neto dunha nómina a partires dos seus compoñentes.- Coñecer o papel dos sindicatos e os convenios colectivos.- Coñecer os datos do desemprego, tipos causas e consecuencias.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Identifica o papel das economías domésticas en canto a traballadores (por conta propia ou allea) e a consumidores (100%)

10

. Distingue poboación activa inactiva, ocupada ou parada e calcula as distintas taxas(100%). Coñece distintos tipos de renda familiar. (100%). Identifica e calcula os elementos dunha nómina. (100%). Indaga sobre actuacións dos sindicatos e busca algún convenio colectivo. (60%). Describe as causas do desemprego e valora as súas principais repercusiónseconómicas e sociais. (50%). Analiza os datos de desemprego en España e Galicia e indaga sobre as políticas contrao desemprego. (60%). Investiga e recoñece vieiros e tendencias de emprego. (50%)Unidade 6 As familias, economía familiar e persoalContidosOrzamento persoal. Control de ingresos e gastos.Xestión do orzamento. Obxectivos e prioridades.Planificación económico-financeira: necesidades económicas nas etapas da vida.Aforro e endebedamento.Criterios de avaliación- Realizar un orzamento persoal distinguindo entre os tipos de ingresos e gastos, econtrolar o seu grao de cumprimento e as posibles necesidades de adaptación.- Decidir con racionalidade ante as alternativas económicas da vida persoal, erelacionalas co benestar propio e social.- Expresar unha actitude positiva cara ao aforro, e empregar o aforro como medio paraalcanzar diversos obxectivos.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Elabora un orzamento ou plan financeiro persoal, identificando os ingresos e os gastos integrantes, e realiza o seu seguimento. (100%). Utiliza ferramentas informáticas na preparación e desenvolvemento dun orzamento ouplan financeiro personalizado. (80%). Manexa gráficos de análise que permiten comparar unha realidade personalizada coas previsións establecidas. (60%). Comprende as necesidades de planificación e do manexo de asuntos financeiros aolongo da vida. Esa planificación vincúlase á previsión realizada en cada etapa, deacordo coas decisións tomadas e a marcha da actividade económica nacional. (50%). Recoñece e explica a relevancia do aforro e do control do gasto. (60%). Analiza as vantaxes e inconvenientes do endebedamento, valorando o risco eseleccionando a decisión máis axeitada para cada momento. (50%)Bloque 4 Economía, e tipos de xuro, inflaciónUnidade 7 O sistema financeiro e a InflaciónContidosO diñeiro, tipos funcións e evolución. A oferta monetariaO sistema financeiro, elementos. Os activos financeiros e os mercados.O BCE, funcións. Tipos de xuro, de que dependen?A inflación. Principal medidor da mesma.Causas e efectos da inflación.Consecuencias dos cambios dos tipos de xuro na inflación e na economía en xeral. A

11

política monetaria.Criterios de avaliación- Recoñecer o funcionamento básico do diñeiro.- Identificar os elementos do sistema financeiro, identificar os activos financeiros máisimportantes e os mercados.- Observar as funcións dos bancos e do BCE. Indagar sobre tipos de xuro nos bancos eno BCE.- Identificar o Ipc e facer lixeira aproximación ao xeito do seu cálculo.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Recoñece as funcións e tipos de diñeiro. (100%9. Coñece o papel dos bancos, do BCE e doutros mercados como a bolsa. (80%). Describe as causas da inflación e valora as súas principais repercusións económicas e sociais. (80%). Explica o funcionamento dos tipos de interese e as consecuencias da súa variación para a marcha da economía e a súa relación coa inflación e o desemprego. (100%). Valora e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados cos tipos de xuro, inflación e desemprego. (100%)Unidade 8 Aforro e investimentoContidosDistintos produtos financeirosContratos financeiros: contas e tarxetas de débito e crédito.Relacións no mercado financeiro: información e negociación.Implicacións dos contratos financeiros. Dereitos e responsabilidades dos/dasconsumidores/as no mercado financeiro.Aforro ou investimento. Instrumentos de investimento. Risco e diversificación.O seguro como medio para a cobertura de riscos. Tipoloxía de seguros.Criterios de avaliación- Identificar distintos produtos financeiros- Diferenciar os tipos de contas bancarias e de tarxetas emitidas como medios depagamento, e valorar a oportunidade do seu uso con garantías e responsabilidade.- Coñecer os produtos de aforro e de investimento.- Facer consideracións sobre a capacidade de endebedamento persoal.- Coñecer nivel de riscos dos distintos investimentos.- Coñecer o concepto de seguro e a súa finalidade.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Comprende os termos fundamentais e describe o funcionamento das contas naoperativa bancaria. (100%).Valora e comproba a necesidade de interpretar as cláusulas dos contratos bancariospara coñecer os dereitos e as obrigas que se derivan delas, así como a importancia deoperar en condicións de seguridade cando se empregan procedementos telemáticos.(80%). Recoñece a capacidade de negociación coas entidades financeiras e analiza osprocedementos de reclamación ante estas. (60%). Identifica e explica as modalidades de tarxetas bancarias, así como os elementos e osprocedementos que garanten a seguridade na súa operativa. (100%)

12

. Identifica e valora o risco de distintos activos financeiros instrumentos de investimento.(80%). Identifica, describe e clasifica os tipos de seguros segundo os riscos ou as situaciónsadversas nas etapas da vida. (50%)Bloque 5 Economía Ingresos e gastos do EstadoUnidade 9 A Renda e a súa distribuciónContidosAs macromagnitudes. Vías de cálculo do PIB.A renda per cápita e a súa distribución.Desigualdades económicas e distribución da renda.O índice de Gini. Outros indicadores do desenvolvemento, o IDH, IDG etcCriterios de avaliación- Coñecer conceptos de PIB, PNB, RN, RND e todos eles per cápita.- Identificar as tres vías de cálculo do PIB.- Observar como é a distribución, funcional, rexional e persoal da renda en España, na UE e en Galicia.- Identificar outros medidores da desigualdade e coñecer novos medidores dodesenvolvemento e a súa importancia.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Coñece e identifica nas noticias ou textos os conceptos de PIB, PNB, RN, RND e todos eles per cápita. (100%). Identifica os tres xeitos de cálculo do PIB e os seus compoñentes. (80%). Analiza e tira conclusión de datos e gráficos para observar como é a distribución,funcional, rexional e persoal da renda en España, na UE e en Galicia. (100%). Coñece e emprega outros medidores da desigualdade e novos medidores dodesenvolvemento e valora a súa importancia. (80%)Unidade 10 Ingresos e gastos do estadoContidosOrzamentos públicos. Ingresos e gastos públicos.A débeda pública e o déficit públicoA Política fiscal.A función distributiva do Estado.Outras políticas. Políticas contra o desemprego e a exclusión ou discriminación.Criterios de avaliación- Coñecer o concepto de orzamentos públicos, para que se empregan quen os elabora.- Diferenciar e explicar os conceptos de débeda pública e déficit público.- Analizar algunha medida de política fiscal e ver se é restritiva ou expansiva- Coñecer a existencia das propostas sobre máis ou menos intervención do sector público na economía e sobre a estabilidade orzamentaria- Determinar o impacto para a sociedade da desigualdade da renda e estudar asferramentas de redistribución da renda.- Valorar opcións de políticas macroeconómicas para facer fronte ao desemprego.- Valorar exemplos de política actual.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmo. Coñece o concepto de orzamentos públicos e o proceso da súa elaboración (100%). Identifica as grandes partidas de ingresos e de gastos públicos (100%)

13

. Analiza os datos actuais de déficit e débeda. (60%)

. Valora as propostas sobre a intervención do estado na economía, sobre a estabilidadeorzamentario ou sobre déficit cero. (80%). Analiza a desigual distribución da renda e valora mecanismos de redistribución (80%). Analiza e valora medidas de política actual (80%)Bloque 6 Economía internacionalUnidade 11 Comercio exterior, tipos de cambioContidosComercio internacional. Que se comercia? Quen comercia?O comercio internacional. Proteccionismo, librecambio.A balanza de pagamentos.As divisas e o tipo de cambio. O sistema financeiro internacional.Cooperación e integración económica distintos graos e tipos de relacións e organismoseconómicos internacionais. A Unión Europea (UE), outros.Criterios de Avaliación- Coñecer que é o comercio internacional. Que se comercia e quen.- Diferenciar proteccionismo, librecambio.- Coñecer conceptos básicos da balanza de pagamentos.- Estudar e calcular os tipos de cambio.- Identificar as relacións e organismos económicos internacionais.- Coñecer algún dos procesos de integración económica, a Unión Europea. Novostratados.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Coñece os intercambios internacionais, produtos, servizos, activos financeiros, e calesson os países ou zonas que máis comercian.. Diferencia proteccionismo e librecambio e coñece as barreiras proteccionistas.Coñece as distintas subbalanzas e o concepto de déficit ou superávit exterior.. Fai o cambio dunha moeda a outra.. Identifica as relacións e distintos organismos económicos internacionais.. Coñece algúns dos procesos de integración económica, a UE. Novos tratados.Unidade 12 A globalizaciónContidosGlobalización económica e financeira.Factores da globalizaciónFallos da globalización. Problemas ambientais, sociais, subdesenvolvento,desigualdades, uniformidade cultural, deslocalización etc.Alternativas á globalización, “outro mundo é posible”.Criterios de avaliación- Coñecer os trazos da globalización económica e financeira: causas e consecuencias.- Identificar os fallos dos organismos económicos internacionais.- Analizar e valorar as causas e as consecuencias da globalización económica, así como o papel dos organismos económicos internacionais na súa regulación- Coñecer diversas alternativas a esta globalización ou mundialización.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Coñece os trazos da globalización económica e financeira: causas e consecuencias.(100%)

14

. Busca exemplos da súa vida cotián nos que se observa o proceso de mundialización.(100%). Valora o papel dos Organismos económicos internacionais. (80%). Analiza e valora as causas e as consecuencias da globalización económica, así como o papel dos organismos económicos internacionais na súa regulación. (80%). Analiza propostas alternativas a esta globalización: comercio xusto, renda básica, taxaTobin, 0,7, etc. (80%)

4.ACTIVIDADESSon as actividades que lles propoñemos aos alumnos para que constrúan a súapropia aprendizaxe. Son de moi diverso tipo, como dixemos, para contribuír aodesenvolvemento das competencias, e relacionadas cos contidos e criterios e estándares de avaliación de cada unidade.

Dependendo do ritmo do curso e do tempo dispoñible, así como das dificultades que atopemos con elas, seleccionaremos maior ou menor número de actividades para cadaunidade.

Podemos dividilas nos seguintes tipos:A) Motivación inicialB) De desenvolvementoC) Para descubrir por si mesmosB) Exemplos de actividades de desenvolvemento do tema1.- Fai unha lista de necesidades humanas. Clasifícaas dende distintos puntos de vista.Foron iguais en todas as épocas? Son iguais hoxe en todas as partes da terra?A Ciencia Económica. A necesidade de elixir: Explica cun exemplo o custo deoportunidade, os custos irrecuperables e a análise marxinal.Fai unha lista de distintos bens e clasifícaos.Mira o vídeo “que son los bienes comunes” e indaga sobre os Montes en man comúnde Galicia e sobre a quen pertencen os froitos do marisqueo, na web da consellería rural e do mar.Pon exemplos de actividades económicas nas que se obteñan bens e outras nas que se obteñan servizos. Pon exemplos de actividades non económicas.Resume os trazos dos distintos sistemas económicos.2.- Escolle 6 actividades económicas e identifica os factores produtivos que seempregan nelas. Explica cun exemplo sinxelo o concepto de Produtividade.Describe de xeito sinxelo as fases dun proceso produtivo. Que tipo de tecnoloxíaemprega?Factor terra, Recursos naturais e enerxía: Tipos de recursos.Representa cos datos aportados o custo de oportunidade e fronteira de posibilidades de produciónOs sectores económicos en Galicia e en España, observa no gráfico a súa importanciarelativa. A pesca en Galicia: tipos, artes, importancia, (ige.eu, consellería do mar). Indaga sobre o sector téxtil.C) Exemplos de actividades para descubrir por si mesmos1.- Como están cubertas as necesidades no mundo? Mira o vídeo “el hambre en el

15

mundo”, Gonzalo Fanjul, ou outros máis de manos unidas. Entra na web eapn.es e busca as definicións de pobreza relativa e severa, que é o indicador AROPE e os datosactuais.Busca na páxina web do ine.es o risco de pobreza en España. Consulta tamén outrosdatos de cáritas ou pobrezacero.org. Busca na web do PNUD o que foron os osobxectivos do milenio e agora os de desenvolvemento sostible.Elabora resume sobre como están cubertas as necesidades no mundo e propostas desolución, os ODS, outras.En cada tema ao longo do curso anota dúas noticias de economía dos xornais queche facilitará a profesora, ou que busques. Anota os conceptos que non entendas e aofinal fai un glosario de termos.2.- Despois de ver o vídeo “la historia de las cosas” de Anni Leonard,indica asfuncións da natureza nas actividades económicas. Indica tipos de recursos e a súaproblemática ambiental.Busca na web de greenpeace, www, adega.info, ou outros grupos ecoloxistas quecoñezas, problemas ambientais que están a tratar e indica con que actividadeseconómicas se relacionan.Indaga sobre o problema enerxético e indica 5 problemas do mesmo e distintasalternativas de solución.Problemas da auga no mundo: Despois de ver os vídeos “los dueños del agua” enDWTV Prisma e o de “Nestlé: el agua debe ser privatizada” discute en grupo e valora se a auga debe ser unha mercadoría ou un ben social. . Infórmate doutros casos, por exemplo Benetton e os mapuches.Busca na web da OMS o problema do saneamento e a proposta da ONU “rompendo osilencio sobre a defecación ao ar libre” 2014.Le o artigo “Ghana la república de la basura electrónica” en Planeta futuro, El País.Alternativas ecolóxicas e políticas a estes problemas, 6Rs, outras.Opcional e de ampliación: Ver o vídeo “obsolescencia programada, comprar, tirar,comprar”

5. TEMPORALIZACIÓN

1ª Avaliación: unidades 1,2,3, 4.(Unidade 1, 3 semanas; Ud 2, 4 semanas; Ud 3, 2 semanas; Ud 4, 3 semanas,aproximadamente)2ª Avaliación: unidades 5,6,7,8(Unidade 5, 2 semanas; Ud 6, 4 semanas; Ud 7, 3 semanas; Ud 8, 3 semanas, aprox)3ª Avaliación: unidades 9,10,11,12(Unidade 9, 3 semanas; Ud 10, 3 semanas; Ud 11, 3 semanas; Ud 12, 3 semanas)En cada avaliación hai unha semana máis que pode oscilar nunha ou noutra unidade,segundo a marcha da clase.

6. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Enténdese por procedementos de avaliación os métodos a través dos cales se

16

leva a cabo a recollida de información sobre a adquisición de competencias, dominio dos contidos e logro dos criterios de avaliación. Serán variados para efectuar correctamente a avaliación do alumnado atendendo aos diferentes modos de comprensión e aprendizaxe, ademais de permitir a participación dos alumnos coa autoavaliación e de seus compañeiros coa coavaliación.A avaliación realizárase de tres xeitos:1º) Avaliación inicial-. Ao comezar cada unidade didáctica para coñecer ospreconceptos do alumnado e así poder enfocar a programación cara un coñecementosignificativo. Non terá cualificación.2º) Avaliación do proceso-. Avaliación continua do proceso de aprendizaxe doalumnado na aula. Contará para a nota final. Valóranse as actividades feitas na clase, así como a atención e a participación.3º) Avaliación final-. Para facer unha valoración total do proceso de aprendizaxe encada un dos temas ou unidades faranse exames e outro tipo de traballos de síntese einvestigación.

Os instrumentos de avaliación son os instrumentos para o seguimento eavaliación dos alumnos. Utilizaremos os seguintes:A profesora tomará nota das respostas e participación na clase dos alumnos nas fichasde alumno, onde levará un seguimento personalizado.Revisión de actividades no caderno, o que axudará na avaliación das diversasactividades propostas.

Entrega de traballos escritos e/ou exposición oral en grupo e individualmente.Probas finais orais ou escritas: realizaranse periodicamente ó finalizar cada trimestre,coa posibilidade de facer unha ou dúas probas durante o mesmo para ir eliminandomateria en función do ritmo do curso.

7.METODOLOXIA

1- Criterios metodolóxicos:A metodoloxía a seguir durante as sesión estará sempre dirixida á consecucióndos obxectivos didácticos y das competencias específicas, polo que será unhametodoloxía activa.Tratarase de graduar a dificultade das actividades e dotalas dun carácter lúdico, ademais farase especial fincapé en fomentar un clima de aceptación mutua e cooperación entre o alumnado.2-Tácticas didácticas:Están baseadas na teoría do coñecemento construtivista.Entre outras moitas utilizaremos as seguintes: exposición de contidos, cuestionariosorais, comentarios de texto e de imaxes, realización de actividades no caderno de aula,elaboración de mapas conceptuais e resumos, lecturas, debates, traballos deinvestigación ou profundización, traballos en grupo…etc.3- Distribución do tempo e do espazo na aulaCada sesión axustarase ao marcado polo desenvolvemento do curso e da unidadecorrespondente, así serán moi variadas, dende sesións de debate entre todos,

17

organización de equipos de traballo e investigación, tempo de traballo libre nasactividades, exposición dos traballos, probas…etc.En xeral, podemos resumilo da seguinte forma: os primeiros 10 min. da sesiónadicaranse a lembrar o que vimos na última sesión e unha visión xeral da unidade. Istoaxuda a crear un aprendizaxe significativo, xa que imos asentando os coñecementossobre outros anteriores.Os 15-20 min. seguintes serán de posta en común. Indagación sobre os contidos daunidade.Os 15- 20 min. seguintes adicaranse á realización de actividades, traballos deinvestigación, xogos, comentarios… Os últimos 3-5 min. serán para sinalar aspectos a ter en conta sobre as actividades queestamos a realizar, resumos do que fixemos durante a sesión e lembrar as tarefas oulecturas para a seguinte.

En canto á distribución do espazo na aula, , aproveitaremos o espazo para quecolabore na dinámica da clase, variando o formato atendendo o tipo de actividade que se realice nese momento: para as actividades agruparemos as mesas da forma máisaxeitada para a comunicación do grupo, de dous en dous, de catro en catro… De maneira que a profesora se mova tamén facilmente para ir prestando axuda e supervisando aos distintos grupos.8. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOSContaremos con distintos tipos de materiais que nos axudarán na consecución dosobxectivos.Material Impreso:- Libro de texto: utilizaremos o da Editorial Santillana, serie Alianza.- Cómics e libros da Biblioteca do centro- Artigos de prensa relativos á materia e que acerquen a realidade á aula.- Revistas especializadas e prensa especializada.Material no impreso:- Cada alumno disporá dun caderno exclusivo para a materia- Axenda individual de cada alumno, onde irá apuntando tódolos días a planificación doproceso, as tarefas pendentes, as datas de entrega ou exposición… É un instrumento moiútil para a súa organización- Pizarra tradicional e dixital.- Material escolar de uso cotián como bolígrafos, lápices de cores, rotuladores, pasteis…etc.- Películas, vídeos, podcast, música, que comentaremos antes e despois da visualizaciónou escoita. En ocasións terán que cubrir unha ficha.- O material relacionado coas TIC será principalmente o portátil da aula coa pizarra dixitale o canón. Ademais os alumnos terán que buscar información en internet ou facertraballos e presentación apoiándose nas novas tecnoloxías.

18

9.CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN

Cualificación:A cualificación é o resultado directo da avaliación. Cualificarase ao alumnado nastres avaliacións.A porcentaxe de cada nota configurase do seguinte modo:Probas escritas das UUDD: ata o 70%Traballos, exposicións, actividades, participación, actitude, esforzo…etc: ata o 30%A nota final será unha media das tres avaliacións, sempre que en todas elas se supere o 5. Existe a posibilidade de presentarse a subir nota en cada unha das avaliacións, setomará a nota máis alta para a media.Cada unidade terá un valor total de 10 puntos. A nota será a suma de todos os instrumentos propostos:

Farase un seguimento da atención e participación na aula, por medio da observacióndo caderno da profesora e da revisión de tarefas de caderno do estudante.

Observaranse as estratexias que utiliza, o ritmo de traballo, a actitude, a interacción nos traballos en grupo, así como a resolución das tarefas tendo que ter ben feitos a maioría dos exercicios na clase. Este traballo será un 0,5 da nota final.

Os resumes ou traballos de ampliación serán 1,5 puntos, os redactados eexpostos polos alumnos e alumnas valerán 2,5 puntos, ( a exposición oral 1 punto).

Nos resumes valórase a estrutura, a redacción, a capacidade de síntese e o empregode novos conceptos, terán en conta:

– Presentación: seguir a estrutura do guión, orde limpeza, fontes bibliográficas, data e xornal onde se obteñen as noticias, páxinas web consultadas.

– Contidos: Axuste ao solicitado, boa redacción e que demostre que non é un simple copiapega, razoamento e bo análise da información.

