KONPOSTA

Oihane Jauregi

Ane Arnaiz

2.A-Batx.

Zer da konpostatzea?

• Prozesu natural bat da---materia Prozesu natural bat da---materia organikoa deskonposatu---organikoa deskonposatu---mantenugai mantenugai ugariko produktua.ugariko produktua.

• Organismo Organismo askokaskok parte hartu---zizareak, parte hartu---zizareak, tamaina mikroskopikoko organismoak.tamaina mikroskopikoko organismoak.

Nola gertatzen da?• Aipatutako mikroorganismoak materia organikoaz Aipatutako mikroorganismoak materia organikoaz

elikatzen dira---elikatzen dira---zatiak txikiagoak lortuzzatiak txikiagoak lortuz + + beroa askatuz. beroa askatuz.

• Tenperaturaren arabera---Tenperaturaren arabera---organismoak aldatzen dira-organismoak aldatzen dira-----Faserik beroena: Faserik beroena: 60ºC60ºC---Materia degradatu ahala, ---Materia degradatu ahala, tenperaturak behera egin---Organismorik handienak tenperaturak behera egin---Organismorik handienak ateratzen diraateratzen dira

Proiektuaren helburua

• Autogestioa helburu nagusia izan daAutogestioa helburu nagusia izan da—”GUK SORTU; GUK JAN”—”GUK SORTU; GUK JAN”

• Konpostaren erabileraren Konpostaren erabileraren onurakonurak::1.1. Ingurumenarentzat:Ingurumenarentzat:• Hondakin Hondakin gutxiagogutxiago sortu. sortu.• Ongarri kimiko gutxiago.Ongarri kimiko gutxiago.• Zohikatzaren erabilera murriztu.Zohikatzaren erabilera murriztu.• Hondakindegietan berotegi efektuko Hondakindegietan berotegi efektuko gas gas

gutxiagogutxiago isuri (Metano, CH4) isuri (Metano, CH4)

2. 2. Lurzoruarentzat eta Lurzoruarentzat eta landareentzatlandareentzat::

• Lurzoruaren Lurzoruaren emankortasuna emankortasuna handitu.handitu.• Landareen osasuna hobetu.Landareen osasuna hobetu.• Oso trinkoak diren lurzoruak hobetu, Oso trinkoak diren lurzoruak hobetu,

drainatu.drainatu.• UraUra atxikitzeko gaitasuna areagotu. atxikitzeko gaitasuna areagotu.• AireztapenaAireztapena sustatu. sustatu.• EgonkortasunaEgonkortasuna handitu, higidura handitu, higidura

eragotzizeragotziz

• 3. 3. Guretzat:Guretzat:• Ingurumenaren aldeIngurumenaren alde lan egiteko aukera. lan egiteko aukera.• Ahalegin Ahalegin kolektiboakolektiboa sustatu. sustatu.• Lorpen-sentimendua sortu parte-Lorpen-sentimendua sortu parte-

hartzaileengan.hartzaileengan.• ZikloZiklo naturalanaturalaren kide bihurtu.ren kide bihurtu.

Prozedura • MATERIALA:MATERIALA:• Plastikozko konpostadora.Plastikozko konpostadora.

• MUNTAIA:MUNTAIA:• 1.1. Lekua aproposa bilatu---Eguzkia eta ura Lekua aproposa bilatu---Eguzkia eta ura

beharrezkoak (beraz beharrezkoak (beraz iturriareniturriaren ondoanondoan) + ) + eremu ez jendeztatu bateaneremu ez jendeztatu batean

• 2.2. Piezak muntatu---oso zaila izan zen---piezak Piezak muntatu---oso zaila izan zen---piezak haien artean haien artean ainguratuainguratu behar zirelako eta oso behar zirelako eta oso zurrunak zurrunak zirelako.zirelako.