– Creatividade, orixinalidade e iniciativa buscando algo máis aló do que se pide estritamente.

Na exposición oral valórase a expresión, 0,25; os contidos, 0,5; e elocuencia, 0,25)

Recuperación e Promoción:

Os alumnos que non superen algunha das avaliacións Terán a correspondentereunión coa profesora para asegurarnos de que comprenden os motivos do mal resultado e se toman las medidas oportunas para melloralo.

Neste proceso será necesario o apoio mediante actividades complementarias de reforzo.

19

Haberá unha proba de recuperación parcial en cada avaliación e unha total a final decurso. Aplicará para a nota un valor ás probas parciais do 60% e o 40% restantes ásproducións do alumno (traballos, actividades…)

A promoción será se aproba as recuperacións parciais co exame e os traballos de reforzo, ou se aproba o exame final.

10. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E A PRÁCTICA DOCENTEO primeiro e máis importante indicador de logro da práctica docente é observar sese consegue motivar ao alumnado, se comprenden a importancia que teñen oscoñecementos de Economía para a súa vida persoal e para o seu desenvolvemento nasociedade e a estudan non só como base para estudos superiores, senón comoferramenta para o seu desenvolvemento persoal e social.

Despois para avaliar o proceso do ensino, en cada estándar valorarase como mal,regular, bastante ben e ben segundo o grao de consecución do mesmo, por exemplo:Identifica e calcula os elementos dunha nómina. (100%). Mal se non son correctosningún dos conceptos da mesma nin o seu cálculo, reg se confunde algún dos conceptos ou erra no cálculo, bastante ben se falla un concepto ou o cálculo, e ben se está correcta.Indaga sobre actuacións dos sindicatos e busca algún convenio colectivo.(60%). Mal se non busca a información, regular se só colle unha, bastante ben colle dúas noticias e non comenta, ben colle varios sindicatos e varias noticias (4) e comprende o motivo das actuacións e o significado do convenio.Identifica os tres xeitos de cálculo do PIB e os seus compoñentes. (80%) Mal noncoñece o concepto de PIB nin as vías para calculalo, reg coñece o concepto e as víaspero non os seus compoñentes, bb, coñéceos pero confunde o dalgunha vía, benidentifica perfectamente os compoñentes de cada vía.

11. ACTIVIDADES PARA SEGUIMENTO E a AVALIACIÓN DA MATERIA PENDENTE

Nesta materia de Economía de 4º da ESO posto que é o primeiro ano que se imparte,non hai ninguén que a teña pendente

12.DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL

Farase unha presentación de cada unidade e unhas preguntas de avaliación inicial para coñecer os preconceptos que teñen e propor unhas preguntas que motiven para osaber e sirvan para contextualizalo. As respostas destas actividades poranse en comúne servirán de inicio do tema.Ao rematar cada unidade o alumnado fará unha autoavaliación para comprobar os novos coñecementos adquiridos sobor dos seus previos e desmontar os erros que tivera preconcebidos..A) Exemplo de actividades iniciais de presentación e motivación

20

A) Motivación inicial1.- Que é a Economía? Estuda os seres vivos? Estuda a mente humana?De onde provén a palabra economía?Lembra os teus coñecementos de historia e explica os cambios na forma de vida quemostran as imaxes (ensínanselle imaxes do paleolítico, do século XV, dun tallerpreindustrial, e dunha área comercial actual) Tiñan as mesmas necesidades?Como fixo o ser humano en todas esas datas para cubrir as súas necesidades. Hoxevivimos todos igual?De quen son os ríos, as fontes, as rías, os montes, o mar? E o que hai neles?A grandes trazos, como está organizada hoxe a sociedade?2.- Na actualidade como se obteñen os bens e servizos que precisamos?Que se emprega para facer os teus libros? E a túa camiseta? E nun salón de peiteado?Que papel cres que ten a natureza para cubrir as nosas necesidades? Indica cincoproblemas ambientais dos que oíras falar, teñen que ver coas actividades económicasQue cres que é unha tecnoloxía limpa?3.- Que relación tes ti coa economía? Teu pai e túa nai? Túas avoas e avós?Cales cres que son os protagonistas principais da Economía? E os secundarios? Comose relacionan?Que son os mercados? Como cres que se fixan os prezos e os salarios?Na realidade quen decide o que se produce e como se distribúe? Prodúcese só o quese necesita?4.- Que é para ti unha empresa? Pon exemplos do teu entorno próximo e de Galicia.Que tipos de empresa identificas?Cita 10 marcas que coñezas, de onde son?5.- Coñeces a algunha persoa xubilada? E parada? Sóache a taxa de paro?Que tipos de traballos coñeces?6.- Pensa cales son os gastos dunha familia. E os ingresos?Quen decide os salarios ? E as pensións? As familias gastan todos os seus ingresos enbens de consumo?7.- Para que se precisa diñeiro. Tipos de xeitos de pago. Se queres montar unha empresa e precisas 60.000€ que podes facer? Sóache algo a taxa de interese? e a Bolsa?.8.- Quen manda facer as estradas, os aeroportos, os colexios, os hospitais? Con quecartos?9.- Mira no súper de onde son as lentellas, os espárragos, o chocolate, a piña? Ondeestán fabricadas as túas zapatillas, as camisetas, a cazadora, a mochila ou o teu móbil.

Segundo a resposta do alumnado enfocarase a explicación e as actividades paracorrixir os conceptos erróneos e partir dos correctos para significar o coñecemento. E anivel individual farase fincapé naqueles aspectos que o alumno ou alumna teñan máis errados.

13.MEDIDAS para atender a DIVERSIDADE

O estar planeada a materia dende un punto de vista do traballo do alumnado naaula, de traballos resume, pequenas investigacións e de outros diversos tipos de

21

actividades, estas actividades poden deseñarse de xeito diversificado e facer unseguimento persoal e unha intervención diferenciada para planear distintos tempos,itinerarios, métodos, materiais etc. Proporanse as actividades tendo en conta a avaliación inicial e polo tanto os coñecementos que cada alumno e alumna teñen segundo estes accederán as tarefas dende distintos puntos de partida, o que fomenten a súa autonomía no estudo e a autoestima.

O problema que se atopa para desenvolver este traballo adecuadamente é onúmero de alumnos e alumnas por aula que impide que o seguimento na clase sexa tan personalizado como se quixer. Tampouco é fácil a revisión persoal e pormenorizadadas tarefas, traballos e dos exames.

14. ELEMENTOS TRANSVERSAIS

A educación terá en conta tanto valores e temas transversais individuais ousociais:Valores individuais: liberdade e responsabilidade persoal, esforzo, iniciativa,curiosidade, creatividade, autonomía, traballo en equipo, espírito emprendedor, hábitos de vida saudable, responsabilidade co medio ambiente, etc. Así como habilidades decomprensión lectora, comunicación orais, escritas ou por medios das tecnoloxíasinformáticas e audiovisuais.Valores sociais de: educación cívica e constitucional, respecto e tolerancia, resoluciónpacífica dos conflitos, actitudes non sexistas nin discriminatorias, rexeitamento á violencia sexista, respecto ao medio ambiente, conciencia das desigualdades e desenvolvemento das actitudes democráticas.

15.CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR, ao PLAN TIC e ao PLAN DECONVIVENCIA

Ao proxecto lector e o plan de Tic contribúese coas distintas actividades de lecturae emprego das Tic xa mencionadas.Para o plan de convivencia, ademais dos contidos en valores, terase especialmenteen conta no desenvolvemento das relacións na aula entre o alumnado e entre estes e aprofesora, na resolución dos problemas que xurdan nesta relación, nas interaccións entre grupos e nos traballos de grupo, todo se fará coidando o respecto mutuo e adoptando posturas dialogantes para resolver os posibles conflitos.

16.ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Tentarase facer unha visita a unha empresa de Vigo e a outra de fora de Vigo porexemplo de OurenseCoa visita ademais de coñecer as características das empresas farase un

22

achegamento ás actividades máis importantes da provincia de Ourense, provincia que ten actividades económicas diferentes as que coñecen do entorno de Vigo, viños, cooperativa coren, lousas, téxtil.Tamén se facilitará ao alumnado unha lista de películas que poidan ter relación conalgúns temas e que eles poden ver de xeito voluntario ou en algún caso obrigatorio nuntema concreto como:“Tiempos modernos”, “Pisando fuerte” de Julian Jarrold; “Recursos humanos” deLaurent Cantet; “El gran salto” de Joel Cohen; “Erin Brockovich”; “La camioneta” de S.Frears; “Wall Street,”; “Tucker” de Copola; “Los lunes al sol”; “Inside job”; “Capitalismo una historia de amor”; “La doctrina del Shock”, “Margin call” .

17.MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN e MODIFICACIÓN das programacións

Os o proceso de ensino e da práctica docente están condicionados polascaracterísticas do alumnado, características intelectuais e sobre todo socioeconómicas do mesmo. Como o manifestan moitos estudos as características socioeconómicas seguen a ser moi determinantes polo que os resultados cuantitativos da práctica docente virán moi influídos por elo, é necesario avalialos sabendo de que contexto se parte.

Neste caso o proceso de ensino estase a avaliar continuamente ao longo do curso xaque é unha materia nova na ESO o alumnado só ten algúns conceptos económicos damateria de sociais e ten algúns coñecementos (pouco exactos) da realidadesocioeconómica persoal ou social.

Por todo elo é necesario de xeito cotiá adaptar as actividades ás características doalumnado para crear un conflito cognitivo, motivar, desenvolver a participación e oautoaprendizaxe e que avancen no coñecemento e logo avaliarase se as actividadesestán ben deseñadas para as esas características e os seus preconceptos

Do mesmo xeito a práctica docente é avaliada continuamente para comprobar ametodoloxía e os instrumentos de avaliación que funcionan, a nivel de grupo e a nivelindividual, na medida do posible, recollendo tamén información das familias e do resto do profesorado que lle de clase a cada grupo

Igualmente ao ser unha materia nova haberá que medir os tempos pois o currículo ébastante extenso e será necesario medir canto se pode afondar nos temas.

Ao rematar cada unidade didáctica revisaranse aquelas actividades que nonfuncionaron, ben porque non foron motivadoras, non eran moi comprensibles, ou erandemasiado dificultosas, para redeseñalas para a recuperación e para o próximo curso.

23

PROGRAMACIÓN DE ECONOMÍA

1º DE BACHARELATO DE HUMANIDADES E CIENCIAS SOCIAIS

1.INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN :

A materia de Economía para 1º de Bacharelato e Ciencias Sociais, ten un dobreobxectivo, combinar os obxectivos que logo capaciten para calquera estudio posterior para os que este bacharelato está concibido, e así mesmo debe capacitar para comprender e poder analizar de xeito crítico a realidade económica actual.

A situación económica actual e os cambios acontecidos nos últimos anos, fan precisoque o programa se oriente cara a consideración dun sistema económico planetarioglobalizado caracterizado polos conflitos, as desigualdades nas que se enfrontan unhaxeografía da riqueza, ou incluso do dispendio, e unha xeografía da pobreza, pobreza que pouco mellorou nos últimos anos aumentando as desigualdades, e polo dominio absoluto do capital financeiro. En tal sistema produtivista e consumista é transcendental a problemática ambiental, a relación da Economía coa Natureza considerando un Sistema Económico aberto á mesma, e analizando a problemática dosdistintos recursos, renovábeis, e non renovábeis e dos residuos. Así mesmo é preciso analizar o papel preponderante do sistema financeiro globalizado que provocou as crises actuais. Terase tamén moi en conta que estamos en Galicia, Comunidade Autónoma con características socio-económicas lingüísticas e culturais diferenciadas e que o entorno do Instituto, Vigo e comarca, é un entorno urbano economicamente importante.Neste contexto é onde se debe enmarcar o estudio das diferentes opcións da Teoríaeconómica e as Políticas que se propoñen para tales problemas, desvelar o seu papelexplicativo e valorar as súas repercusións.

Esta materia debe servir para coñecer as regras básicas que explican osacontecementos económicos, a linguaxe económica empregada nos medios e proporcionar ferramentas para examinar de xeito crítico a sociedade.

24

2.OBXECTIVOS XERAIS- Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unhaconciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e doEstatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente acorresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza asustentabilidade social, económica e ecolóxica.- Coñecer conceptos económicos e procedementos científicos e tecnolóxicos para aplicalosó estudio da realidade e poder facer xuízos de valor razoados.- Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.- Relacionar, teorías con feitos económicos e situalas no contexto socio-político. Observar o papel das políticas e das ideoloxías.- Coñecer os trazos da Economía galega e española e o seu papel no contexto mundial.- Valorar as grandes desigualdades económicas actuais no mundo, buscar causas e factores que as perpetúan e analizar e propor distintas solucións.- Fomentar a igualdade de dereitos e a igualdade de oportunidades reais entre mullerese homes, entre todo tipo de persoas, e analizar e valorar criticamente as desigualdadese discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade noeido das relacións socioeconómicas.- Identificar os conceptos que subxacen baixo as teorías económicas que defenden o actual sistema industrializado e os problemas que supón á nivel da sustentabilidade mundial.- Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego.- Analizar de xeito crítico este modelo de produción e consumo pola destrución que supón da natureza e polas desigualdades entre as persoas. Analizar as súas causas históricas .Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.- Usar os coñecementos para facer un xuízo propio e abordar de xeito autónomo problema económicos do entorno próximo analizando a información dos medios de comunicación.- Facer xuízos de valor sobre problemas económicos actuais e propor medidas de actuación dos individuos nos cambios.- Afianzar o espírito emprendedor, a iniciativa persoal, o traballo en equipo, flexibilidade e a confianza nun mesmo e sentido crítico.- Así mesmo obxectivos xerais de dominio da lingua galega e castelán e das Tics.Desenvolver hábitos de estudo, lectura e disciplina e aprender a aprender.- Valorar e desenvolver hábitos de vida saudable.

25

- Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

3. COMPETENCIAS

As competencias clave do currículo serán as seguintes:- Comunicación lingüística (CCL). Competencia matemática e competencias básicas enciencia e tecnoloxía (CMCCT). Competencia dixital (CD). Aprender a aprender (CAA).Competencias sociais e cívicas (CSC). Sentido de iniciativa e espírito emprendedor(CSIEE). Conciencia e expresións culturais (CCEC).Nesta materia tendo en conta os seus contidos sociais, o seu carácter de cienciasocial, a súa relación coa política, e a metodoloxía que se vai empregar nesta programación, en todos os bloques e as unidades didácticas, en maior ou menor grao, se desenvolveran estratexias que desenvolvan todas estas competencias. A CCL, CMCCT, CD, CAA, serán instrumentos procedimentais en todos os temas e moitos estándares. A CSC, CSIEE, e CCEC desenvolveranse especialmente naqueles outros estándares sobre análise da realidade socioeconómica, valoración da situación e achega de propostas.As competencias desenvolveranse facendo moita variedade de actividades: lecturascomprensivas de noticias ou artigos, e de algún libro; veranse vídeos; cálculos matemáticos, análise de datos e interpretación e realización de gráficos estatísticos; pequenos traballos de investigación; busca de información na rede, e nos xornais; emprego da tecnoloxía dixital para facer os traballos e para buscar, procesar, e valorar información para adquirir novos coñecementos; análise e valoración crítica das repercusións dos feitos económicos na sociedade; actividades para desenvolver a iniciativa e espírito emprendedor coas propostas de solucións aos problemas ou con novos retos persoais; propostas de compromisos co entorno físico e social global dende o local, recoñecendo as achegas culturais galegas nas actividades económicas e en xeral no desenvolvemento como persoas.

BLOQUES DE CONTIDOS (8).

Bloque 1. Economía e escaseza. A organización da actividade económica- Unidade 1: A Economía e as necesidades. Evolución do Coñecemento económico.Sistemas Económicos. Relación da Economía coa política e a sociedade. 4 semanas.ObxectivosNesta unidade introdutoria quérese conseguir un achegamento ó coñecemento económico, ao concepto e obxecto de estudo da Economía, analizando a evolución do pensamento económico e da preocupación da Economía ata o Século XVIII, ver os cambios a partires desa época ate a actualidade, tentando descubrir as bases ideolóxicas que se acochan nos conceptos actuais de produción e sistema económico. Definir o concepto de sistema económico e analizar distintos sistemas.Proponse a análise do problema das necesidades e a súa cobertura actual. Os ODM e ODS da ONU, e valorar posibles solucións para cubrir as necesidades básicas.

26

Analizarase tamén por medio de noticias de actualidade a relación entre a Economía, aPolítica e a Sociedade e quen son os máximos interpretes na economía.

Contidos Escaseza, elección e asignación de recursos. Custo de oportunidade. As necesidades humanas. Hoxe e onte, aquí e acolá. Cobertura das necesidades no mundo. Dos ODM aos ODS. Economía como ciencia: actividade económica e sociedade. Evolución do

pensamento económico e do obxectivo central da Economía. Modelos económicos. Análise e comparación dos sistemas económicos. Información económica: interpretación de datos e gráficos. Análise de noticias de actualidade. Os seus protagonistas. Relación das institucións

políticas internacionais e das de todos os niveis políticos nos feitos económicos e assúas repercusións sociais.

Criterios de Avaliación

- Analizar o concepto de necesidades, diferencias en distintas épocas e lugares.- Clasificar os bens que serven para cubrir as necesidades humanas. Os bens comúns.- Observar como están cubertas no mundo. Empregar distintos tipos de indicadores.- Coñecer concepto de Ciencia económica, metodoloxía e técnicas económicas. Distintos enfoques da Economía.- Analizar a evolución do pensamento económico, ideas teorías e preocupacións ao longo da historia.- Estudar os mecanismos de asignación de recursos. Distintos Sistemas económicos.- Identificar a relación da Economía con outras Ciencias.- Observar a relación da Economía, Política e Sociedade.- Valorar as repercusións sociais das decisións político-económicas dos distintos niveis.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos

Recoñece a escaseza e a correspondente necesidade de elixir entre decisións alternativas,como problema máis determinante para afrontar en todo sistema económico. (50%) Coñece e valora a diferente cobertura das necesidades no mundo. Coñece as

solucións que se están a propor. (100%) Utiliza distintos indicadores (aceso á auga, alimentación, vivenda, saneamento, saúde

e educación. (100%) Analiza as respostas ás preguntas clave sobre a organización dos principais sistemas

económicos. Valora as pautas dos sistemas actuais en canto a obxectivos de producióne consumo. (40%) Analiza e valora o problema da propiedade dos bens comúns. Montes en man común

ou marisqueo en Galicia. (50%) Relaciona, para a súa interpretación, os cambios máis recentes no escenario

económico mundial coas circunstancias técnicas, económicas, sociais e políticas que os explican, a partir de casos concretos. (30%)

27

Compara sistemas económicos, a nivel histórico e utilizando exemplos actuais do ámbito internacional. (25%) Distingue as proposicións económicas positivas das proposicións económicas

normativas. (20%) Interpreta os modelos de representación da realidade económica, e emprega os

termos e a metodoloxía apropiados para analizar problemas económicos concretos. (25%)

Bloque 2 A actividade produtiva

- Unidade 2: Actividades económicas e Produción. Recursos Naturais. Sistemaeconómico pechado/ Sistema económico aberto. O Factor traballo. 7 semanasObxectivosNesta unidade entrarase na definición e análise das actividades económicas para identificar os factores produtivos que empregan, e coñecer e valorar a problemática dasfuncións que cumpre a Natureza nestas actividades.Coñecer o factor Terra, tipos de recursos e problemas ambientais do medio, como fontee como sumidoiro. Suxírese a necesidade dun novo concepto de sistema económico aberto á natureza, un subsistema da biosfera.Estudar o factor traballo. Coñecer a inserción da poboación na Economía, valorar problemas do desemprego, outros problemas da poboación.

Contidos

Proceso produtivo e factores de produción. Sectores produtivos e interdependencia económica. O factor terra, a Natureza, función, fontes e sumidoiros. Os recursos naturais. Tipos. Problemas no seu uso e abuso. Exemplos enerxía, auga,

residuos. Distintas propostas de solución aos problemas: Técnicos, políticos, no consumo, na

teoría económica, (a teoría do decrecemento, a economía ecolóxica). O factor traballo. División técnica do traballo, produtividade e interdependencia. Globalización: cambios no sistema produtivo e/ou na organización da produción .

A poboación segundo a súa relación coa economía. Taxas. A poboación activa e ossectores económicos. Outros análises dinámicos e estáticos da poboación. O capital. Novas definicións de capital do Banco Mundial

Criterios de Avaliación

- Coñecer concepto de actividade económica e produción. O proceso produtivo.- Identificar os factores de produción.- Examinar as funcións económicas da Natureza. Problemas actuais.

28

- Coñecer distintas propostas de solución: técnicas, acordos internacionais, leis, taxas de contaminación, dereitos negociables, etc.- Coñecer a Economía Ecolóxica, límites dos recursos, métodos de integrar a Natureza,distintas opcións.- Estudar o factor traballo. Relación entre poboación e emprego.- Calcular as taxas de actividade, ocupación e desemprego. Analizar dados actuais da poboación. Outros problemas, os refuxiados.

Estándares de aprendizaxe

Identifica distintas actividades económicas diferenciándoas das non económicas e daeconomía somerxida. (100%) Clasifica e define os factores produtivos, e describe as relacións entre produtividade,

eficiencia e tecnoloxía. (80%) Identifica concretamente os factores de distintas actividades. (100%) Investiga sobre as actividades máis importantes en Galicia. (50%) Identifica os distintos sectores económicos e analiza a súa interdependencia. (100%) Coñece as funcións económicas da natureza e valora os problemas ambientais tanto

como fonte de recursos como sumidoiro. Pon exemplos na produción e no consumo. (enerxía, auga, pesca, residuos etc). Estuda e valora novas propostas da Economía Ecolóxica.(80%) Coñece a clasificación da poboación dende punto de vista da economía. Calcula as

distintas taxas e analiza os resultados. (100%) Analiza os datos de desemprego en España e as alternativas para loitar contra el.

(70%) Relaciona o proceso de división técnica do traballo coa interdependencia económica

nun contexto global. (50%) Analiza dados actuais da poboación empregando gráficos, taxas de mortalidade

natalidade etc, noticias de problemas como migracións, VIH, barrios, desigualdades etc. (40%)

Bloque 3 A macroeconomía

- Unidade 3: Os Axentes Económicos. 3 semanas.ObxectivosA terceira unidade propón achegarse aos protagonistas principais e secundarios daEconomía, aos axentes económicos, a empresa, a poboación activa e as súas relacións de traballo, papel dos sindicatos, representación dos traballadores; e a presentación do papel do sector público que logo se estudará noutra unidade máis polomiúdo.Tamén coñecer os axentes secundarios, ongs, sindicatos, confederacións de empresarios, organizacións de consumidores etc.Contidos

29

Protagonistas principais e secundarios da Economía. Empresa: obxectivos e funcións. Tipos de empresas segundo distintos criterios de clasificación. As economías domésticas, traballo e consumo. O salario. Relacións de traballo. O Sector público.

Criterios de Avaliación- Coñecer e identificar na realidade os distintos axentes económicos.- Coñecer o concepto de empresa e identificar os distintos tipos segundo distintos criterios.Buscar exemplos na realidade máis próxima, Vigo e Galicia.- Ver o papel das economías domésticas en canto a traballo e a consumo. Distintos tipos de renda. Concepto de salario, salario real e monetario, o SMI. Nómina e compoñentes dunha nómina. Os sindicatos.- Identificar o papel e os niveis do sector público en España.- Observar actuacións na realidade doutros axentes secundarios.Estándares de aprendizaxe Expresa unha visión integral do funcionamento do sistema produtivo partindo do

estudo da empresa e a súa participación en sectores económicos, así como a súa conexión e interdependencia. (50%) Analiza para explicar as repercusións da actividade das empresas, tanto nun ámbito

próximo coma nun ámbito internacional. (50%) Clasifica e identifica distintos tipos de empresa segundo distintos criterios de

clasificación.(100%) Busca información sobre principais empresas en Galicia e en Vigo. (60%) Coñece distintos tipos de salario. Identifica os compoñentes dunha nómina. (100%) Coñece os elementos e os niveis do sector público en España. (100%) Identifica en noticias dos xornais os distintos axentes. (80%)

- Unidade 4: Variábeis macroeconómicas e medidores dunha Economía. 6 semanas.

ObxectivosEsta unidade pretende o achegamento aos conceptos máis usuais da Macroeconomía,concepto de Macroeconomía e variábeis macroeconómicas, ver o seu cálculo, observaro emprego do PIB para medir a riqueza. Facer unha radiografía do mundo actual, e por en cuestión esta noción de riqueza por non desvelar a desigualdade N/S, así como osproblemas das partes non contabilizadas: economía doméstica, economía somerxida, evalor dos recursos e problemas ambientais.

Contidos. Riqueza e produción: Análise da riqueza nacional. Clasificación dos países.. Macroeconomía. Problemas macroeconómicos.. Macromagnitudes. O PIB outras macromagnitudes, PNB, INB, PIB per cápita.. Relación Produción Renda e Gasto.. Equilibrio macroeconómico: demanda e oferta agregadas.

30

. Do PIB á Renda Nacional e a Renda Nacional Dispoñible e a R. persoal Dispoñible.

. Distribución da Renda. Curva de Lorenz e Índice de Gini.

. Indicadores do desenvolvemento da sociedade: as macromagnitudes e as súas limitacións.. Outros medidores: IDH, IDG, I de pobreza. Outros índices de felicidade humana.Criterios de Avaliación- Definir as variábeis macroeconómicas. Análise e Cálculo.- Coñecer a clasificación mundial dos países segundo a súa riqueza. Indicadores usados.- Achegarse á Contabilidade Nacional. Calculo do PIB.- Coñecer e interpretar as táboas input-output. Análise das TIOGA- Valorar os conceptos actuais de riqueza e produción. ¿Todo conta? ¿Medidores para que?¿Para quen? Miden a calidade de vida das persoas- Interpretar outros medidores IDH, IDG, Índice de pobreza, valorar a súa importancia.Índices medidores da felicidade.- Coñecer novas fórmulas para ter en conta a natureza.- Analizar Contas satélite da economía doméstica, en Galicia, noutras comunidades. Contas satélites do Medio Ambiente.

Estándares de aprendizaxe Coñece as macromagnitudes máis empregadas. (100%) Mide, interpreta e expresa as principais magnitudes macroeconómicas como

indicadores da situación económica. (80%) Relaciona as principais macromagnitudes e utilízaas para establecer comparacións

con carácter global. (80%) Analiza de forma crítica os indicadores estudados e valora o seu impacto, os seus

efectos e as súas limitacións para medir a calidade de vida. (60%) Utiliza e interpreta a información contida en táboas e gráficos de variables

macroeconómicas e a súa evolución. (100%) Considera investigacións e publicacións económicas de referencia como fonte de

datos específicos, e recoñece os métodos de estudo utilizados por eles. (50%) Coñece o calculo do PIB polas tres vías e identifica os seus compoñentes. (100%) Valora os conceptos actuais de riqueza e produción tendo en conta as partes non

contabilizadas, o seu papel para medir o desenvolvemento e o non ter en conta a natureza. (80%) Investiga sobre outros indicadores e valora a súa importancia. (80%)

Bloque 4 O mercado e o sistema de prezos- Unidade 5: Intercambio e mercado. O mercado Capitalista. 4 semanas.ObxectivosNesta unidade buscase coñecer o mercado capitalista, inicios e evolución; identificar osconceptos de Microeconomía, demanda, oferta e prezo de equilibrio no mercado decompetencia perfecta; papel do mercado segundo teoría neoclásica; valorar a situaciónactual do mercado real, o mercado real a competencia imperfecta, o poder das grandesempresas.

31

Contidos O mercado capitalista, inicios e evolución. Curva de demanda. Movementos ao longo da curva de demanda e desprazamentos

na curva de demanda. Elasticidade da demanda. Curva de oferta. Movementos ao longo da curva de oferta e desprazamentos na curva

da oferta. Elasticidade da oferta. Estruturas de mercado e modelos de competencia. Equilibrio do mercado. Competencia perfecta. Papel do mercado segundo teoría

neoclásica. Competencia imperfecta. Monopolio. Oligopolio. Competencia monopolística. Mercado de traballo. Desemprego: tipos e causas. Políticas contra o desemprego. O desemprego en Galicia.

Criterios de Avaliación- Coñecer concepto de Microeconomía: Intercambio e mercado, demanda, oferta, prezo.- Identificar características do mercado de competencia perfecta. Equilibrio neste mercado.- Comprender o papel do mercado segundo teoría neoclásica.- Investigar o mercado real. A competencia imperfecta. Formas e estratexias do mercado da realidade. A publicidade, segmentación , guerras de prezos, acordos.- As grandes empresas e o mercado global. A deslocalización e os salarios e normaslaborais. Estratexias de baixos prezos das grandes distribuidoras, Wal-Mart, Tesco,Carrefour, Lidl, Aldi e as súas consecuencias. O téxtil en Galicia, anos 70-80-90, hoxe.- Coñecer conceptos de oferta e demanda de traballo. Teorías e realidade sobre fixación dos salarios.- Investigar dados sobre o desemprego. Posibles desigualdades homes mulleres ou entre Comunidades.-Valorar o problema do desemprego e distintas políticas para solucionalo.

Estándares de aprendizaxe Representa graficamente as curvas de oferta e demanda e o equilibrio competitivo.

(100%) Representa graficamente os efectos das variacións das variables no funcionamento

dos mercados. (100%) Define e expresa matematicamente as variables que determinan a oferta e a

demanda. (80%) Calcula e Analiza as elasticidades de demanda e de oferta, interpretando os cambios

en prezos e cantidades, así como os seus efectos sobre os ingresos totais. (80%) Analiza e compara o funcionamento dos tipos de mercados, e explica as súas

diferenzas. (100%) Aplica a análise dos tipos de mercados a casos reais identificados a partir da

observación do ámbito máis inmediato. (80%) Valora de forma crítica os efectos que se derivan sobre os axentes intervenientes nos

diversos mercados. (60%)

Bloque 5 Aspectos financeiros da Economía

32

- Unidade 6: Financiamento da Economía. A Política monetaria. 4,5 semanas.ObxectivosA unidade estuda e busca comprender o Sistema financeiro actual, elementos do mesmo. A UEM, o papel do BCE. A política monetaria actual. Investigar e valorar a financiarización da Economía e o seu papel na crise actual. Os novos suxeitos e inversores financeiros. Papel dos novos instrumentos e produtos financeiros. Achegarse ao funcionamento da Bolsa, simular unha inversión na mesma e análise dosresultados.

Contidos O diñeiro na economía: tipoloxía e funcionamento. A oferta monetaria. Sistema financeiro. Elementos do Sistema financeiro europeo. O BCE e a Política

monetaria: instrumentos. Os Bancos, operacións bancarias. Proceso de creación do diñeiro polos Bancos. Novos mercados financeiros (débeda, accións, divisas e derivados). Dimensións de

ditos mercados, importancia mundial e quen dirixe eses mercados. Novas formas de financiamento e novos inversores institucionais. A Bolsa. Índices bolsistas.

Criterios de Avaliación- Coñecer o concepto de diñeiro, tipos e evolución. Diñeiro hoxe.- Estudar o sistema financeiro europeo. Elementos do mesmo- O BCE, funcións do mesmo.- Identificar as distintas operacións bancarias. Intereses e Tipos de xuros.- Valorar a creación de diñeiro polos bancos e o papel dos novos mercados e instrumentos financeiros.- Estudar a inflación, medidores da mesma, o IPC. Tipos ou causas da inflación.- Analizar actuacións dos bancos centrais e a inflación, desemprego ou inflación? A política monetaria. o BCE.- Examinar un Mercado financeiro. A Bolsa. Coñecer termos máis importantes dela.Estándares de aprendizaxe Analiza e explica o funcionamento do diñeiro e do sistema financeiro nunha

economía. (80%) Distingue os elementos do sistema financeiro e coñece funcións do BCE. (100%) Analiza o papel dos Bancos na creación de diñeiro. (100%) Valora o papel do sistema financeiro como elemento canalizador do aforro ao

investimento, e identifica os produtos e os mercados que o compoñen. (60%) Identifica os obxectivos e a finalidade do Banco Central Europeo, e razoa sobre o seu

papel e o seu funcionamento. (90%) Coñece novos mercados financeiros (débeda, accións, divisas e derivados).

Dimensións de ditos mercados, importancia mundial e quen dirixe eses mercados. (80%) Valora novas formas de financiamento e novos inversores institucionais e o seu papel

na crise financeira do 2008. (70%) Coñece concepto, medidores e tipos de inflación. Recoñece as causas da inflación e

valora as súas repercusións económicas e sociais. (80%)

33

Describe os efectos das variacións dos tipos de xuro na economía. (60%) Razoa de forma crítica, en contextos reais, sobre as accións de política monetaria e o

seu impacto económico e social. (50%) Analiza actuacións reais dos bancos centrais e a inflación. Desemprego ou inflación?

A política do BCE. (90%) Examina o funcionamento da Bolsa e coñece termos máis usuais da mesma. (90%)

Bloque 6 O Papel do Estado na Economía

- Unidade 7: O Sector Público e a intervención do Estado na economía. A PolíticaFiscal . 5 semanasObxectivosA unidade é o estudio do papel do Sector público na Economía. Os orzamentos. A política fiscal e outras medidas de Política económica. Análise e valoración das Políticas actuais en Galicia, España e a UE. Perspectiva histórica recente.Contidos A intervención do Estado na economía: O Sector público, funcións. Os orzamentos públicos. A Política fiscal. Déficit e débeda. Os fallos do mercado e a intervención do sector público. Políticas neoliberais ou keinesianas. Redistribución de renda e riqueza: igualdade de oportunidades, Estado do benestar. Outras Políticas actuais.

Criterios de Avaliación- Coñecer os xeitos de intervención do Estado na Economía.- Estudar os orzamentos. Ingresos, gastos déficit e débeda.- Analizar a Política Fiscal. Exemplos de Políticas en España no pasado recente: Plan de Estabilización, Pactos da Moncloa, Plano de converxencia, Plano de Estabilidade.- Estudar e valorar as dúas principais correntes sobre actuación do Estado na economía: neoliberalismo e Keinesianismo.- Investigar sobre outras Políticas actuais, de emprego, igualdade, políticas sociais etcEstándares de aprendizaxe Distingue e explica as funcións do Estado: fiscais, estabilizadoras, redistributivas,

reguladoras e provedoras de bens e servizos públicos. (100%) Identifica os principais fallos do mercado, as súas causas e os seus efectos para os

axentes que interveñen na economía, e as opcións de actuación por parte do SectorPúblico. (80%) Clasifica e describe os elementos integrantes dos orzamentos públicos e argumenta a

necesidade de prever os ingresos e os gastos, e controlar a súa execución. (80%) Analiza o tipo de medidas de Política fiscal tomadas en España, Europa e en xeral no

mundo nos últimos anos. (90%) Valora as medidas neoliberais e as keinesianas. (50%) Coñece e valora outras medidas de política económica actuais. (60%)

34

Bloque 7 O contexto internacional da economía- Unidade 8 : Contexto internacional da economía. 4 semanasObxectivosNesta unidade estudarase o comercio e as relacións internacionais. Os tipos e sistemas de cambio, a Balanza de Pagamentos e o sistema financeiro internacional. Analizaranse os organismos e relacións internacionais actuais, OMC, FMI, UE e o seu papel neste modelo de desigualdade, intercambio desigual etc. Estudaranse de xeito conceptual as relacións internacionais de cooperación e integración, o papel dos organismos económicos internacionais e a globalización, factores que facilitan a globalización.Contidos Comercio internacional: causas e teorías. O comercio internacional. Proteccionismo, librecambio. Balanza de pagamentos. A balanza española. O tipo de cambio. Sistemas de tipos de cambio. O sistema financeiro internacional. Cooperación e integración económica. Relacións e organismos económicos

internacionais. Unión Europea (UE). Globalización económica e financeira: causas e consecuencias. Organismos económicos internacionais: mecanismos de regulación.

Criterios de Avaliación- Coñecer o comercio internacional. Proteccionismo, librecambio- Estudar e calcular os tipos de cambio. Distintos sistemas. A orde financeira no século XX.- Estudar as relacións e organismos económicos internacionais.- Estudar a Balanza de Pagamentos, as distintas subbalanzas, identificar operacións que se anotan nunha ou noutra subbalanza, coñecer déficit ou superávit na balanza española.- Relacionar estrutura da balanza co nivel de desenvolvemento.- Examinar os procesos de integración económica e describir os pasos que se produciron no caso da Unión Europea. Novos tratados o TTP o próximo TTYP.- Analizar e valorar as causas e as consecuencias da globalización económica, así como o papel dos organismos económicos internacionais na súa regulación.- Coñecer concepto de competitividade internacional. Analizar a deslocalización do capital por salarios baixos, poucos dereitos laborais, menor tributación, leis ambientais máis difusas.Estándares de aprendizaxe Identifica e describe os fluxos comerciais internacionais. (100%) Expresa as razóns que xustifican o intercambio económico entre países. (90%) Coñece e interpreta a Balanza de pagos española. Analiza o seu déficit ou superávit.

(100%) Coñece o tipo de cambio, calcula valores entre diferentes moedas. Coñece distintos

sistemas de cambio e a orde financeira do SMI. (100%) Explica o proceso de cooperación e integración económica producido na Unión

Europea, e reflexiona para valorar as repercusións e as implicacións para España nun contexto global. (90%)

35

Describe as implicacións e os efectos da globalización económica nos países e reflexiona sobre a necesidade da súa regulación e da súa coordinación. (80%)

Bloque 8 Crises e Desequilibrios económicos actuais. A Globalización.- Unidade 9: Crise Económica, Ecolóxica e Social. 4 semanasObxectivosA última unidade propón o problema dos desequilibrios e crises económicas actuais.Crecemento, límites ambientais do mesmo, relación crecemento e emprego. Problemática no desenvolvemento, o desenvolvemento sustentábel. As desigualdades no desenvolvemento, os problemas económicos, ambientais e sociais da globalización. Pros e contras da globalización. Outra globalización é posibleContidos Crises na economía: económica, ecolóxica e social. Políticas macroeconómicas de crecemento, estabilidade e desenvolvemento. Ambiente: recurso sensible e escaso. Os límites do crecemento O desenvolvemeto sustentable. Concepto. Estratexias políticas sociais, técnicas etc. Pobreza e subdesenvolvemento: causas e posibles vías de solución. A globalización actual, novas “guerras” da globalización. Novas crises ou crise global do sistema actual?

Criterios de Avaliación- Reflexionar sobre o impacto do crecemento e as crises cíclicas na economía e os seus efectos na calidade de vida das persoas, o ambiente e a distribución da riqueza a nivel local e mundial.- Coñecer o crecemento económico, límites do crecemento.- Relacionar de xeito crítico o crecemento e o emprego. O crecemento xerou sempre pleno emprego?- Relacionar crecemento e desenvolvemento. O crecemento mellorou as desigualdades?- Coñecer concepto de desenvolvemento sustentábel. Estratexias na produción e noconsumo- Analizar a situación Actual. A Globalización, prós e contras. Movementos antiglobalización.Outro mundo é posible.Estándares de aprendizaxe Identifica e analiza os factores e as variables que inflúen no crecemento económico,

no desenvolvemento e na redistribución da renda. (90%) Diferencia os conceptos de crecemento e de desenvolvemento. Analiza as

desigualdades no desenvolvemento. (80%) Recoñece e explica as consecuencias do crecemento sobre a repartición da riqueza,

sobre o ambiente e sobre a calidade de vida. (70%) Analiza como foi o crecemento dende mediados do século pasado. (60%) Reflexiona sobre os problemas ambientais e a súa relación co impacto económico

internacional. Países cun monocultivo exportador. (50%) Valora o papel dos países do Sur no subministro de recursos e na recepción de

residuos. (40%) Analiza as posibilidades dun desenvolvemento sostible no marco dunha nova

36

globalización, distintas propostas. (60%) Desenvolve actitudes positivas en relación co ambiente e valora a consideración da

protección do ambiente na toma de decisións económicas internacionais. (50%) Enumera e valora pros e contras da Globalización. (90%) Fai propostas concretas novas que se poden tomar no local para mudar a situación

global. (60%)ACTIVIDADESFaranse actividades de moi diverso tipo: Lecturas comprensivas de noticias ouartigos do xornal; lectura dalgún libro, capítulo ou resume dalgún informe económico;veranse vídeos; cálculos matemáticos, análise de datos e interpretación e realización de gráficos estatísticos; pequenos traballos de investigación; busca de información na rede, e nos xornais; emprego da tecnoloxía dixital para facer os traballos e para a busca, procesamento, e valoración de distintas informacións; consulta de páxinas web de organismos oficiais; consulta de páxinas doutros axentes económicos e sociais; análise crítica das repercusións dos feitos económicos na sociedade; propostas de solucións aos problemas ou iniciativas con espírito emprendedor e novos retos persoais; propostas de compromisos co entorno físico e social global dende o local, recoñecendo as achegas culturais galegas nas actividades económicas e en xeral na construción como persoas.