• HONDAKINEN JATORRIA:HONDAKINEN JATORRIA:• Jatorri printzipala jantokiaren Jatorri printzipala jantokiaren fruten fruten

hondakinak-hondakinak---jantokian edukiontzi bereziak --jantokian edukiontzi bereziak jarri ziren.jarri ziren.

• Beste jatorri batzuk---ikasleek botatzen Beste jatorri batzuk---ikasleek botatzen zituzten zabor organikoak eta aportazioak.zituzten zabor organikoak eta aportazioak.

NITROGENOan NITROGENOan aberatsakaberatsak

Deskonposizio-Deskonposizio-abiadura ertainaabiadura ertaina

KARBONOan KARBONOan aberatsakaberatsak

BelarraBelarra Kafe-hondarrakKafe-hondarrak Zuraren zerrautsaZuraren zerrautsa

Barazki eta fruten Barazki eta fruten azalakazalak

Zitrikoen azalakZitrikoen azalak Inausketako Inausketako hondarrakhondarrak

Barazki eta fruten Barazki eta fruten hondarrakhondarrak

Hosto lehorrakHosto lehorrak

• JARRAIPENA:JARRAIPENA:• 2012/10/222012/10/22---Tenperatura: 14ºC inguru. Azken bi egun hauetan ---Tenperatura: 14ºC inguru. Azken bi egun hauetan

prezipitazioak egon dira. Ozpin-eulia da nagusi. Belarra botako prezipitazioak egon dira. Ozpin-eulia da nagusi. Belarra botako diogu konpostari fruta-azalen gehiegizko azidotasuna ekiditeko diogu konpostari fruta-azalen gehiegizko azidotasuna ekiditeko (zitrikoak dira, oro har) Konpostadora barruan frutaz beteriko (zitrikoak dira, oro har) Konpostadora barruan frutaz beteriko plastiko poltsak aurkitu ditugu! Kontrolatu beharreko kontua da plastiko poltsak aurkitu ditugu! Kontrolatu beharreko kontua da azken hau.azken hau.

• 2012/10/242012/10/24---Tenperatura: 19-20ºC inguru. Hezetasuna da ---Tenperatura: 19-20ºC inguru. Hezetasuna da nagusi, hezetasun beroa. Hainbat organismo aurkitu ditugu: nagusi, hezetasun beroa. Hainbat organismo aurkitu ditugu: Bareak, ozpin euliak, armiarmak eta mikroorganismoak ere, lizuna Bareak, ozpin euliak, armiarmak eta mikroorganismoak ere, lizuna laranja-azaletan, adibidez. Jada 16 zentimetroko altuera duen laranja-azaletan, adibidez. Jada 16 zentimetroko altuera duen materia organiko-pilaketa hau usaintzen hasten da.materia organiko-pilaketa hau usaintzen hasten da.

• 2012/10/292012/10/29---Konpostaren edukiontzia desmuntatuta eta lurrean ---Konpostaren edukiontzia desmuntatuta eta lurrean botata aurkitu dugu. Pale moduko taulak jartzea konponbidea izan botata aurkitu dugu. Pale moduko taulak jartzea konponbidea izan daitekeela pentsatzen dugu. Maiz dira egunak non fruta-hondarrez daitekeela pentsatzen dugu. Maiz dira egunak non fruta-hondarrez beteriko plastikozko poltsak zuzenean edukiontzira bota dituztenbeteriko plastikozko poltsak zuzenean edukiontzira bota dituzten..

• 2012/11/7---2012/11/7--- Tenperatura: 6ºC Ozpin-euli gutxiago aurki Tenperatura: 6ºC Ozpin-euli gutxiago aurki ditzakegu. Gainerako intsektuak (dezente murriztu da kopurua) ditzakegu. Gainerako intsektuak (dezente murriztu da kopurua) hormetan eta estalkian pilatu dira. Ogi, papera, belar eta hormetan eta estalkian pilatu dira. Ogi, papera, belar eta urdaiazpiko hondarrak aurkitu ditugu. Usaina are gogorragoa da. urdaiazpiko hondarrak aurkitu ditugu. Usaina are gogorragoa da. Plastikoa aurkitu dugu berriz ere!Plastikoa aurkitu dugu berriz ere!