4.SECUENCIA E TEMPORALIZACION1ª Avaliación:Unidade didáctica 1: A Economía. Evolución do Coñecemento económico. SistemasEconómicos. 4 semanasUnidade didáctica 2: Actividades económicas e Produción. Sistema económico pechado/Sistema económico aberto. 7 semanasUnidade didáctica 3ª: Os Axentes Económicos. 3 semanas2ª Avaliación :Unidade didáctica 4ª Variábeis macroeconómicas e medidores dunha Economía. 6semanasUnidade didáctica 5ª Intercambio e mercado. O mercado Capitalista. 4 semanas.Unidade didáctica 6ª Financiamento da Economía. A Política monetaria. 4,5 semanas3ª Avaliación :Unidade didáctica 7ª: O Sector Público e a intervención do Estado na economía. A PolíticaFiscal . 5 semanasUnidade didáctica 8ª Contexto internacional da economía. 4,5 semanasUnidade didáctica 9ª Crise e desequilibrios , Económica, Ecolóxica y Social. 4 semanas

5.CRITERIOS METODOLÓXICOS:A nivel da metodoloxía esta a de ser unha metodoloxía activa que favorecerá acapacidade do alumnado para aprender por si mesmo, para traballar en equipo e paraaplica-los métodos apropiados de investigación, así como subliñará a relación dos aspectos teóricos das materias coas súas aplicacións prácticas para que o alumnado

37

vaia construíndo os seus coñecementos e valoracións. Proporanse así sempre distintasopcións e se enfrontarán á resolución de problemas sobre a actualidade. Para o estudio de situacións concretas buscarase da realidade máis preto, Galicia, ou o Estado español.As estratexias metodolóxicas serán: memorización comprensiva, indagación einvestigación sobre textos e prensa, recollida de información, análise e comentario de datos e gráficas, resolución de problemas, estudo de casos.As repercusións da experiencia educativa sobre o crecemento persoal do alumnoestá fortemente condicionada entre outros: polo seu nivel de desenvolvemento operatorio, e polos coñecementos previos. E necesario partir deles para facelos progresar, e debe ser motivador, para relacionalo co que xa sabe, hai que fomentar a actividade, aprender a aprender para que a memorización sexa comprensiva.

E necesario ter en conta que os coñecementos previos de Economía, recibidos naescola, redúcense a algúns apartados dos contidos da ESO en Ciencias Sociais, Xeografía e Historia, e en xeral o alumnado está pouco afeito a ler noticias de actualidade socioeconómica.

Será moi importante detectar, pola avaliación inicial, os coñecementos que teñen poisconceptos económicos son moi empregados nos medios de comunicación e a nivel coloquial e son diferentes segundo o ambiente sociolóxico do alumnado. Por estes motivos a secuenciación da metodoloxía na aula será a seguinte:Actividades iniciais. Serven para motivar, presentar o tema e deseñar as futurasactividades diversificadas segundo as respostas. Explicación e información da profesora. Traballo persoal do alumnado. Avaliación de todo o proceso.

6.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

a) Procedementos de avaliación: A avaliación realizarase de tres xeitos:

1º) Avaliación inicial-. Ao comezar cada unidade didáctica para coñecer ospreconceptos do alumnado e así poder enfocar a programación cara un coñecementosignificativo. Non terá cualificación.2º) Avaliación do proceso-. Avaliación continua do proceso de aprendizaxe doalumnado na aula. Contará para a nota final. Valóranse as actividades feitas na clase, así como a atención e a participación.3º) Avaliación final-. Para facer unha valoración total do proceso de aprendizaxe encada un dos temas ou unidades faranse exames e outro tipo de traballos de síntese einvestigación.

b) Instrumentos:

Salientamos como instrumento avaliador do proceso, segundo un criterio interactivoos traballos e os exercicios realizados na clase como instrumentos de gran utilidadeno obxectivo avaliador, tanto para fomentar a autoavaliación do alumnado como un bo

38

instrumento á hora de propor as medidas de reforzo e as actividades complementarias no proceso de aprendizaxe. Constará de: Observación sistemática do traballo e revisión das tarefas.

Os informes resume sobre a información e os dados aportados sobre un tema.Os traballos de investigación redactados polos alumnos e alumnas, sobre un tematratado na clase e para o que se engadiu información da rede, xa facilitadas algunhaspáxinas e outras que o alumnado ten que buscar. Isto permite captar a capacidade deconcreción e expresión, a asimilación dos conceptos aprendidos e a súa utilización para desenvolver as capacidades ao relacionar o aprendido co eido da realidade máis próximo.O debate e a exposición oral sobre problemas concretos estudados, quedesenvolverá a capacidade de análise e comprensión ó enfrontarse a facer xuízos de valor e tomar decisións.Busca e Lectura comprensiva de noticias económicas da actualidade.Para examinar os problemas económicos do mundo de hoxe, proponse unha análise de problemas concretos examinados a través dos medios de comunicación, periódicos,e revistas, TV, e calquera outro tipo de medio. Valórase a achega de material, e a dificultade de localización e de comprensión do mesmo, o interese, etc.Busca e tratamento de información na rede empregando páxinas de organismosoficiais ou doutros axentes económicos.Exames, en cada unidade didáctica, que valoren os seguintes aspectos:Aprendizaxe e utilización de novos conceptos. Utilización de procedementos. Elaboración de explicacións. En cada Unidade didáctica pode haber un ou varios exames.Instrumentos de Avaliación por unidades:Unidade 1: Exame. Informe resume da cobertura das necesidades e estudo dos ODS.Análise de distintas ONG contra a pobreza. Lectura de noticias para ir descubrindo osparticipantes na economía, ir facendo un glosario de termos e axentes. Exercicio devaloración, (“debate” con pros e contras) sobre o problema da propiedade dos benscomúns.Unidade 2: Exame. Informe resume sobre tres problemas de recursos (enerxía, auga eresiduos ou outros propostos por eles. Estudo de investigación dunha actividade, porexemplo a pesca, características e problemas dos seus factores produtivos. Durante 15días recollida de noticias sobre problemas e/ou solucións ambientais e/ou seguimento nos medios dun problema concreto.Unidade 3: Exame. Exercicio de Interpretación de dados e gráficas sobre poboación.Análise e informe resume dalgún problema nos medios, por exemplo migracións.Cálculos.Unidade 4: Exame. Informe resume sobre a situación económica de tres países que eles escollan empregando os distintos indicadores. Exercicio de valoración sobre as partes non contabilizadas: a “inactividade” do traballo doméstico, o problema da non inclusión do medio ambiente nas Contas Nacionais, ou a economía somerxida, distintassuxestións.Unidade 5: Exame.” Lectura e resume do libro “El mercado y nosotros” de J.L Sampedro, e de Obelix e Cia. Análise das estratexias publicitarias e debate sobre o

39

consumismo e a publicidade. Busca de información e valoración das actuacións das grandes empresas respecto as patentes, o emprego da publicidade, etc, en empresas como Novartis, Monsanto etc.Unidade 6: : Exame. Seguimento dos dados de Bolsa durante 15 días, simulación dunha inversión, e análise dos resultados.Unidade 7: Exame. Análise de medidas de Política económica da historia recente enEspaña e da actualidade española e da UE.Unidade 8: Exame dos contidos teóricos. Lectura dalgunha das seguintes propostas:Lectura dalgún capitulo do libro “hij@, que es la globalización” de Joaquín Estefanía.Lectura do capítulo “A globalización” do libro “el mercado y la globalización” de J.LSampedro. Lectura do libro “ La pobreza no es rentable” de Alfonso López.Unidade 9: Redacción dunha monografía informe co material e as direccións de Internet aportadas. Traballo de investigación realizado na casa despois de presentar naclase o tema e dar as fontes de información. Trátase de propor cal é o problema das crises ou a crise do sistema actual e aportaranse propostas de solución.

7.MATERIAIS E RECURSOS EMPREGADOS

- Non haberá un libro de texto concreto, teranse varios de referencia (Ed. sm de AndrésCabrera e o de Anaya de Francisco Javier González Alvarez).- Explicación da profesora. Vídeos e páxinas web consultadas na clase ou na casa, algún material será indicado como optativo para aqueles que queiran ampliar coñecementos.Consulta e traballo sobre a información das páxinas: Ministerio de agricultura;Consellería do medio rural e do mar; PNUD; PNUMA; ONU, ONU hábitat, Unesco, FAO, OIT; ine.es (sobre todo o resumido “España en cifras”), ige.eu. (Galicia en cifras), BM; Consulta páxina BCE e Banco de España. Páxina Ministerio de Hacienda. ONGs como pobrezacero.org, manos unidas, intermón oxfam, economía solidaria, ou outras ONGs para o desenvolvemento, “implicadas no desenvolvemento”, “Setem”, ...; grupos ecoloxistas, Greenpeace, Adega, Verdegaia, “amigos da terra”, ecofoot.org, consume has morir.org, contrapublicidade, canción “comprar cosas que no valen pa na”, ou outros.

Outras páxinas para obter datos de emprego, OIT, e distintos sindicatos (CIG, CCOO, UXT,CNT..); “campaña ropa limpia”, “campaña salarios dignos de Asia”.Vídeos: “Que son los bienes comunes” commonsstrategies.org; “Los dueños delagua” DWTV Prisma; “Nestlé: el agua debe ser privatizada”; “Binta y la gran idea”de Javier Fesser; “El hambre en el mundo”, Gonzalo Fanjul, manos unidas; “la historia de las cosas”, Annie Leonard; “dos tomates dos destinos”; “la huella ecológica del hombre” National Geographic; Shell, Nigeria fuego en el delta”, “Poison fire”; “esto locambia todo” Naomi Klein; “obsolescencia programada”; “perder el hilo”, SETEM; “38”Campaña ropalimpia; , “Salario digno de Asia”, ropa limpia; “Miente” de Isabel de Ocampo; “tulipamanía”; Vídeos do BCE sobre política monetaria e inflación. “El dinero es deuda”; “China blue”; “Planeta Zara”; “O pesadelo de Darwin”, “Finanzas éticas” ...

40

Lecturas, en Unesco.org o resume do informe “agua para el mundo”; FAO resume,“el estado de la agricultura y la alimentación 2014” e “situación de los bosques en el mundo”;saneamento ONU “rompiendo el silencio sobre la defecación al aire libre”; . Artigos de el país, “Planeta futuro, por ex. “la paradoja del tomate italiano”, Ghana “la república de la basura electrónica, “el té de las mil colinas”...Lectura e resume do libro “El mercado y nosotros”, (está na rede) ou “El mercado y laGlobalización do mesmo autor.Lectura dalgúns capítulos de “Hij@ que es la Globalización”, Diccionario “alternativo” daGlobalización, movementos antiglobalización, e “la pobreza no es rentable” de AlfonsoLópez.Páxina OEI.es/década, (década para unha educación sustentábel).

8. CRITERIOS DE AVALIACION CUALIFICACION e PROMOCIÓN:

Criterios de Avaliación: Están definidos en cada unidade concreta.Criterios de Cualificación:Cada unidade terá un valor total de 10 puntos. A nota será a suma de todos osinstrumentos propostos:Debe quedar clara a atención e participación na aula, por medio da observación docaderno da profesora e da revisión de tarefas. Observaranse as estratexias que utiliza, o ritmo de traballo, a actitude, a interacción nos traballos en grupo, etc así como a resolución das tarefas tendo que ter ben feitos a maioría dos exercicios na clase. Este traballo será un 0,5 da nota final.Os informes, poden ser traballo resume de 1,5 puntos ou traballo estudo deinvestigación, monografías, redactados e expostos polos alumnos e alumnas que valerán 2 puntos, ( se teñen a exposición oral 1 punto máis).Nos resumes valórase a estrutura, a redacción, a capacidade de síntese e o empregode novos conceptos.As monografías terán en conta:- Presentación: seguir a estrutura do guión, orde limpeza, fontes bibliográficas, data e xornal onde se obteñen as noticias, páxinas web consultadas.- Contidos: Axuste ao solicitado, boa redacción e que demostre que non é un simple copiapega, razoamento e bo análise da información.- Creatividade, orixinalidade e iniciativa buscando algo máis aló do que se pide estritamente.Na exposición oral valórase a expresión, 0,25; os contidos, 0,5; e elocuencia, 0,5)Os exercicios de valoración serán como un “debate”, que pode facerse oral na claseou como exercicio escrito, propondo distintas posturas sobre problemas concretosestudados. Terán unha puntuación de 1,5 do total da unidade.Busca e Lectura comprensiva de noticias e/ou Busca e tratamento deinformación na rede empregando páxinas de organismos oficiais ou doutros axenteseconómicos sobre temas da actualidade, 1,5 puntos. Valórase a achega de material, e a dificultade de localización e de comprensión do mesmo, e o interese.As análises de dados e gráficos tamén terán unha valoración de 1'5 coma oseguimento dalgún problema nos medios.Os exames. En cada unidade didáctica pode haber un ou varios exames e diferentes

41

instrumentos, como vimos. As probas serán unha serie de cuestións relativas aos contidos impartidos, así mesmo terán cálculos matemáticos, análises de datos e gráficos, e/ou comentarios de noticias ou artigos.A nota final de cada avaliación ou mesmo a nota final de curso será a media dosexames e traballos realizados coa súa valoración correspondente. Os exames terán o valor que falta para o 10 en cada unidade posto que nunhas unidades ou noutras haberá máis proporción de uns ou outros estándares e se empregarán uns ou outros instrumentos coa súa puntuación correspondente.Os exames cunha nota de entre un 1/3 e 1/2 dos contidos farán media, pero deberánrepetirse para mellorar a nota final.En cada unidade didáctica informarase dos instrumentos a empregar, do seu contidoe valoración.As recuperacións dos exames serán de toda a avaliación e só se farán de habérensepresentado aos primeiros, de non ser así faranse en Xuño, sempre que non fora por causa xustificada ou enfermidade para o cal se deseñarán tarefas para facer na casa. Faranse os traballos non realizados ou deseñaranse novos traballos resume para a recuperación se os primeiros estiveren mal.En Xuño non haberá exame extraordinario. Só poderán recuperar aqueles que teñansuspenso aproximadamente unha terceira parte da materia.

9.ACTIVIDADES PARA SEGUIMENTO E A AVALIACIÓN DA MATERIA PENDENTE

Para o seguimento e para preparar a materia entréganse uns exercicios que o alumnado debe traer feitos antes de cada exame. Para a avaliación haberá dous exames, o primeiro por Xaneiro e o segundo cara Marzo coa metade da materia cada un.Os exercicios entregados ben resoltos contarán 1,5 puntos para a nota.En Maio haberá o exame extraordinario ao que se presentarán coa parte suspensa, ou con todo senón presentaron os exercicios, e/ou non se presentaron aos parciais, e/oususpenderon.

10. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL

Farase unha avaliación inicial ao principio de cada unidade para coñecer ospreconceptos que teñen. O seu obxectivo e tamén a motivación, propondo cuestións efacendo a presentación do tema, e que serva tamén para que ao rematar cada tema oalumnado faga unha autoavaliación para comprobar os novos coñecementos adquiridos.Hai que ter en conta que o proceso de ensino e da práctica docente estáncondicionados polas características do alumnado, características intelectuais e sobre todo socioeconómicas do mesmo. Como o manifestan moitos estudos as características socioeconómicas seguen a ser moi determinantes polo que os resultados cuantitativos da práctica docente virán moi influídos por elo, é necesario

42

avalialos sabendo de que contexto se parte e as actividades iniciais tamén deberán detectar a realidade que coñecen.Farase en cada unidade didáctica seguindo as actividades iniciais que hai no libro“Economía” de 1º de Bach da Editorial Xerais, autoras Concha Otero e Carmen Martínez-Corbalán, e/ou as do libro da editorial Sm, ou cunhas actividades similares ás seguintes:EXEMPLO DE ACTIVIDADES INICIAIS*Indica e clasifica distintas necesidades humanas. Foron ou son iguais en todas asépocas e lugares?. Que fixo o ser humano para satisfacelas? Que papel cumpriu aNatureza?* De quen son os ríos, as fontes, as rías, os montes, o mar? E o que hai neles?* Con que se fai o papel dos libros, un coche, o teu almorzo?* Indica cinco problemas ambientais dos que oíras falar.* Pregunta e anota cantas persoas do teu entorno buscan traballo.* Que relación tes ti coa Economía? Teus pais e teus avós? Amancio Ortega? A túaprofesora?* Que é unha empresa?. Que empresas coñeces do teu entorno?* Hai países ricos e pobres? Como se mide esa riqueza?* Para que se precisa diñeiro. Tipos de xeitos de pago. Se queres montar unhaempresa e precisas 60.000€ que podes facer? Sóache algo a taxa de interese? e a Bolsa?.* Quen manda facer as estradas, os aeroportos, os colexios, os hospitais? Con quecartos?* Mira no super de onde son as lentellas, os espárragos, o chocolate, a piña? Ondeestán fabricadas as túas zapatillas, as camisetas, a cazadora, a mochila ou o teu móbile o teu ordenador?Segundo a resposta do alumnado enfocarase a explicación e as actividades paracorrixir os conceptos erróneos e partir dos correctos para significar o coñecemento. E anivel individual farase fincapé naqueles aspectos que o alumno ou alumna teñan máiserrados.

11.MEDIDAS para atender a DIVERSIDADE

O estar planeada a materia dende un punto de vista do traballo do alumnado na aulada investigación e de outros diversos tipos de actividades, estas actividades podendeseñarse de xeito diversificado e facer un seguimento persoal e unha intervencióndiferenciada para planear distintos tempos, itinerarios, métodos, materiais etc.Proporanse as actividades tendo en conta a avaliación inicial e polo tanto oscoñecementos que cada alumno e alumna teñen segundo estes accederán as tarefasdende distintos puntos de partida, o que fomenten a súa autonomía no estudo e aautoestima.O problema que se atopa para desenvolver este traballo adecuadamente é o númerode alumnos e alumnas por aula que impide que o seguimento na clase sexa tanpersonalizado como se quixer. Tampouco é fácil a revisión persoal e pormenorizadadas tarefas, traballos e dos exames.

43

12.CRITERIOS Para temas TRANSVERSAIS E EDUCACIÓN en VALORES

A educación terá en conta tanto valores e temas transversais individuais ou sociais:A educación terá en conta tanto valores e temas transversais individuais ou sociais:Valores individuais: liberdade e responsabilidade persoal, esforzo, iniciativa,curiosidade, creatividade, autonomía, espírito emprendedor, hábitos de vida saudable,responsabilidade co medio ambiente, etc. Así como habilidades de comprensiónlectora, comunicación orais, escritas ou por medios das tecnoloxías informáticas eaudiovisuais.Valores sociais : educación cívica e constitucional, respecto e tolerancia, educaciónpara a paz e resolución pacífica dos conflitos, responsabilidade co medio ambiente,actitudes non sexistas nin discriminatorias igualdade dos sexos, prevención erexeitamento da violencia de xénero, non discriminación racial, relixiosa ou de calqueraoutro tipo, conciencia das desigualdades e desenvolvemento das actitudesdemocráticas, educación para un desenvolvemento sostible para toda a humanidadeen igualdade de oportunidades en calquera lugar do planeta.

Todos eles consideramos necesario que se integren nos contidos das distintasunidades da programación dunha materia como Economía na que se traballa o métodode análise da realidade no que concirne precisamente as solucións adoptadas nomundo para cubrir as necesidades. Neste proxecto, así se recolle e non serán, polotanto, un tema máis ou unhas actividades illadas senón que serán os criterios quemarquen e dirixan a programación e as distintas actividades de aula. Aínda así faraseespecial fincapé con actividades específicas lembrando os días internacionais como:Día internacional contra a pobreza, 17 de outubro; día internacional contra a violenciade xénero, 26 de novembro; día internacional da muller, 8 de marzo; Día internacionalpara a eliminación da discriminación racial, 21 de marzo; día internacional do traballo, 1de maio; día do medio ambiente, 5 de xuño.

Para unha maior implicación do alumnado a nivel individual e social examinaransepropostas políticas e sociais próximas, do Concello, da Xunta e propostas de Ongs deVigo,Pontevedra, Galicia para que as vexan máis posibles e “reais”, como “Implicadasno desenvolvemento”, “pozos de agua Mayo Rey” vendo tamén o documental“Camerún, al norte” de Xisela Franco, “Amarante” setem, “Fiare banca ética de Galiza”.Trataranse todos os temas dende unha conciencia cívica responsable, inspirada polosvalores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así comopolos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunhasociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade social, económica eecolóxica.

13.CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR, ao PLAN TIC e ao PLAN DECONVIVENCIA

Ao proxecto lector e o plan de Tic contribúese coas distintas actividades de lectura eemprego das Tic xa mencionadas.Para o plan de convivencia, ademais dos contidos en valores, terase especialmente

44

en conta no desenvolvemento das relacións na aula entre o alumnado e entre estes e aprofesora, na resolución dos problemas que xurdan nesta relación, nas interacciónsentre grupos e nos traballos de grupo, todo se fará coidando o respecto mutuo eadoptando posturas dialogantes para resolver os posibles conflitos.

14.ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Tentarase facer unha visita a unha empresa de Vigo e a outra de fora de Vigo.O curso pasado fíxose unha visita a aceites Abril e a Posada Marrón Glacé, ámbalasdúas no polígono de San Cibrao en Ourense, por seren empresas que teñen vínculosco entorno social de preto, Abril tentando recuperar aceitounas autóctonas (deimportancia en Quiroga hai anos) para un aceite reserva, e Posada que merca ascastañas da zona para logo procesalas.Coa visita ademais de coñecer as características das empresas farase unachegamento ás actividades máis importantes da provincia de Ourense, provincia queten actividades económicas diferentes as que coñecen do entorno de Vigo, viños,cooperativa coren, lousas, téxtil.Pescamar en Poio-Pontevedra- Bodega Codax, Finsa.Tamén se facilitará ao alumnado unha lista de películas que poidan ter relación conalgúns temas e que eles poden ver de xeito voluntario ou en algún caso obrigatorio nuntema concreto como:“Tiempos modernos”, “Las uvas de la ira”, “La guerra de opio”, “Pisando fuerte” deJulian Jarrold; “Recursos humanos” de Laurent Cantet; “El gran salto” de Joel Cohen;“Erin Brockovich”; “La camioneta” de S. Frears; “Wall Street,”; “Tucker” de Copola; “Loslunes al sol”; “Inside job”; “Capitalismo una historia de amor”; “La doctrina del Shock”,“Margin call” .

15. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E APRÁCTICA DOCENTE

Neste caso o proceso de ensino estase a avaliar continuamente ao longo do curso. 1ºde bacharelato supón un cambio forte respecto á ESO e nel aparecen variosproblemas: o alumnado neste instituto ven de moi diversos colexios privados einstitutos públicos con distintas metodoloxías, procedementos, hábitos e coñecementosadquiridos, ademais hai alumnado que non está motivado para facer bacharelato e veninducido pola familia, tampouco están afeitos a informarse da actualidade económica eprecisan desenvolver a súas estratexias de aprender a aprender.

Por todo elo é necesario de xeito cotiá adaptar as actividades ás características doalumnado para crear un conflito cognitivo, motivar, desenvolver a participación e oautoaprendizaxe e que avancen no coñecemento.

Do mesmo xeito a práctica docente é avaliada continuamente para comprobar ametodoloxía e os instrumentos de avaliación que funcionan, a nivel de grupo e a nivelindividual, na medida do posible, recollendo tamén información das familias e do restodo profesorado que lle de clase a cada grupo.

45

Concretamente o primeiro e máis importante indicador de logro da práctica docente éobservar se se consegue motivar ao alumnado, se comprenden a importancia queteñen os coñecementos de Economía para a súa vida persoal e para o seudesenvolvemento na sociedade e a estudan non só como base para estudossuperiores, senón como ferramenta para o seu desenvolvemento persoal e social.

Despois para avaliar o proceso do ensino, en cada estándar valorarase como mal,regular, bastante ben e ben segundo o grao de consecución do mesmo.

16.MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN e MODIFICACIÓN dasprogramacións

Ao rematar cada unidade didáctica revisaranse aquelas actividades que nonfuncionaron, ben porque non foron motivadoras, non eran moi comprensibles, ou erandemasiado dificultosas, para redeseñalas para a recuperación e para o próximo curso.

ECONOMÍA DA EMPRESA 2º de Bacharelato

1.INTRODUCION.

Economía da Empresa trata de explicar a realidade empresarial, como unha ramada economía especializada nun determinado suxeito económico: a empresa. Trátasedunha ciencia que, por unha banda, procura a explicación do fenómeno económico daempresa e, por outra, a actuación sobre ela para alcanzar certos fins. A tendenciaactual diríxese a tratar de converter esta disciplina nun corpo de coñecementosinterdisciplinarios que traten calquera problema que se formule na empresa.A empresa é un axente esencial da actividade económica. As empresas constitúenas células elementais de produción que integran o organismo económico a través dascales se conseguen os obxectivos macroeconómicos e, por iso, ocupan a atencióndos/das economistas. É na economía contemporánea onde acha a súa plenitude, xaque a división do traballo, a especialización, o desenvolvemento do sistema monetarioe a amplitude do mercado crearon o clima necesario para que se dea con precisión ecaracterísticas peculiares a unidade autónoma de produción, que constitúe o obxectoreal da economía da empresa. Nesta materia traballaranse cuestións como a razón daexistencia das empresas, as súas características, os tipos de organización e defuncionamento, e os factores que inflúen na toma de decisións.A materia, que emprega un enfoque de presentación baseado na análise dedistintas áreas e funcións da empresa, estrutúrase nos bloques seguintes: "A empresa",

46

no que se describen os seus elementos, as súas funcións e os seus obxectivos;"Desenvolvemento da empresa", onde se fai unha análise das decisións de dimensióne localización, e das estratexias de crecemento; "Organización e dirección daempresa", no que se explica a planificación, a organización e a xestión dos recursos daempresa; "A función produtiva", para analizar os procesos produtivos e a estrutura deingresos e custos derivada deles; "A función comercial da empresa", que repasa asprincipais decisións da empresa na comercialización dos seus produtos e/ou servizos;"A información na empresa", para comprender a importancia de contar con datos einformación relevante e precisa na toma de decisións e no cumprimento das obrigasfiscais; e finalmente "A función financeira", onde se trata de analizar os aspectossalientables das decisión de investimento e financiamento na empresa.A empresa ten un significado social (crea emprego), canaliza a renda e,conseguintemente, constitúe un elemento de redistribución da renda nacional. Odesenvolvemento da actividade empresarial e a acción do/da empresario/a deben estarguiados pola responsabilidade social e o comportamento ético, máis alá da procuraduns resultados.

A materia ha permitir o fomento dunha cultura e dun xeito de pensar empresarial,onde se exerciten e medren a creatividade e o espírito de innovación, e se incentive aelaboración de reflexións persoais e a toma de decisións fundamentadas, así como aconcepción do erro como fonte de progreso e aprendizaxe. Tamén ha contribuír aodesenvolvemento da competencia matemática e das competencias básicas en cienciae tecnoloxía, de comunicación lingüística e dixital, da capacidade de aprender aaprender, e do sentido da iniciativa e o espírito emprendedor.

Esta programación considera que a economía da empresa é unha aproximación árealidade empresarial tanto por comprender os mecanismos internos da mesma comapolas súas interrelacións coa sociedade.

A empresa é un axente económico e como tal repercute na vida de todas aspersoas. A Economía da empresa introduce ó alumnado no ámbito no que se vairelacionar ao longo da súa vida por iso esta materia é un compendio de contidosrelacionados coa xestión empresarial, base das decisións da empresa, contidos quefacilitarán a incorporación do alumnado ó mundo empresarial tanto si se incorporapromovendo unha propia empresa como no traballo asalariado.

Dende o punto de vista da relación coa sociedade, a empresa interactúa con estacontinuamente, depende dos cambios sociais, políticos, tecnolóxicos, pero así mesmoas innovacións e o desenvolvemento empresarial, xeran progresos sociais aínda quetamén poden xerar inconvenientes e incertezas, é necesario estudar as consecuenciasvalorando as súas repercusións. A sociedade esixe cada vez máis que as empresasteñan actuacións respectuosas co medio natural, cos dereitos dos traballadores etraballadoras, coas medidas de seguridade ou co abuso das técnicas de publicidade oua deficiente información. E preciso que entre os obxectivos desta materia figure odesenvolvemento no alumnado dunha actitude crítica sobre os aspectos da realidadesocial e empresarial, tales como o consumismo, as desigualdades, as condicións de

47

traballo, a degradación ambiental ou o esgotamento dos recursos debido aocrecemento económico na era da globalización.

Para a análise empresarial recorrerase a exemplos de empresas do contorno e aoutras significativas empregando as novas tecnoloxías da información e as noticias dosmedios de comunicación.

2. COMPETENCIASAs competencias xerais do currículo son as seguintes:Comunicación lingüística (CCL). Competencia matemática e competencias básicas enciencia e tecnoloxía (CMCCT). Competencia dixital (CD). Aprender a aprender (CAA).Competencias sociais e cívicas (CSC). Sentido de iniciativa e espírito emprendedor(CSIEE). Conciencia e expresións culturais (CCEC).Serán especialmente desenvolvidas nesta materia as capacidades e as habilidadespropias da competencia clave de sentido da iniciativa e o espírito emprendedor (CSIE)ao investigar proxectos empresariais do entorno; aprender a aprender xa que elesmesmos buscarán as informacións e irán facendo xuízos de valor; competencia dixitalao empregar estes medios para buscar a información e logo para presentar ostraballos; as competencias sociais e cívicas ao comprender e valorar aresponsabilidade social e ambiental das empresas; e,ademais outras vinculadas coacomunicación lingüística, a competencia matemática e as competencias básicas enciencia e tecnoloxía.

3.OBXECTIVOS XERAIS:

Coñece-la diferente natureza, funcións e finalidade de distintos tipos de empresas.Identificar a relación e a importancia das empresas na vida das persoas, tanto comoprovedoras de bens para cubrir as necesidades como no desenvolvemento social e naxeración de riqueza.Examinar a relación co medio natural coa economía real en xeral. A interdependenciaempresa e sociedade e posibles disfuncións.Valorar as posibles consecuencias ambientais e sociais da actividade empresarialconsiderando que todas as actividades económicas están inmersas na biosfera, delaobtemos recursos e a ela devolvemos residuos, que poden repercutir na calidade devida.Identificar as consecuencias que para as empresas e a sociedade ten a globalizaciónda economía tendo en conta que estamos nun sistema cheo de desigualdades sociais.As multinacionais e a globalización. As PEMES e o mercado local.Coñecer os aspectos legais que inflúen nas empresas. Lexislación laboral, dereitos edeberes das traballadoras e dos traballadores valorando as medidas para acadar unmellor benestar e a conciliación da vida laboral e privada. Coñecer a fiscalidade e a súarepercusión na empresa.Valorar a importancia da seguranza e hixiene no traballo e a prevención de riscoslaborais tanto pola seguranza individual como polas medidas que poderían repercutirno entorno en caso de non ser tidas en conta.A necesidade da organización, distintas estruturas, teorías e tendencias. A súa

48

importancia para detectar e resolver conflitos.Analiza-lo funcionamento global da empresa, baseándose nas funcións específicasdas súas areas de actividade e a súas relacións e interdependencia.Describir o funcionamento dun ciclo completo dunha empresa tipo. A función deprodución. Custos e beneficios. Produtividade, rendibilidade.Coñecer a estrutura económico financeira da empresa. Elaborar balances simples.Investimentos. Identificar as distintas fontes de financiamento, necesidade das mesmase decisións de investimento.Analizar as distintas políticas do marketing. Valorar os límites éticos das políticascomerciais.Analizar a actividade das empresas, en especial as galegas, valorar a súa importanciano tecido socioeconómico. Valorar a importancia das PEMES e das empresas daeconomía social (S. Laborais e cooperativas) como xeradoras de emprego, innovacióne motores do desenvolvemento económico e social de Galicia. BLOQUES DE CONTIDOS:Bloque I.- A EMPRESABloque II.- O DESENVOLVEMENTO DA EMPRESABloque III.- ORGANIZACIÓN DIRECCION DA EMPRESABloque IV.- A FUNCION PRODUTIVABloque V .- A FUNCION COMERCIALBloque VI .- A INFORMACION NA EMPRESABloque VII .- A FUNCION FINANCEIRA

4.CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES.

Bloque I.- A EMPRESA E O SEU CONTORNO ECONOMICO- SOCIALUnidade 1.- A Empresa, concepto, elementos funcións e obxectivos.ContidosA empresa, concepto e distintas perspectivas da mesma.Elementos, funcións e obxectivos da empresa.O/a empresario/a.Criterios de avaliaciónDescribir e interpretar os elementos da empresa, e as súas funcións na economía,Definir a figura do/a empresario/a.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosCoñece o concepto de empresa. Análise dende distintas perspectivas. (100%)Describe os elementos da empresa en relación coas funcións que desenvolven e osobxectivos que procuran dentro do sistema. (100%)Identifica a figura de empresaria/o. (100%)Unidade 2.- Clases de empresas. Distintas formas Xurídicas.ContidosClases de empresas.Marco xurídico da empresa. Obrigas de carácter mercantilPrincipais formas xurídicas: Empresario individual, Sociedade (personalista, capitalista,de economía social.Criterios de avaliación

49

Identificar as clases de empresas segundo distintos criterios de clasificaciónCoñecer e describir as distintas formas xurídicas e identificar as súas características.Identificar e relacionar con cada unha das distintas formas xurídicas que adoptan asresponsabilidades legais dos/das propietarios/as e xestores/as, e as esixencias decapital.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosDistingue as formas xurídicas das empresas e relaciónaas coas esixencias de capital ecoas responsabilidades para cada tipo. (100%)Identifica e valora as formas xurídicas de empresa máis apropiadas en cada caso enfunción das características concretas, aplicando o razoamento sobre clasificación dasempresas. (80%)Analiza, para un determinado caso práctico, os criterios de clasificación de empresas:segundo a natureza da actividade que desenvolven, a súa dimensión, o niveltecnolóxico que alcanzan, o tipo de mercado en que operan, a fórmula xurídica queadoptan, e o seu carácter público ou privado. (80%)Unidade 3.- A empresa e o seu contorno. Marco ou contorno xeral. O contornoespecífico. A estratexia competitiva. A responsabilidade social da empresa.ContidosContorno da empresa. Macro e microentorno.As forzas competitivas. Análise DAFO. A estratexia competitiva.Funcionamento e creación de valor.As normas laborais.A responsabilidade social e ambiental. O balance social.Criterios de avaliaciónIdentificar e analizar os trazos principais do contorno en que a empresa desenvolve, asúa actividade entorno xeral e entorno específicoIdentificar as cinco forzas competitivas de M. Porter. Facer unha análise DAFO.Explicar, a partir deles, as estratexias e as decisións adoptadas, e as posiblesimplicacións sociais e ambientais da súa actividade.Coñecer as normas laborais xerais.Coñecer as normas fiscais. Coñecer os distintos tributos que afectan a unha empresa.Analizar as relacións mutuas empresa sociedade e individuos. Apreciar o papel dasempresas na satisfacción das necesidades humanas e no desenvolvemento dasociedade e facer xuízos críticos das súas disfuncións nesta sociedade produtivista econsumista.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosCoñece os factores externos, tanto xerais como específicos que inflúen na empresa.(100%)Identifica os tipos de empresas e de empresarios/as que actúan no seu contorno, asícomo a forma de relacionar co seu contorno máis próximo. (80%)Identifica as cinco forzas competitivas de M. Porter. Fai unha análise DAFO. (100%)Deseña e explica, a partir deles, as estratexias e as decisións adoptadas, e as posiblesimplicacións sociais e ambientais da súa actividade. (70%)Coñece as normas laborais xerais. (100%)Coñece as normas fiscais, concepto e clases de tributos. (100%)Analiza a relación entre empresa, sociedade e ambiente, e valora os efectos positivos e

50

negativos das actuacións das empresas nas esferas social e ambiental. (100%)Analiza a actividade das empresas como elemento dinamizador de progreso,estimandoa súa creación de valor para a sociedade e para a cidadanía. (80%)Valora a responsabilidade social e ambiental da empresa e analiza as externalidades, obalance social e distintas estratexias de RSC. (100%)Bloque II.- DESENVOLVEMENTO DA EMPRESAUnidade 4.- Localización e dimensión empresarial.ContidosFactores de localización,A dimensión das empresas..Estratexias de crecemento interno e externo.Pequenas e medianas empresas: estratexias de mercado.Importancia das pequenas e medianas empresas (PME) na economía.Internacionalización, competencia global e tecnoloxía.Empresa multinacional: aspectos positivos e negativos do seu funcionamento.Criterios de avaliaciónDescribir e analizar distintos factores que determinan a localización e dimensión dunhaempresa.Identificar e analizar as estratexias de crecemento e as decisións tomadas polasempresas, tendo en consideración as características do marco global en que actúan.Analizar o papel das pemes, valorar as súas estratexias, vantaxes e inconvenientes.Describir as características e estratexias de desenvolvemento das multinacionais.Analizar o impacto das novas tecnoloxías na estratexia e competitividade da empresa.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosDescribe e analiza os factores que determinan a localización e a dimensión dunhaempresa, e valora a transcendencia futura para a empresa desas decisións. ((80%)Valora o crecemento da empresa como estratexia competitiva e relaciona aseconomías de escala coa dimensión óptima da empresa. (80%)Identifica e explica as estratexias de especialización e diversificación. (100%)Analiza as estratexias de crecemento interno e externo a partir de supostos concretos.(80%)Examina o papel das pequenas e das medianas empresas no noso país, e valora assúas estratexias e as súas formas de actuar, así como as súas vantaxes e os seusinconvenientes.(100%)Describe as características e as estratexias de desenvolvemento da empresamultinacional, e valora a importancia da responsabilidade social e ambiental. (100%)Estuda o impacto da incorporación da innovación e das novas tecnoloxías na estratexiada empresa, e relaciónao coa capacidade para competir de xeito global.(80%)Valora a competencia global co emprego das novas tecnoloxías. O mercado local, aspequenas empresas, as cooperativas. Análise da estrutura empresarial Galega. (80%)Bloque III.- ORGANIZACIÓN E DIRECCIÓN DA EMPRESAUnidade 5.- A organización e as funcións básicas da dirección (planificacióndirección, control).ContidosDivisión técnica do traballo e necesidade de organización no mercado actual.

51

Planificación e toma de decisións estratéxicas.A organización. Principios básicosOrganización formal e informal da empresa: deseño e análise da súa estrutura. Ostipos de organigramas. As comunicacións na empresa.Funcións básicas da dirección.A función de control.Criterios de avaliaciónExplicar a planificación, a organización e a xestión dos recursos dunha empresa,valorando as posibles modificacións para realizar en función do ámbito en quedesenvolve a súa actividade e dos obxectivos formulados.Reflexionar e valorar sobre a división técnica do traballo nun contexto global deinterdependencia económica .Deseñar a estrutura organizativa, o estilo de dirección, as canles de información e decomunicación, o grao de participación na toma de decisións e a organización informalda empresa. Representar distintas estruturas e organigramasEstándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosReflexiona sobre a división técnica do traballo nun contexto global de interdependenciaeconómica para valorar as súas consecuencias sociais. (80%)Describe a estrutura organizativa, o estilo de dirección, as canles de información e decomunicación, o grao de participación na toma de decisións e a organización informalda empresa. Representa distintas estruturas e organigramas. (100%)Identifica a función de cada área de actividade da empresa (aprovisionamento,produción e comercialización, investimento e financiamento, recursos humanos eadministrativa), así como as súas interrelacións. (100%)Investiga sobre a organización nas empresas do seu ámbito máis próximo e identificavantaxes e inconvenientes, detecta problemas para solucionar, e describe propostas demellora. (80%)Aplica os seus coñecementos a unha organización concreta, para detectar problemas epropor melloras. (80%)Unidade 6- A xestión dos recursos humanos, RR.HH.ContidosA xestión dos recursos humanos e a súa incidencia na motivación. Funcións dodepartamento de RR.HH.Os recursos humanos. Regulamento xurídico laboral. A relación individual do traballo. Osalario. O contrato de traballo. Tipos, modificación, suspensión e extinción.Os conflitos de intereses e as súas vías de negociación.A representación dos traballadores. Sindicatos. Convenios colectivos. Conflitoslaborais.A seguridade e hixiene no traballo.Criterios de avaliaciónEstudar a xestión dos recursos humanos e a súa incidencia na motivación. As funciónsdo departamento de RR.HH.Coñecer os dereitos e obrigas dos traballadores e traballadoras, o salario, a xornada.Identificar distintos tipos de contratos.Estudar a suspensión e extinción do contrato, causas e consecuencias.Coñecer os conflitos de intereses e as súas vías de negociación. A representación dos

52

traballadores. Sindicatos. Convenios colectivos. Conflitos laborais. A seguridade ehixiene no traballo.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosValora a importancia dos recursos humanos nunha empresa e analiza diferentesmaneiras de abordar a súa xestión e a súa relación coa motivación e a produtividade.(100%)Coñece os dereitos e obrigas dos traballadores e traballadoras, o salario, e a xornada.Identifica os tipos de contrato e as súas características xerais. (100%)Coñece causas e consecuencias da modificación, suspensión e extinción do contrato.(100%)Valora os conflitos de intereses e as súas vías de negociación, a representación dostraballadores. Sindicatos. Convenios colectivos. A seguridade e hixiene no traballo.(100%)Bloque IV.- A FUNCION PRODUTIVAUnidade 7. A Produción. A produtividade e eficienciaContidosProdución e proceso produtivo. A tecnoloxía, a matriz tecnolóxica.Función de produción. Produtividade e eficienciaInvestigación, desenvolvemento e innovación (I+D+i) como elementos clave para ocambio tecnolóxico e a mellora da competitividade empresarial.Custos: clasificación e cálculo dos custos na empresa. Análise custo beneficioCálculo e interpretación do limiar de rendibilidade da empresa.Criterios de avaliaciónAnalizar procesos produtivos desde a perspectiva da eficiencia e a produtividade.Reflexionar e recoñecer a importancia da I+D+i. Para a sociedade e a empresa.Realizar cálculos de produtividade, analizar resultados e propor medidas de mellora damesma Identificar e calcular os tipos de custos, ingresos e beneficios dunha empresa,e represéntaos graficamente.Determinar a estrutura de ingresos e custos dunha empresa, calculando o seubeneficio e o seu limiar de rendibilidade, a partir dun suposto formulado.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosRealiza cálculos da produtividade de distintos factores e interpreta os resultadosobtidos, coñecendo medios e alternativas de mellora da produtividade nunha empresa.(100%)Analiza e valora a relación entre a produtividade e os salarios dos/das traballadores/as.(100%)Reflexiona sobre a importancia para a sociedade e para a empresa da investigación eda innovación tecnolóxica en relación coa competitividade e o crecemento. (80%)Distingue os ingresos e os custos dunha empresa, calcula o seu beneficio ou a súaperda xerados ao longo do exercicio económico, aplicando razoamentos matemáticos,e interpreta os resultados. (100%)Identifica e calcula os tipos de custos, ingresos e beneficios dunha empresa, erepreséntaos graficamente. (100%)Calcula o limiar de vendas (de rendibilidade) necesario para a supervivencia daempresa. (100%)Analiza os métodos custo beneficio e custo eficacia como instrumentos de medida e