• 2012/11/22---2012/11/22--- Tenperatura: 9ºC Hezetasuna nabari daiteke, Tenperatura: 9ºC Hezetasuna nabari daiteke, estalkian ura kondentsatuta dagoelarik. Ozpin-euliek lekuz aldatu estalkian ura kondentsatuta dagoelarik. Ozpin-euliek lekuz aldatu dute fruten gainazalean zuzenean egoteko. Osagai berria botako dute fruten gainazalean zuzenean egoteko. Osagai berria botako dugu konpostadoran: kafea.dugu konpostadoran: kafea.

• 2013/01/08---2013/01/08--- Konpostadora guztiz apurtuta aurkitu dugu!! Konpostadora guztiz apurtuta aurkitu dugu!! Lehendik egondako apurketak ez dira hau bezain larriak izan. Lehendik egondako apurketak ez dira hau bezain larriak izan. Aingurak edo anklajeak guztiz hondatuta zeuden eta ezinezkoa Aingurak edo anklajeak guztiz hondatuta zeuden eta ezinezkoa suertatzen zen konpostadora berriz muntatzea. suertatzen zen konpostadora berriz muntatzea.

• 2013/01/18---2013/01/18--- Pale edo zura zatiekin berreraikitzea askotan izan Pale edo zura zatiekin berreraikitzea askotan izan da komentatua, nahiz eta zura aise usteldu eta taulak behin eta da komentatua, nahiz eta zura aise usteldu eta taulak behin eta berriz aldatu behar diren. Irakasle batek jardungo du honetan berriz aldatu behar diren. Irakasle batek jardungo du honetan ikasleen laguntzarekin.ikasleen laguntzarekin.

• FAUNAFAUNA• EuliakEuliak ( (Drosophila MelanogasterDrosophila Melanogaster))• ArmiarmakArmiarmak• ZizareakZizareak (edukiontziaren ertzetan kokatuta) (edukiontziaren ertzetan kokatuta)• BarraskiloakBarraskiloak• BareakBareak• LiztorrakLiztorrak (usainak erakarrita) (usainak erakarrita)• Mikroorganismo deskonposatzaileakMikroorganismo deskonposatzaileak

(ondorioztatzen dugu)(ondorioztatzen dugu)• JOKAERA:JOKAERA:• Euli Euli askoasko zeuden, baina euria egiten zeuden, baina euria egiten

zuenean, oso zuenean, oso gutxigutxi ikus zitezkeen, eta bare ikus zitezkeen, eta bare eta barraskilo gehiago, estalkira eta barraskilo gehiago, estalkira itsatsitaitsatsita..

Izan genituen oztopoak

• Plastiko eta Plastiko eta abarren arazoa:abarren arazoa:

• Hondakinez Hondakinez beteriko beteriko plastikozko plastikozko poltsakpoltsak zuzenean zuzenean botatzen ziren, eta botatzen ziren, eta batzuetan hondakin batzuetan hondakin ez- organikoakez- organikoak ere ere (brick-ak…)(brick-ak…)

• Apurketak:Apurketak:• Behin baino gehiagotan apurtu zuten Behin baino gehiagotan apurtu zuten

konpostadora (2 edo 3)konpostadora (2 edo 3)• Lehenbiziko apurketa.Lehenbiziko apurketa. Hala ere, Hala ere,

berriro montatu genuen.berriro montatu genuen.• Bigarren apurketa.Bigarren apurketa. Aiguraleku batzuk Aiguraleku batzuk

apurtu zituzten, beraz zailagoa apurtu zituzten, beraz zailagoa suertatu zen konponketa.suertatu zen konponketa.

• Hirugarren apurketa.Hirugarren apurketa. Aldi honetan Aldi honetan gupidarik gabegupidarik gabe apurtu zuten, apurtu zuten, konponezinakonponezina bihurtzea lortuz. Beraz, beste motatako bihurtzea lortuz. Beraz, beste motatako neurri batzuk hartu behar izan genituen.neurri batzuk hartu behar izan genituen.

Zer egin dezakegu?• Lehenengo apurketari aurre egiteko, Lehenengo apurketari aurre egiteko, berriz berriz

muntatzeamuntatzea erabaki genuen, ez genuelako erabaki genuen, ez genuelako espero berriz gertatzea.espero berriz gertatzea.

• Bigarrenez gertatu zenean, Bigarrenez gertatu zenean, neurriak neurriak hartzeahartzea erabaki genuen: erabaki genuen:

• Paleak eta egurrezko hesia eraiki:Paleak eta egurrezko hesia eraiki: hala ere, egurra usteltzeko arriskua hala ere, egurra usteltzeko arriskua zegoen eta mantenuaren aldetik, ez zen zegoen eta mantenuaren aldetik, ez zen oso errentagarria.oso errentagarria.

• Hirugarren aldiz gertatu zenean: Hirugarren aldiz gertatu zenean:

• Ikasle batzuek kontzientziazioa sustatzen zuen Ikasle batzuek kontzientziazioa sustatzen zuen bideo batbideo bat egin zuten, elkarrizketa batekin batera. egin zuten, elkarrizketa batekin batera.

• Irakasleriaren artean, ideia bat proposatu zen, Irakasleriaren artean, ideia bat proposatu zen, egurrezko konpostadora zurrunago bategurrezko konpostadora zurrunago bat eraikitzeko eraikitzeko asmoz. asmoz.

• Apurketen arduradunek proiektuaren egileen Apurketen arduradunek proiektuaren egileen haserrea etahaserrea eta errefusaerrefusa jaso zuten (irakasleen jaso zuten (irakasleen errietarekin batera)errietarekin batera)

Horrelako egitura Horrelako egitura izango litzatekeizango litzateke

Ondorioak• Alde batetik, lortu nahi genituen Alde batetik, lortu nahi genituen

helburuetatik gutxi batzuk bete ziren:helburuetatik gutxi batzuk bete ziren:

• Bete genituenak:Bete genituenak: Hondakin organikoak Hondakin organikoak berrerabiltzea, ziklo naturalean parte hartuz. berrerabiltzea, ziklo naturalean parte hartuz. Ingurumenaren hobekuntza sustatu genuen.Ingurumenaren hobekuntza sustatu genuen.

• Bete ez genituenak:Bete ez genituenak: Lurzorua ezin izan Lurzorua ezin izan genuen ongarriztatu eta ahalegin kolektiboa genuen ongarriztatu eta ahalegin kolektiboa ezin izan genuen sustatu.ezin izan genuen sustatu.

• Kontuan hartuz oztopoak beste ikasle Kontuan hartuz oztopoak beste ikasle batzuen ekintzek sortu zituztela, batzuen ekintzek sortu zituztela, ondorioztatu dezakegu ondorioztatu dezakegu proiektuak tamalez proiektuak tamalez ez direla burutzen beti laguntzarik eduki ez direla burutzen beti laguntzarik eduki ezeanezean, nahiz eta gure intentzio guztiak , nahiz eta gure intentzio guztiak bertan ipini. bertan ipini.

• Proiektu bateri ekin baino lehen, faktore Proiektu bateri ekin baino lehen, faktore guztiak kontuan hartu behar dira, jakinda guztiak kontuan hartu behar dira, jakinda ere ere gutxien espero duzun zerbaitgutxien espero duzun zerbait gerta gerta dakizukeela.dakizukeela.