53

avaliación que axudan á toma de decisións. (100%)Unidade 8.- A función de aprovisionamentoContidosA función de aprovisionamento e xestión de inventarios. Os inventarios da empresa eos seus custos.Modelos de xestión de inventarios. Modelo Wilson, modelo ABC.Métodos ou criterios de valoración das existencias: FIFO, PMPCriterios de avaliaciónDescribir os conceptos fundamentais do ciclo de inventario.Manexar os modelos de xestión.Coñecer os métodos ou criterios de de valoración das existencias recomendados poloPXC: FIFO e PMPEstándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosIdentifica os custos que xera o almacén e resolve casos prácticos sobre o ciclo deinventario. (100%)Manexa os modelos de xestión, Wilson ABC. (100%)Valora as existencias en almacén mediante diferentes métodos. (100%)Valora a relación entre o control de inventarios e a produtividade e a eficiencia nunhaempresa. (80%)Bloque V .- A FUNCION COMERCIAL DA EMPRESAUnidade 9 A función comercialContidosDepartamento comercial da empresaConcepto e clases de mercado.Técnicas de investigación de mercados.Análise do comportamento do/da consumidor/a e segmentación de mercados.Estratexias de márketing e ética empresarial.Tecnoloxías da información e das comunicacións e márketing.Criterios de avaliaciónCoñecer as funcións do departamento comercialAnalizar as características do mercado e explicar, de acordo con elas, as políticas demárketing aplicadas por unha empresa ante diferentes situacións e obxectivos.Comprender e explicar as fases e as etapas da investigación de mercados e aplicarcriterios e estratexias de segmentación de mercados en casos prácticos.Analizar e valorar as oportunidades de innovación e transformación do márketing quexorden co desenvolvemento das tecnoloxías da información e da comunicación.Interpretar e valorar as estratexias de mercadotecnia incorporando consideracións decarácter ético, social e ambiental.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosDescribe a organización e o funcionamento do departamento comercial da empresa.(100%)Caracteriza un mercado en función de diferentes variables como, por exemplo, onúmero de competidores e o produto vendido. (100%)Identifica e adapta a cada caso concreto as estratexias e os enfoques de márketing.(100%)Interpreta e valora estratexias de márketing, incorporando nesa valoración

54

consideracións de carácter ético, social e ambiental. (100%)Comprende e explica as fases e as etapas da investigación de mercados. (100%)Aplica criterios e estratexias de segmentación de mercados en casos prácticos. (100%)Determina as necesidades da clientela en relación coas características dos produtos oudos servizos ofrecidos pola empresa. (80%)Analiza e valora as oportunidades de innovación e transformación do márketing quexorden co desenvolvemento das tecnoloxías da información e da comunicación. (80%)Interpreta e valora as estratexias incorporando consideracións de carácter ético, sociale ambiental. (100%)Unidade 10 O márketing- mixContidosVariables do márketing-mix e elaboración de estratexias.Política de produto. O ciclo de vida.Política de prezo.Política de distribución. Canles e estratexias.Política de comunicación. Publicidade, promoción, relacións, merchandising.Criterios de avaliaciónCoñecer as políticas do márketing-mix ou mercadotecnia e identificar as decisiónssobre cada unha das súas variables.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosCoñecer as políticas do márketing-mix ou mercadotecnia. (100%)Identifica as decisións sobre o produto e as fases do ciclo de vida. (100%)Coñece distintos métodos de fixación dos prezos e as distintas políticas de prezos quese poden levar. (100%)Diferencia clasifica e valora o emprego das distintas canles de distribución. (100%)Coñece e valora os distintos instrumentos de comunicación. (80%)Bloque VI A INFORMACION NA EMPRESAUnidade 11 O Patrimonio e as contasContidosObrigas contables da empresa. O PXC.A composición do patrimonio e a súa valoración.O balance e os resultados da empresa.As contas anuais e a imaxe fiel.Elaboración do balance e da conta de perdas e ganancias.Criterios de avaliaciónIdentificar os datos máis salientables do balance e da conta de perdas e ganancias,explicar o seu significado.Recoñecer os elementos patrimoniais e a función que teñen asignada, e identificar,valorar e clasificar os bens, os dereitos e as obrigas da empresa en masaspatrimoniais.Facer un balance de situación.Calcular o resultado do exercicio económico da empresa, empregando os criterios deimputación aplicables empregar a conta de PeG. Interpretar os resultados.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosRecoñece os elementos patrimoniais e a función que teñen asignada. (100%)Identifica, valora e clasifica os bens, os dereitos e as obrigas da empresa en masas

55

patrimoniais. (100%)Interpreta a correspondencia entre os investimentos e o seu financiamento. (100%)Recoñece a importancia do dominio das operacións matemáticas e dos procedementospropios das ciencias sociais como ferramentas que facilitan a solución de problemasempresariais. (80%)Calcula o resultado do exercicio económico da empresa, empregando os criterios deimputación aplicables. (100%)Identifica, interpreta e clasifica os elementos do resultado da empresa. (100%)Unidade 12 Análise Económico-financeiro e fiscalidade da empresa.ContidosAnálise e interpretación da información e dos estados contables.Análise patrimonial. O equilibrio patrimonial, distintas situacións.Análise financeiro. Fondo de manobra, rateos.A análise económica. A rendibilidade.Fiscalidade empresarial: principais figuras impositivas e elementos clave do súaestrutura e do seu funcionamento.Criterios de avaliaciónAnalizar e diagnosticar a situación a partir da información contable obtida e propormedidas correctoras para a súa mellora.Facer e calcular os distintos tipos de análise e recoñecer a conveniencia do equilibrioeconómico, patrimonial efinanceiro da empresa.Detectar posibles desaxustes no equilibrio patrimonial, na solvencia e no apancamentoda empresa, mediante a utilización de rateos.Recoñecer a importancia do cumprimento das obrigas fiscais e explicar os impostosque afectan as empresas.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosDetecta posibles desaxustes no equilibrio patrimonial, na solvencia e no apancamentoda empresa, mediante a utilización de rateos. (100%)Propón medidas correctoras axeitadas en caso de se detectar desaxustes patrimoniaisou financeiros. (80%)Recoñece a conveniencia do equilibrio económico, patrimonial e financeiro da empresa.(100%)Valora a importancia da información na toma de decisións.(100%)Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa organización e a actividadeque desenvolvan. (100%)Describe o funcionamento básico dos impostos que recaen sobre as empresas edestaca as principais diferenzas entre eles. (100%)Valora a achega que supón para a riqueza nacional a carga impositiva que soportan asempresas.(100%)Recoñece a importancia do dominio das operacións matemáticas e dos procedementospropios das ciencias sociais como ferramentas que facilitan a solución de problemasempresariais. (80%)Bloque VII.- A FUNCION FINANCEIRAUnidade 13.- A estrutura económica e financeira. O investimento na empresa. Asdecisións de investimento.Contidos

56

A estrutura económica e financeira da empresa.Concepto e clases de investimento.Valoración e selección de proxectos de investimento. Métodos de selección.Criterios de avaliaciónClasificar os tipos de investimentoCoñecer os métodos estáticos (prazo de recuperación) e dinámicos (criterio do valoractual neto) para seleccionar e valorar investimentos e aplicalos nun suposto concretoValorar proxectos de investimento, xustificar razoadamente a selección da alternativamáis vantaxosa,Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosCoñece e enumera os métodos estáticos (prazo de recuperación e ) e dinámicos(criterio do valor actual neto) para seleccionar e valorar investimentos. (100%)Distingue a diferencia entre estáticos e dinámicos. (100%)Aplica métodos estáticos (prazo de recuperación) e dinámicos (valor actual neto), nunsuposto concreto de selección de alternativas de investimento para unha empresa.(100%)Entende a importancia das matemáticas financeiras na análise de investimentos. (80%)Valora proxectos de investimento e xustifica razoadamente a selección da alternativamáis vantaxosa. (100%)Unidade 14.- O financiamento da empresa. Fontes de financiamento. O efectoapancamentoContidosFontes de financiamento. Clasificación.Financiamento interno e externo da empresa. Propio e alleo...Formas alternativas, novas formas de financiamento.Vantaxes e inconvenientes das distintas fontes. O custo.Ciclos da empresa. O período medio de maduración.Criterios de avaliaciónIdentificar e clasificar as distintas fontes de financiamentoCoñecer o financiamento interno e externo da empresa, propio e alleo e as formasalternativas ou novas formas de financiamento.Seleccionar a mellor fonte segundo o seu custo.Diferenciar as posibles fontes de financiamento nun determinado suposto e razoar aelección máis axeitada.Identificar os ciclos da empresa e calcular o período medio de maduración.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmosExplica as posibilidades de financiamento das empresas diferenciando o externo e ointerno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada un e as implicacións namarcha da empresa. (100%)Analiza, nun suposto concreto de financiamento externo, as opcións posibles, os seuscustos e as variantes de amortización. (100%)Analiza e avalía, a partir dunha necesidade concreta, as posibilidades que teñen asempresas de recorrer ao mercado financeiro. (100%)Valora as fontes externas e internas de financiamento da empresa. (100%)Identifica e valora novas fontes. (100%)Analiza e expresa as opcións financeiras que mellor se adaptan a un caso concreto de

57

necesidade financeira. (100%)Aplica os coñecementos tecnolóxicos á análise e á resolución de supostos. (100%)Identifica e describe os ciclos da actividade da empresa e as súas fases. (100%)Calcula, para un determinado suposto práctico, os períodos de maduración daempresa, e distingue as súas fases. (100%)

5.ACTIVIDADES

Son as actividades que lles propoñemos aos alumnos para que constrúan a súapropia aprendizaxe. Son de moi diverso tipo, para contribuír ao desenvolvemento dascompetencias, e relacionadas cos contidos e criterios e estándares de avaliación decada unidade.Esta materia está concibida para traballar na aula e que sexan o propio alumnadoquen vaia descubrindo e coñecendo as distintas áreas funcionais da empresa,complementando coñecementos teóricos e prácticos da vida real e cotiá da mesma.Dependendo do ritmo do curso e do tempo dispoñible, así como das dificultadesque atopemos con elas, seleccionaremos maior ou menor número de actividades paracada unidade. En principio faranse as actividades finais propostas no libro de texto, eoutros traballos, resumes ou exercicios propostos pola profesora.Podemos dividilas nos seguintes tipos:A) Avaliación e motivación inicialB) De desenvolvementoC) Para ampliar e descubrir por si mesmos. Traballos de investigación realizados nacasa nalgúns temas concretos.

6.TEMPORALIZACIÓN

1ª Avaliación, unidades 1,2,3,4, 52ª Avaliación, 6,7,8,9, 103ª Avaliación. 11,12,13,14

7.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Enténdese por procedementos de avaliación os métodos a través dos cales seleva a cabo a recollida de información sobre a adquisición de competencias, dominiodos contidos e logro dos criterios de avaliación. Serán variados para efectuarcorrectamente a avaliación do alumnado atendendo aos diferentes modos decomprensión e aprendizaxe, ademais de permitir a participación dos alumnos coaautoavaliación e de seus compañeiros coa coavaliación.A avaliación realizárase de tres xeitos:1º) Avaliación inicial-. Ao comezar cada unidade didáctica para coñecer ospreconceptos do alumnado e así poder enfocar a programación cara un coñecementosignificativo. Non terá cualificación.2º) Avaliación do proceso-. Avaliación continua do proceso de aprendizaxe doalumnado na aula. Contará para a nota final. Valóranse as actividades feitas na clase,así como a atención e a participación.

58

3º) Avaliación final-. Para facer unha valoración total do proceso de aprendizaxe encada un dos temas ou unidades faranse exames e outro tipo de traballos de síntese einvestigación.Os instrumentos de avaliación son os instrumentos para o seguimento eavaliación dos alumnos. Utilizaremos os seguintes:Avaliarase tendo en conta o traballo de clase, os resumos feitos e os exames teóricos eprácticos.A profesora tomará nota das respostas e participación na clase dos alumnos nas fichasde alumno, onde levará un seguimento personalizado.Revisión de actividades, o que axudará na avaliación das diversas actividadespropostas, actividades na aula e na casa.Probas finais escritas: realizaranse periodicamente. Na 1ª avaliación faranse 4exames (unidades 1,2; 3; 4; e 5). Na 2ª Av.5 exames, (Ud 5; Ud 6; Ud 7 con teoría epráctica; Ud 8 con teoría e práctica; e 9 e 10. Na 3ª Av. 5 exames, 2 na Ud 11; Ud 12 copráctica; Ud 13, con práctica, e Ud 14)

8.METODOLOXIA

A metodoloxía empregada será unha metodoloxía na que o alumnado, sobre todo,aprenda a aprender, descubra a realidade empresarial e problemas da mesma nocontexto sociocultural en que se atope, comezando pequenas investigacións doentorno local e galego para logo achegarse a unha realidade global, ir coñecendo osconceptos empresariais con exemplos de empresas concretas.

Para conseguilo as estratexias serán:- Partir dos coñecementos previos que teñen sobre o mundo empresarial.- Obtención de información tanto de fontes externas (prensa, estudos, enquisas,bases de datos, visitas a empresas...) e de fontes internas (rexistros contables,informes internos, auditorías...) .- Relacionar os novos coñecementos coa vida real.- Rexistro tratamento interpretación e representación e transmisión desta condistintos soportes sobre todo empregando as TICs.- Combinar coñecementos teóricos e prácticos.1- Criterios metodolóxicos:A metodoloxía a seguir durante as sesión estará sempre dirixida á consecucióndos obxectivos didácticos y das competencias específicas, polo que será unhametodoloxía activa.Tratarase de graduar a dificultade das actividades e dotalas dun carácter dinámico,ademais farase especial fincapé en fomentar un clima de aceptación mutua ecooperación entre o alumnado.2-Tácticas didácticas:Están baseadas na teoría do coñecemento construtivista.Entre outras moitas utilizaremos as seguintes: exposición de contidos, actividades engrupo, exposición de ideas, comentarios de casos empresariais reais, realización deactividades no caderno de aula, elaboración de resumos, lecturas de noticias daactualidade económico empresarial, traballos de busca ou profundización, traballos de

59

comunicación, etc.3- Distribución do tempo e do espazo na aulaCada sesión axustarase ao marcado polo desenvolvemento do curso e da unidadecorrespondente, haberá unha parte de exposición por parte da profesora e o resto dotempo será traballo do alumnado individual ou en grupo.

9.MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

Empregarase o libro de texto “Economía de la empresa” de Alberto Pérez César,publicado por Galinova Editorial, S.L.Completarase nalgún caso con información que lle proporcione a profesora ouque busquen.A información obterase en internet sobre todo na páxina do IGE.xunta.es, do INE,ipyme.org, Cámara de comercio de Vigo, ou outras Cámaras, e concello de Vigo. Asímesmo en cada tema buscaranse páxinas relacionadas co mesmo como poden ser asde distintos sindicatos ou de xornais especializados

10.CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCION:

Para a cualificación final terase en conta:

- Que o alumnado desenvolva as actividades que se realicen na aula ao longo do cursoe se presente a todos os exames. Dos exercicios propostos deben estar entregadoscando menos o 70%. De non ser así deberase obter nos exames un mínimo de 6. Istoserá un 1% da nota- Obter cualificación de aprobado nos exames parciais. As primeiras 6 unidadesdidácticas serán totalmente teóricas xa que non se realiza o cálculo da liquidación dosimpostos. Na 7, 8, 12 e 13 desenvolveranse os exercicios prácticos das mesmas cunformato similar aos das probas de selectividade. A 5 terá de exercicios asrepresentacións dos organigramas.- En cada avaliación faranse, pois, varios exames dos que se lles dirá o seu valorrelativo na nota final.- Cunha nota igual ou superior a 3,5 calcularase a media para a nota da avaliación peroserá necesario presentarse á recuperación do exame suspenso para afianzarcoñecementos.- Non se fará recuperación de cada exame senón de cada avaliación. Só en caso defalta xustificada se repetirá algún exame.En Xuño só haberá recuperacións parciais. E só cando representen menos de 1/3da materia.Actividades de recuperación e reforzoHaberá exames de recuperación de cada Avaliación, NON de cada exame, e sópara o alumnado que se tivera presentado aos exames, para que o alumnado oprepare facilitarase nova información de páxinas web e atenderanse as dúbidas quepoidan ter.

60

11.INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E APRÁCTICA DOCENTE

O primeiro e máis importante indicador de logro da práctica docente é observar sese consegue motivar ao alumnado, ver se comprenden a importancia que ten aempresa na vida das persoas, tanto como provedoras de bens para cubrir asnecesidades como no desenvolvemento social e na xeración de riqueza, así como serquen de valorar as posibles consecuencias ambientais e sociais da actividadeempresarial.Lograr que descubran que as empresas serán o marco onde desenvolvan o seutraballo por conta propia ou mesmo alleo, e tamén que esta materia lle aportacoñecementos base para estudos superiores.Ademais con todos os instrumentos avaliadores medirase o grao de cumprimentode cada estándar, para avaliar o proceso do ensino, en cada estándar valorarase comomal, regular, bastante ben e ben segundo o grao de consecución do mesmo.A practica docente tamén quedará avaliada o ver o cumprimento dos estándares.

12.ACTIVIDADES PARA SEGUIMENTO E a AVALIACIÓN DA MATERIA PENDENTENesta materia, non hai ninguén que a teña pendente.

13.DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIALFarase unha presentación de cada unidade e unhas preguntas de avaliación inicialpara coñecer os preconceptos que teñen e propor unhas preguntas que motiven para osaber e sirvan para contextualizalo. As respostas destas actividades poranse en comúne servirán de inicio do tema.Nesta materia e neste curso concreto o alumnado, todo do bacharelato de sociais,ten os coñecemento de “Economía” de 1º co que recoñecen o marco socioeconómicoxeral, coñecen á empresa como axente económico e teñen nocións do mercadolaboral.Ademais xa fixeron algún traballo de investigación sobre empresas do entorno.Para avaliar os preconceptos e motivar realizaranse a maioría das actividades depresentación e iniciais propostas no libro de texto e outras propostas pola profesorasobre casos concretos do tecido empresarial galego..Ao rematar cada unidade o alumnado fará unha autoavaliación para comprobar osnovos coñecementos adquiridos sobor dos seus previos e desmontar os erros quetivera preconcibidos.

14.MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

O estar planeada a materia dende un punto de vista do traballo do alumnado naaula, con traballo individual ou en grupo, estas actividades poden proporse de xeitodiversificado e facer un seguimento persoal e unha intervención diferenciada paraplanear distintos tempos, itinerarios, métodos, materiais etc. Proporanse as actividadestendo en conta a avaliación inicial e polo tanto os coñecementos que cada alumno ealumna teñen segundo estes accederán as tarefas dende distintos puntos de partida, oque fomenten a súa autonomía no estudo e a autoestima.

61

O problema que se atopa para desenvolver este traballo adecuadamente é onúmero de alumnos e alumnas por aula que impide que o seguimento na clase sexatan personalizado como se quixer. Tampouco é fácil a revisión persoal e pormenorizadadas tarefas..

15.CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS

A educación terá en conta tanto valores e temas transversais individuais ousociais:Valores individuais: liberdade e responsabilidade persoal, esforzo, iniciativa,emprendemento, curiosidade, creatividade, autonomía, traballo en equipo, espíritoemprendedor, hábitos de vida saudable, responsabilidade co medio ambiente, etc. Asícomo habilidades de comprensión lectora, comunicación orais, escritas ou por mediosdas tecnoloxías informáticas e audiovisuais.

Valores sociais de: educación cívica e constitucional, respecto e tolerancia, resoluciónpacífica dos conflitos, actitudes non sexistas nin discriminatorias, rexeitamento áviolencia sexista, respecto ao medio ambiente, conciencia das desigualdades edesenvolvemento das actitudes democráticas.

A responsabilidade da empresa en canto que produtora e a dos consumidoresestarán presentes nesta programación. Por un lado a empresa debe ter actuacións derespecto ao medio natural, ós dereitos dos traballadores e traballadoras, ás medidas deseguranza.. Por outro lado os consumidores tamén debemos defender un consumoresponsábel, descubrir as desigualdades etc.

Estes temas transversais serán incluídos no enfoque da materia en todos osbloques temáticos ao observar a dimensión ética das decisións empresariais nasrepercusións sociais e ambientais. Tratarase o tema dos dereitos laborais, dasdesigualdades dentro da empresa e a nivel mundial; dos problemas ambientais dasactividades económicas tanto polo seu uso dos recursos como polos residuos, ¿anatureza e un ben público ou pode privatizarse? ¿pode darse sen condicións un río aunha empresa, pódese verter residuos á ría?. Así mesmo se tratará o tema doconsumo responsable, do abuso da publicidade. Destacárase o papel da economíasocial. Banca ética, cooperativas, comercio xusto etc.

16.ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR, ao PLAN TIC e aoPLAN DE CONVIVENCIA

Ao proxecto lector e o plan de Tic contribúese coas distintas actividades de lecturae emprego das Tic xa mencionadas. Neste caso o emprego de TICs vai ser totalmentepredominante xa que é moi importante a súa busca de información, todos os traballosserán con ordenador e a presentación final usará o maior tipo de medios audiovisuais,deseño, blog, páxina web, vídeo, etc.Para o plan de convivencia, ademais dos contidos en valores, terase especialmenteen conta no desenvolvemento das relacións na aula entre o alumnado e entre estes e a

62

profesora, na resolución dos problemas que xurdan nesta relación, nas interacciónsentregrupos e nos traballos de grupo, todo se fará coidando o respecto mutuo e adoptandoposturas dialogantes para resolver os posibles conflitos.

17.ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARESTentarase facer unha visita a algunha empresa ou a algún viveiro de empresasdunha Cámara de comercio

18.MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN e MODIFICACIÓN dasprogramaciónsOs o proceso de ensino e da práctica docente están condicionados polascaracterísticas do alumnado, características intelectuais e sobre todo socioeconómicasdo mesmo. Como o manifestan moitos estudos as características socioeconómicasseguen a ser moi determinantes polo que os resultados cuantitativos da prácticadocente virán moi influídos por elo, é necesario avalialos sabendo de que contexto separte.Neste caso o proceso de ensino estase a avaliar continuamente ao longo do cursoxa que é unha materia nova na ESO o alumnado só ten algúns conceptos económicosda materia de sociais e ten algúns coñecementos (pouco exactos) da realidadesocioeconómica persoal ou social.

Por todo elo é necesario de xeito cotiá adaptar as actividades ás características doalumnado para crear un conflito cognitivo, motivar, desenvolver a participación e oautoaprendizaxe e que avancen no coñecemento e logo avaliarase se as actividadesestán ben deseñadas para as esas características e os seus preconceptos

Do mesmo xeito a práctica docente é avaliada continuamente para comprobar ametodoloxía e os instrumentos de avaliación que funcionan, a nivel de grupo e a nivelindividual, na medida do posible, recollendo tamén información das familias e do restodo profesorado que lle de clase a cada grupo

Igualmente ao ser unha materia nova haberá que medir os tempos pois o currículoé bastante extenso e será necesario medir canto se pode afondar nos temas.

Ao rematar cada unidade didáctica revisaranse aquelas actividades que nonfuncionaron, ben porque non foron motivadoras, non eran moi comprensibles, ou erandemasiado dificultosas, para redeseñalas para a recuperación e para o próximo curso.

FUNDAMENTOS DE ADMINISTRACIÓN E XESTIÓN . 2º de BACHARELATO

1.INTRODUCIÓN

63

A administración é un proceso consistente nas actividades de planeamento,organización, execución e control, desempeñadas para determinar e alcanzar osobxectivos sinalados co uso de recursos produtivos.

Como ciencia trata de planificar e organizar as relacións entre as funcións, os niveis eas actividades, coa finalidade de lograr a máxima eficiencia dentro dos plan e osobxectivos sinalados pola empresa.

Por xestión entendemos a realización de dilixencias enfocadas á obtención dalgúnbeneficio, empregando os recursos activos da empresa para o logro dos obxectivos

Trátase, xa que logo, de estimular entre o alumnado as destrezas e as habilidades quepermitan pór en marcha e manter un proxecto empresarial a través do estudo dasvariables que determinan a súa viabilidade.

Constitúe obxecto de estudo desta materia o conxunto de áreas e funcións nas quese divide a actividade da empresa, tanto no nivel de planificación e definición deobxectivos como no nivel de xestión diaria dos recursos e as actividades da empresaque permitan alcanzar o obxectivo de consolidación dun proxecto empresarial, todo istoenmarcado dentro da idea de fomentar o espírito emprendedor na educaciónsecundaria.

Préstase especial atención ao desenvolvemento da creatividade e o espírito deinnovación para resolver situacións en diferentes ámbitos, así como a relevancia devalorar e percibir o erro de xeito positivo. Incentívase a elaboración de reflexiónspersoais e a toma de decisións fundamentadas, con independencia do resultado final,promóvese o traballo en equipo, mantendo unha comunicación fluída entre as persoasautoras do proxecto compartido, e dáselle un especial impulso á utilización deferramentas informáticas e audiovisuais que axuden á difusión efectiva do proxecto.Serán desenvolvidas as capacidades e as habilidades propias da competenciaclave de sentido da iniciativa e o espírito emprendedor, ademais de outras vinculadascoa comunicación lingüística, a competencia matemática e as competencias básicas enciencia e tecnoloxía, a competencia dixital, as competencias sociais e cívicas, e a deaprender a aprender.

A materia estrutúrase en nove bloques: "Innovación empresarial. A idea de negocio:o proxecto de empresa", "A organización interna da empresa. Forma xurídica erecursos","Documentación e trámites para a posta en marcha da empresa", "O plan deaprovisionamento", "Xestión comercial e márketing na empresa", "Xestión dos recursoshumanos", "Xestión da contabilidade da empresa. Investimento e xestión financeira","Viabilidade da empresa" e "Presentación da idea de negocio".

Nesta programación os bloques do currículo desenvolveranse en 11 unidades,cambiando de orde os bloques 4 e 5, estudando primeiro o bloque 5 de xestióncomercial e mercadotecnia, antes do 4 plan de aprovisionamento.

64

2.COMPETENCIAS

As competencias xerais do currículo son as seguintes:

Comunicación lingüística (CCL). Competencia matemática e competencias básicas enciencia e tecnoloxía (CMCCT). Competencia dixital (CD). Aprender a aprender (CAA).Competencias sociais e cívicas (CSC). Sentido de iniciativa e espírito emprendedor(CSIEE). Conciencia e expresións culturais (CCEC).Serán especialmente desenvolvidas nesta materia as capacidades e as habilidadespropias da competencia clave de sentido da iniciativa e o espírito emprendedor (CSIE)xa que terán que propor unha idea ou proxecto; aprender a aprender xa que elesmesmos buscarán como desenvolver o seu proxecto; competencia dixital ao empregarestes medios para buscar a información e logo para presentar o proxecto; ascompetencias sociais e cívicas ao comprender e deseñar un proxecto conresponsabilidade social; e,ademais outras vinculadas coa comunicación lingüística, acompetencia matemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

3.OBXECTIVOS

Partindo dos obxectivos curriculares do Bacharelato nesta materia de estudio darealidade empresarial propoñemos como obxectivos específicos os seguintes:

- Recoñecer a importancia do espírito emprendedor e das innovacións nodesenvolvemento das sociedades e dos individuos nelas.- Coñecer aspectos socioeconómicos que son o marco da empresa e do traballopersoal.- Coñecer os trazos e a situación da Economía galega e española no contexto mundial.- Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambiodas condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medioambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territoriogalego.- Identificar posibilidades de desenvolvemento creativo en épocas de crises paramellora das condicións persoais e sociais con propostas empresariais fronte asgrandes multinacionais capitalistas.- Analizar de xeito crítico este modelo de produción e consumo pola destrución quesupón da natureza e polas desigualdades entre as persoas, buscar causas e factoresque as perpetúan e analizar e propor distintas solucións. Valorar a responsabilidadesocial das empresas respecto ás condicións de traballo e ao medio.- Usar os coñecementos para propor alternativas cooperativas e de economíasolidarias de produción de consumo e financeiras, contra a mundialización efinanciarización destrutora do individuo, das sociedades e do medio, “outra economía éposible”.- Abordar de xeito autónomo problema económicos do entorno próximo analizando dexeito crítico a información dos medios de comunicación.

65

- Propor as medidas de actuación dos individuos nos cambios socioeconómicos desdea tolerancia, a solidariedade e a cooperación entre persoas e grupos.- Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de formaresponsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico propondo prever eresolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.- Fomentar a igualdade de dereitos e a igualdade de oportunidades reais entre mullerese homes, entre todo tipo de persoas, e analizar e valorar criticamente as desigualdadese discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar aigualdade real e a non discriminación das persoas.- Desenvolver o dominio da lingua galega e castelán e das Tics. Desenvolver hábitosde estudio, lectura e disciplina e aprender a aprender.

– Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, econtribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

4.CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN e ESTÁNDARES

Bloque 1 Innovación empresarial. A idea de negocio: o proxecto de empresa.Unidade1 Innovación, desenvolvemento económico e creación de empresas.ContidosOs homes e mulleres emprendedores. Exemplos históricos. Importancia das acciónsemprendedoras. Distintas formas de emprender, ideas empresariais ou doutros tipos.Grandes emprendedores. Motivos para emprender.A figura do emprendedor ou emprendedora e as súas cualidades.Cualidades persoais e sociaisA innovación empresarial e a súa relevancia no desenvolvemento económico e nacreación de emprego.As innovacións e a súa importancia social. Proxectos de I+D+iA idea de negocioCriterios de avaliación- Recoñecer a importancia do espírito emprendedor e valorar a súa achega ácomunidade como xeradora de riqueza mediante a análise de distintos proxectos hoxee noutras épocas da historia, destacando a importancia innovadora e a asunción dorisco- Describir as características básicas do emprendedor, diferenciando as calidadespersoais, as habilidades sociais e as habilidades de dirección e liderado. Necesidadesdo grupo.- Recoñecer as habilidades emprendedoras nun mesmo mediante a realización dedistintos test de autoavaliación, separando as tres dimensións da acciónemprendedor/ra (a individual, a social e a directiva). Como me vexo, como ven osdemais?- Comprender que a actitude emprendedora é unha actitude vital que serve paracalquera, nun proceso de mellora constante, aínda nos casos en que se teña menosespírito emprendedor.- Relacionar os factores da innovación empresarial coa actividade de creación deempresas.- Valorar a importancia dos proxectos públicos e privados de I+D+i

66

Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Identifica os aspectos da innovación empresarial e explica a súa relevancia nodesenvolvemento económico e na creación de emprego. (100%). Recoñece a importancia do espírito emprendedor e valora a súa achega ácomunidade como xeradora de riqueza mediante a análise de distintos proxectos hoxee noutras épocas e lugares. (80%). Describe e identifica na práctica as características básicas do emprendedor,diferenciando as calidades persoais, as habilidades sociais e as habilidades dedirección e liderado e valora a necesidade do traballo en grupo. (80%). Recoñece as súas habilidades emprendedoras mediante a realización de distintos testde autoavaliación, separando as tres dimensións da acción emprendedor/ra (aindividual, a social e a directiva). Compara como me vexo, como ven os demais? (80%). Relaciona os factores da innovación empresarial coa actividade de creación deempresas. (80%). Recoñece experiencias de innovación empresarial, explica a súa relevancia nodesenvolvemento económico e na creación de emprego, e analiza os elementos derisco que levan aparelladas. (100%). Valora a importancia da tecnoloxía e de internet como factores clave de innovación erelaciona a innovación coa internacionalización da empresa. Valora as desigualdadesque existen respecto ao seu emprego. (80%). Analiza de xeito crítico o emprego de tecnoloxías “non limpas” polo impacto nosindividuos e no medio, observa as consecuencias nos países menos desenvolvidos,moitas veces receptores dos refugallos. (100%). Valora a importancia dos proxectos públicos e privados de I+D+i. Analiza pros econtras das patentes e da innovación privada para lucro individual cando se refire ainnovacións vitais para o ser humano. (80%). Explica desde diferentes perspectivas a figura do/da emprendedor/a de negocios.(100%)Unidade 2 Coñecerse un mesmo e o entorno. Relación da empresa comacroentorno.ContidosMotivacións e Cualidades. Que quero ser, que podo ser? Que me gusta facer? Queintereses teño?Que coñezo do mundo laboral e da Economía? Principais conceptos de economíaempresarial.Vantaxes e inconvenientes do traballo propio ou alleo. A motivación. Emprender comonecesidade persoal e social. Propostas cooperativas e solidarias.Relación da empresa co contorno. Localización. Análise de contorno e situaciónsocioeconómica do mesmo. Factores que inflúen no macroentornoPosibilidades de desenvolvemento neste contorno.Criterios de avaliación- Descubrir e identificar as capacidades e potencialidades propias e as característicasdo contorno sociolaboral, para establecer obxectivos persoais e profesionais de futuro.- Identificar os coñecementos que teño do mundo laboral, empresarial e do entornosocioeconómico.- Analizar o entorno e as posibilidades de emprender nel.

67

- Recoñecer a necesidade de enfocar os coñecementos e as posibilidades do entornocara un desenvolvemento persoal.- Descubrir emprender como necesidade persoal e social. Distintas formas deemprender.- Empregar de forma autónoma, para tomar decisións sobre o futuro profesional o seuautocoñecemento e as posibilidades da súa realidade socioeconómica, aproveitandoeste potencial persoal e as oportunidades do seu contorno e propondo un novoproxecto co plan “que quero ser”, “podo facelo”.- Decidir a localización despois da análise de contorno e da situación socioeconómicado mesmo.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Descubre e identifica as capacidades e potencialidades propias e as característicasdo contorno sociolaboral, para establecer obxectivos persoais e profesionais de futuro.(100%). Identifica os coñecementos que ten do mundo laboral, empresarial e do entornosocioeconómico e empresarial xeral. (80%). Analiza o entorno achegado e as posibilidades nel. (60%). Recoñece a necesidade de enfocar os coñecementos e as posibilidades do entornocara un desenvolvemento persoal. (100%). Valora e comprende que a actitude emprendedora é unha actitude vital que serve paracalquera, nun proceso de mellora constante, aínda nos casos en que se teña menosespírito emprendedor, nas distintas formas empresariais ou non. (80%). Emprega de forma autónoma, para tomar decisións sobre o futuro profesional o seuautocoñecemento e as posibilidades da súa realidade socioeconómica, aproveitandoeste potencial persoal e as oportunidades do seu contorno e propondo un posible novoproxecto co plan “que quero ser”. (80%). Valora a importancia de propor alternativas de economía cooperativa e solidaria, naprodución, no consumo e nas finanzas. (100%). Decide a localización despois da análise de contorno e da situación socioeconómicado mesmo. (100%)Unidade 3 Emprendedor e idea de negocio.ContidosEmprender unha idea de negocio. Como xerar ou atopar unha idea de negocio?Fontes de ideas: formación e experiencia profesional, viaxes, cambios sociais edemográficos, novos xeitos de vivir e pensar (ocio, conciencia ambiental), novastecnoloxías, observación do mercado.Técnicas de creatividade: moodboard, Do it, brainstorming, brainwriting, caixa de ideas,pensamento lateral, listado de atributos etc.Xeración e maduración das ideas para un proxecto emprendedor, ideas innovadoras,ideas utis, adaptación doutras, aproveitar nichos de grandes empresas, saír aoexterior?.Avaliación de ideas e selección da mellor idea. Desenvolver unha idea allea?, asfranquías.O obxecto social da empresa. Os socios emprendedores.Presentación e datos básicos do proxecto. Elección do nome e do logotipoCriterios de avaliación

68

- Consultar e analizar distintas fontes de ideas: formación e experiencia profesional,viaxes, cambios sociais e demográficos, novos xeitos de vivir e pensar (ocio,conciencia ambiental), novas tecnoloxías, observación do mercado.- Precisar e empregar diversos procedementos para a xeración de ideasemprendedoras, (moodboard, Do it, brainstorming, brainwriting, caja de ideas,pensamiento lateral, listado de atributos etc.- Coñecer e empregar distintos métodos para seleccionalas e facelas madurar.- Avaliar a posibilidade de idea propia ou negocio xa probado? As franquías- Seleccionar unha idea de negocio, e valorar e argumentar tecnicamente a elección.- Presentar a idea de negocio e os socios emprendedores.- Elixir o nome e do logotipoEstándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Recoñece as fontes das que se parte para atopar unha idea. Fai unha lista decambios no mercado que se deron por eses cambios sociais. (100%). Utiliza as diversas técnicas de creatividade para atopar ideas. (100%). Sopesa e analiza diversas ideas e o novo que aportan. (100%)Analiza as vantaxes e os inconvenientes de propostas de ideas de negocio realizables.(100%). Avalía as repercusións que supón elixir unha idea de negocio. (80%). Expón os seus puntos de vista, mantén unha actitude proactiva e desenvolve iniciativaemprendedora. (80%). Traballa en equipo mantendo unha comunicación fluída cos seus compañeiros e coassúas compañeiras para o desenvolvemento do proxecto de empresa. (100%)Bloque 2. A organización interna da empresa. Forma xurídica e recursosUnidade 4 A organización interna da empresa. Forma xurídica e recursosContidosPlanificación empresarial e obxectivos. Organización interna. Responsabilidade socialda empresa.Forma xurídica da empresa.Dimensión e localización. Localización do negocio e deseño do espazo físicoPerfil dos socios.Criterios de avaliación- Definir os obxectivos a medio e a longo prazo.- Definir a organización interna da empresa.- Deseñar as estratexias da Responsabilidade Social Corporativa (RSC) no marco daresponsabilidade social da empresa..- Elixir de xeito argumentado a forma xurídica.- Escoller a localización concreta do negocio e facer o deseño do espazo físico e dosrecursos necesarios.- Valorar as alternativas dispoñibles e os obxectivos marcados co proxecto.- Deseñar o perfil e a tarefa de cada socio.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Recoñece os obxectivos e os fins da empresa, e relaciónaos coa súa organización.(100%). Reflexiona sobre o papel da responsabilidade social corporativa, e valora a existenciadunha ética dos negocios. (100&)

69

. Proporciona argumentos que xustifican a elección da forma xurídica e da localizaciónda empresa. (100%). Interpreta a información que proporciona o organigrama dunha empresa e aimportancia da descrición de tarefas e funcións para cada posto de traballo. (100%). Realiza unha previsión dos recursos necesarios para o desenvolvemento do proxectode empresa. (80%)Bloque 3 Documentación e trámites para a posta en marcha da empresaUnidade 5 Trámites para a creación e posta en marcha dunha empresa.ContidosTrámites para a creación e posta en marcha dunha empresa.Criterios de avaliación- Analizar os trámites legais e as actuacións necesarias para crear a empresa.- Identificar en que consisten estes trámites e saber onde, como e cando se debenfacer.- Xestionar a documentación necesaria para a posta en marcha dunha empresa.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Identifica os diferentes trámites legais necesarios para a posta en marcha dun negocioe recoñece os organismos ante os cales han de presentarse os trámites. (100%). Interpreta e sabe realizar os trámites fiscais, laborais, de Seguridade Social e outrospara a posta en marcha. (100%). Valora a necesidade do cumprimento dos prazos legais para efectuar os trámites decreación dun negocio. (80%). Coñece cales e en que circunstancias poden facerse telemáticamente. (100%)Bloque 5 Xestión comercial e márketing na empresaUnidade 6 O microentorno, elección e análise do mercado. Xestión comercial emárketing na empresa.ContidosAnálise do sector específico onde nos imos desenvolverAnálise do mercado e do comportamento do/da consumidor/a. Atención á clientela.Elección do mercado obxectivo, análise da competencia, estudo do consumidor e dascaracterísticas da empresa nese mercado. A análise DAFO.Xestión comercial na empresa. Plan de márketing. Márketing-mix.Produto e prezo.Publicidade e promoción.Distribución dos produtos e dos servizos da empresa.Análise das políticas de márketing aplicadas á xestión comercial.Criterios de avaliación- Analizar a información económica do sector de actividade empresarial no que sesituará a empresa.- Facer un estudo do mercado: mercado obxectivo (dimensión, tipos de clientes), dacompetencia, comportamento do consumidor. Definir ese mercado e a súa posibleevolución e estratexias de atención á clientela.- Elaborar un análise DAFO para definir as estratexias.- Desenvolver a comercialización dos produtos ou servizos da empresa e o plan demárketing.

70

- Reflexionar sobre as estratexias de prezos tendo en conta as características doproduto ou do servizo, para argumentar sobre a decisión do establecemento do prezode venda.- Fixar as características do produto ou servizo e os seus prezos de comercialización ,e comparalos cos da competencia.- Fixar as estratexias de promoción e publicidade e Deseñar a campaña.- Decidir os canles de distribución.- Analizar as políticas de márketing aplicadas á xestión comercial.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Analiza o sector empresarial onde se desenvolve a idea de negocio. (100%). Analiza o proceso de comercialización dos produtos ou servizos da empresa.. Realiza unha análise do mercado e da competencia para a idea de negocioseleccionada. (80%). Explica as características da clientela potencial da empresa e identifica ocomportamento dos competidores desta. (80%). Elabora un análise DAFO para definir as estratexias. (100%). Reflexiona sobre as estratexias de prezos tendo en conta as características doproduto ou do servizo, e argumenta sobre a decisión do establecemento do prezo devenda.(100%). Desenvolve a comercialización dos produtos ou servizos da empresa e o plan demárketing: Fixa as características do produto ou servizo e os seus prezos decomercialización, e compáraos cos da competencia. (100%). Elabora un plan de medios onde se describan as accións de promoción e publicidadepara atraer a clientela potencial, facendo especial fincapé nas aplicadas en internet edispositivos móbiles. (100%). Valora e explica as canles de distribución e venda que pode utilizar a empresa. (80%). Aplica procesos de comunicación e habilidades sociais en situacións de atención áclientela e operacións comerciais. (80%). Realiza unha previsión de vendas a curto e a medio prazo, manexando a folla decálculo. (80%)Bloque 4 O plan de aprovisionamento.Unidade 7 O plan de aprovisionamento.ContidosPlan de aprovisionamento.Xestión de inventarios.Selección de provedores.Xestión de compras.Criterios de avaliación- Establecer os obxectivos e as necesidades de aprovisionamento.- Realizar procesos de selección de provedores analizando as condicións técnicas.- Planificar a xestión das relacións con provedores, aplicando técnicas de negociación ecomunicación.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Deseña un plan de aprovisionamento da empresa. (100%). Aplica métodos de valoración de existencias. (60%)

71

. Identifica os tipos de documentos utilizados para o intercambio de información conprovedores. Elabora distintos documentos; cartas comerciais, albarán, factura etc.(80%). Utiliza diferentes fontes para a procura de provedores en liña e offline. (100%). Relaciona e compara as ofertas de provedores, utilizando diversos criterios deselección, e explica as vantaxes e os inconvenientes de cada unha.(80%). Identifica e aplica técnicas de negociación e comunicación. (100%). Recoñece as etapas nun proceso de negociación de condicións de aprovisionamento.(100%)Bloque 6. Xestión dos recursos humanosUnidade 8 Xestión dos recursos humanosContidosPlanificación dos recursos humanos.Recrutamento e selección de persoal.Xestión laboral, contratación, Seguridade Social e nóminas.Criterios de avaliación- Planificar a xestión dos recursos humanos.- Xestionar a documentación que xera o proceso de selección e contratación depersoal, aplicando as normas vixentes.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Avalía as necesidades da empresa, e analiza e describe os postos de traballo. (100%). Identifica as fontes de recrutamento, así como as fases do proceso de selección depersoal. (100%). Coñece os documentos e técnicas que se empregan na selección de persoal: cartasde presentación, currículo, entrevistas, test etc. (100%). Analiza e aplica para a empresa as formalidades e as modalidades documentais decontratación. (80%). Identifica as subvencións e os incentivos á contratación. (100%). Recoñece as obrigas administrativas do/da empresario/a ante a Seguridade Social.(100%). Analiza os documentos do proceso de retribución e cotización do persoal e dexustificación do pagamento. Elabora unha nómina. (100%)Bloque 7. Xestión da contabilidade da empresaUnidade 9 Xestión da contabilidade da empresaContidosFundamentos de contabilidade financeiraPlan Xeral de Contabilidade.Ciclo contable.Fiscalidade da empresa: liquidación e rexistro contable.Criterios de avaliación- Contabilizar os feitos contables derivados das operacións da empresa, cumprindo oscriterios establecidos no Plan Xeral de Contabilidade (PXC).Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Opera cos elementos patrimoniais da empresa, valora a metodoloxía contable eexplica o papel dos libros contables. (100%). Analiza e representa os principais feitos contables da empresa. (60%)

72

. Identifica o concepto de amortización e procede ao seu rexistro contable. (100%)

. Analiza e asigna os gastos e os ingresos ao exercicio económico ao quecorrespondan, con independencia das súas datas de pagamento ou cobramento. (80%). Distingue as fases do ciclo contable, analiza o proceso contable de pechamento deexercicio e determina o resultado económico obtido pola empresa e elabora unha contade resultados. (90%). Analiza as obrigas contables e fiscais, e a documentación correspondente ádeclaración-liquidación dos impostos. (100%). Manexa a nivel básico unha aplicación informática de contabilidade, onde realizatodas as operacións necesarias e presenta o proceso contable correspondente a unciclo económico. (60%)Bloque 8. Investimento e xestión financeira. Viabilidade da empresaUnidade 10 Investimento e xestión financeira. Viabilidade da empresaContidosEstrutura económica e financeira da empresa. Equilibrio patrimonial.Planificación financeira da empresa. Novas formas de financiamento. Préstamos,créditos, descontos, leasing, renting, factoring, coworking, etc.Métodos de selección e valoración de investimentos.A viabilidade da empresa.Solvencia e liquidez na empresa. Previsións de tesouraría.Custo e selección de fontes financeiras. Axudas á creación de empresas en Galicia.Morosidade empresarial.Criterios de avaliación- Determinar o investimento necesario e as necesidades financeiras para a empresa,identificando as alternativas de financiamento posibles.- Avaliar a viabilidade da empresa, de acordo con diferentes tipos de análise.- Analizar e verificar o acceso ás fontes de financiamento para a posta en marcha donegocio.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Elabora un plan de investimentos da empresa, que inclúa o activo non corrente e ocorrente. (100%). Recoñece as necesidades de financiamento da empresa. (100%). Analiza e selecciona as fontes de financiamento da empresa. (80%). Determina e explica a viabilidade da empresa, tanto a nivel económico e financeirocomo a nivel comercial e ambiental. (100%). Aplica métodos de selección de investimentos e analiza os investimentos necesariospara a posta en marcha. (100%). Elabora estados de previsión de tesouraría e explica alternativas para a resolución deproblemas puntuais de tesouraría. Realiza un plan de tesourería. (80%). Valora as fontes de financiamento, así como o custo do financiamento e as axudasfinanceiras e subvencións. (100%). Comprende o papel dos intermediarios financeiros na actividade cotiá das empresas ena sociedade actual. (100%). Valora a importancia, no mundo empresarial, de responder en prazo aos compromisosde pagamento adquiridos.(100%)Bloque 9. Presentación da idea de negocio

73

Unidade 11 Presentación da idea de negocioContidosPlan de negocio. Técnicas de presentación e edición do plan de negocio.Ferramentas audiovisuais para a presentación de proxectos.Criterios de avaliación- Expor e comunicar publicamente o proxecto de empresa.- Utilizar ferramentas informáticas que apoian a comunicación e a presentación doproxecto.Estándares de aprendizaxe e grao mínimo de consecución dos mesmos. Utiliza habilidades comunicativas e técnicas para atraer a atención na exposiciónpública do proxecto de empresa. (100%). Manexa ferramentas informáticas e audiovisuais atractivas que axudan a unhadifusión efectiva do proxecto. (100%)

5.ACTIVIDADES

Son as actividades que lles propoñemos aos alumnos para que constrúan a súapropia aprendizaxe. Son de moi diverso tipo, como dixemos, para contribuír aodesenvolvemento das competencias, e relacionadas cos contidos e criterios eestándares de avaliación de cada unidade.Esta materia está concibida para traballar na aula de informática e que sexan opropio alumnado quen vaia descubrindo e coñecendo as distintas áreas e funcións daempresa desenvolvendo unha idea ou proxecto que eles propoñan facendo unhasimulación empresarial, e coñezan unha empresa tanto a nivel de planificación comode desenvolvemento e xestión.Posto que, por motivos estruturais do centro, só contamos cunha hora na aula deinformática será preciso facer as actividades máis teóricasDependendo do ritmo do curso e do tempo dispoñible, así como das dificultadesque atopemos con elas, seleccionaremos maior ou menor número de actividades paracada unidade. Ademais posto que a materia é nova fará falta ir axustando os contidosao tempo dispoñible, xa que nun principio, o currículo parécenos demasiado extensopara 3 horas semanais.Podemos dividilas nos seguintes tipos:A) Avaliación e motivación inicialB) De desenvolvementoC) Para ampliar e descubrir por si mesmosAs actividades serán moi diversas: busca e análise de proxectos emprendedoresna historia recente e pasada, actividades e traballo en equipo e toma de decisións, desolución de conflitos, técnicas de creatividade, consulta de información na rede,elaboración de documentos comerciais e de comunicación coas administracións,deseñodo logo, deseño dunha campaña de publicidade e promoción, cálculos contables,cálculoda viabilidade e comunicación e presentación do proxecto final con medios TICs.

6.TEMPORALIZACIÓN

74

1ª Avaliación: unidades 1, 2, 3, 4 ,52ª Avaliación: unidades 6, 7, 83ª Avaliación: unidades, 9, 10, 11

7.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Enténdese por procedementos de avaliación os métodos a través dos cales seleva a cabo a recollida de información sobre a adquisición de competencias, dominiodoscontidos e logro dos criterios de avaliación. Serán variados para efectuar correctamentea avaliación do alumnado atendendo aos diferentes modos de comprensión eaprendizaxe, ademais de permitir a participación dos alumnos coa autoavaliación e deseus compañeiros coa coavaliación.

A avaliación realizárase de tres xeitos:1º) Avaliación inicial-. Ao comezar cada unidade didáctica para coñecer ospreconceptos do alumnado e así poder enfocar a programación cara un coñecementosignificativo. Non terá cualificación.2º) Avaliación do proceso-. Avaliación continua do proceso de aprendizaxe doalumnado na aula. Contará para a nota final. Valóranse as actividades feitas na clase,así como a atención e a participación.3º) Avaliación final-. Para facer unha valoración total do proceso de aprendizaxe encada un dos temas ou unidades faranse exames e outro tipo de traballos de síntese einvestigación.

Os instrumentos de avaliación son os instrumentos para o seguimento eavaliación dos alumnos. Utilizaremos os seguintes:

A profesora tomará nota das respostas e participación na clase dos alumnos nas fichasde alumno, onde levará un seguimento personalizado.Revisión de actividades, o que axudará na avaliación das diversas actividadespropostas, actividades na aula normal e na de informática.Entrega de traballos informáticos ou discusión exposición oral en grupo eindividualmente.Probas finais escritas: realizaranse periodicamente ó finalizar cada trimestre, coaposibilidade de facer algunha máis durante o mesmo, para ir eliminando materia edescubrir que coñecen os conceptos que están traballando na práctica. Faranse máisou menos dependendo da carga teórica doas unidades e en función do ritmo do curso.

8.METODOLOXIA

1- Criterios metodolóxicos:A metodoloxía a seguir durante as sesión estará sempre dirixida á consecucióndos obxectivos didácticos y das competencias específicas, polo que será unhametodoloxía activa.

75

Tratarase de graduar a dificultade das actividades e dotalas dun carácter dinámico,ademais farase especial fincapé en fomentar un clima de aceptación mutua ecooperación entre o alumnado.2-Tácticas didácticas:Están baseadas na teoría do coñecemento construtivista.Entre outras moitas utilizaremos as seguintes: exposición de contidos, actividades engrupo, exposición de ideas, comentarios de texto e de imaxes, realización deactividades no caderno de aula, elaboración de documentos e resumos, lecturas,debates, traballos de busca ou profundización, traballos de comunicación, deseñosaudiovisuais, etc.3- Distribución do tempo e do espazo na aulaCada sesión axustarase ao marcado polo desenvolvemento do curso e da unidadecorrespondente, así serán moi variadas, dende sesións de debate entre todos,organización de equipos de traballo e investigación, tempo de traballo libre nasactividades, exposición dos traballos, probas…etc.

9.MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

No se utilizará ningún libro de texto.O material, será aportado pola profesora, en canto aos contidos máis teóricos, e oresto buscarano en internet, nas páxinas dos ministerios e consellerías de traballo efacenda, na seguridade social, no IGAPE, en ipyme.org, circe.es, cámaras decomercio, páxinas de emprendedores, nas páxinas de xornais especializados eneconomía de empresa, ou nas propias empresas novas.

10. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN e PROMOCIÓN

Cualificación:

A cualificación é o resultado directo da avaliación. Cualificarase ao alumnado nas tresavaliacións.Esta materia como se considera sobre todo práctica, que o alumnado faga esasimulación empresarial, a porcentaxe de cada nota configurase do seguinte modo:Probas escritas das UUDD: o 50%Traballos exposicións finais e actividades, o 40%Participación, actitude, esforzo diario…etc, 10%A nota final será unha media das tres avaliacións, sempre que en todas elas se supereo 5. Existe a posibilidade de a subir nota en cada unha das avaliacións con traballosadicionais, tomarse a nota máis alta para a media.Cada unidade terá un valor total de 10 puntos. A nota será a suma de todos osinstrumentos propostos:Farase un seguimento da atención e participación na aula, por medio da observacióndo caderno da profesora e da revisión de tarefas de caderno do estudante.Observaranse as estratexias que utiliza, o ritmo de traballo, a actitude, a interacciónnos traballos en grupo, etc así como a resolución das tarefas tendo que ter ben feitos amaioría dos exercicios na clase. Este traballo será un 1 da nota final.

76

Os resumes ou traballos exposicións actividades en grupo..etc serán 4 puntos,Nos resumes valórase a estrutura, a redacción, a capacidade de síntese e o empregode novos conceptos, terán en conta:

- Presentación: seguir a estrutura do guión, orde limpeza, fontes bibliográficas, data exornalonde se obteñen as noticias, páxinas web consultadas.- Contidos: Axuste ao solicitado, boa redacción e que demostre que non é un simplecopiapega, razoamento e bo análise da información.- Creatividade, orixinalidade e iniciativa buscando algo máis aló do que se pideestritamente.- A utilización das técnicas audiovisuais e informáticas.- Na exposición oral ou posta en escena valórase a expresión, 0,25; os contidos, 0,5; eelocuencia, 0,25)

As Probas escritas, teóricas ou de prácticas de cálculos matemáticos das distintasunidades: 5 puntos.

Recuperación e Promoción:

Os alumnos que non superen algunha das avaliacións Terán a correspondente reunióncoa profesora para asegurarnos de que comprenden os motivos do mal resultado e setoman las medidas oportunas para melloralo. Neste proceso será necesario o apoiomediante actividades complementarias de reforzo.Haberá unha probas ou traballos de recuperación parcial en cada avaliación e unhatotal a final de curso.A promoción será se aproba as recuperacións parciais co exame e os traballos dereforzo, ou se aproba o exame e o traballo final.

11.INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E APRÁCTICA DOCENTE

O primeiro e máis importante indicador de logro da práctica docente é observar sese consegue motivar ao alumnado, ver se comprenden a importancia que ten ainiciativa emprendedora para o desenvolvemento persoal, mesmo se se orienta cara unperfil profesional ou non empresarial, e coñecer os fundamentos empresariais que seráo marco onde desenvolvan o seu traballo por conta propia ou mesmo alleo, e taméncomo coñecementos base para estudos superiores.

Motivación que lles levará a descubrir a posibilidade de pequenas ideas cooperativas esolidarias que servirán de desenvolvemento individual e social no medio desta crisefinanceira. Para elo é necesario coñecer como se crea e funciona unha ideaempresarial.

Dende o punto de vista máis académico, despois para avaliar o proceso do ensino, en

77

cada estándar valorarase como mal, regular, bastante ben e ben segundo o grao deconsecución do mesmo.

12.ACTIVIDADES PARA SEGUIMENTO E a AVALIACIÓN DA MATERIA PENDENTENesta materia, posto que é o primeiro ano que se imparte, non hai ninguén que ateña pendente

13.DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIALFarase unha presentación de cada unidade e unhas preguntas de avaliación inicialpara coñecer os preconceptos que teñen e propor unhas preguntas que motiven para osaber e sirvan para contextualizalo. As respostas destas actividades poranse en comúne servirán de inicio do tema.

Nesta materia e neste curso concreto o alumnado presenta distintos niveis decoñecementos de Economía. Uns son do bacharelato de Ciencias, nunca cursaronningunha materia de economía. Os outros de sociais teñen os coñecemento de“Economía” de 1º co que recoñecen o marco socioeconómico xeral, coñecen áempresa como axente económico e teñen nocións do mercado laboral. Á súa vez dosde sociais, a maioría tamén cursa este mesmo ano “Economía da empresa” polo quealgúns dos conceptos teóricos os estarán dando nesa materia.

Con este nivel de partida tan desigual será necesario ter moi en conta esta avaliacióninicial en cada unidade, con actividades de cooperación e motivación por parte dos queteñen máis coñecementos cara os outros para mellor desenvolvemento de ambos nunproceso de aprendizaxe entre iguais.

Ao rematar cada unidade o alumnado fará unha autoavaliación para comprobar osnovos coñecementos adquiridos sobor dos seus previos e desmontar os erros quetivera preconcibidos.

14.MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

O estar planeada a materia dende un punto de vista do traballo do alumnado naaula de informática con traballos resume, busca de información, creatividade, deseño,estas actividades poden proporse de xeito diversificado e facer un seguimento persoale unha intervención diferenciada para planear distintos tempos, itinerarios, métodos,materiais etc. Proporanse as actividades tendo en conta a avaliación inicial e polo tantoos coñecementos que cada alumno e alumna teñen segundo estes accederán astarefas dende distintos puntos de partida, o que fomenten a súa autonomía no estudo ea autoestima.O problema que se atopa para desenvolver este traballo adecuadamente é onúmero de alumnos e alumnas por aula que impide que o seguimento na clase sexatan personalizado como se quixer. Tampouco é fácil a revisión persoal e pormenorizadadas tarefas, traballos e dos exames.

15.CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS

78

A educación terá en conta tanto valores e temas transversais individuais ousociais:

Valores individuais: liberdade e responsabilidade persoal, esforzo, iniciativa,emprendemento, curiosidade, creatividade, autonomía, traballo en equipo, espíritoemprendedor, hábitos de vida saudable, responsabilidade co medio ambiente, etc. Asícomo habilidades de comprensión lectora, comunicación orais, escritas ou por mediosdas tecnoloxías informáticas e audiovisuais.

Valores sociais de: educación cívica e constitucional, respecto e tolerancia, resoluciónpacífica dos conflitos, actitudes non sexistas nin discriminatorias, rexeitamento áviolencia sexista, respecto ao medio ambiente, conciencia das desigualdades edesenvolvemento das actitudes democráticas.

16.ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR, ao PLAN TIC e aoPLAN DE CONVIVENCIA

Ao proxecto lector e o plan de Tic contribúese coas distintas actividades de lecturae emprego das Tic xa mencionadas. Neste caso o emprego de TICs vai ser totalmentepredominante xa que é moi importante a súa busca de información, todos os traballosserán con ordenador e a presentación final usará o maior tipo de medios audiovisuais,deseño, blog, páxina web, vídeo, etc.Para o plan de convivencia, ademais dos contidos en valores, terase especialmenteen conta no desenvolvemento das relacións na aula entre o alumnado e entre estes e aprofesora, na resolución dos problemas que xurdan nesta relación, nas interacciónsentre grupos e nos traballos de grupo, todo se fará coidando o respecto mutuo eadoptando posturas dialogantes para resolver os posibles conflitos.

17.ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Tentarase facer unha visita a algunha empresa ou a algún viveiro de empresasdunha Cámara de comercioComo actividade complementaria o alumnado solicitou inscribirse no proxectoDesafío Junior Empresarial da ESIC Business Marketing School coa colaboración daUniversidade Rey Juan Carlos de simulación de desenvolvemento dunha idea denegocio.

18.MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN e MODIFICACIÓN dasprogramaciónsOs o proceso de ensino e da práctica docente están condicionados polascaracterísticas do alumnado, características intelectuais e sobre todo socioeconómicasdo mesmo. Como o manifestan moitos estudos as características socioeconómicasseguen a ser moi determinantes polo que os resultados cuantitativos da prácticadocente virán moi influídos por elo, é necesario avalialos sabendo de que contexto separte.

79

Neste caso o proceso de ensino estase a avaliar continuamente ao longo do curso xaque é unha materia nova na ESO o alumnado só ten algúns conceptos económicos damateria de sociais e ten algúns coñecementos (pouco exactos) da realidadesocioeconómica persoal ou social.

Por todo elo é necesario de xeito cotiá adaptar as actividades ás características doalumnado para crear un conflito cognitivo, motivar, desenvolver a participación e oautoaprendizaxe e que avancen no coñecemento e logo avaliarase se as actividadesestán ben deseñadas para as esas características e os seus preconceptosDo mesmo xeito a práctica docente é avaliada continuamente para comprobar ametodoloxía e os instrumentos de avaliación que funcionan, a nivel de grupo e a nivelindividual, na medida do posible, recollendo tamén información das familias e do restodo profesorado que lle de clase a cada grupo

Igualmente ao ser unha materia nova haberá que medir os tempos pois o currículo ébastante extenso e será necesario medir canto se pode afondar nos temas.

Ao rematar cada unidade didáctica revisaranse aquelas actividades que nonfuncionaron, ben porque non foron motivadoras, non eran moi comprensibles, ou erandemasiado dificultosas, para redeseñalas para a recuperación e para o próximo curso.

80