Tema_1: Teoría del Delito

download Tema_1: Teoría del Delito

of 60

Transcript of Tema_1: Teoría del Delito

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    1/60

    Teora del

    Delito

    3

    Escuela Nacional de la Judicatura

    teMA I

    1. COnCeptO y UndAMentO del deReChO penAl1.1 el deReChO penAl CMO MedIO de COntROl SOCIAl1.2 deReChO penAl OBJetIVO y SUBJetIVO1.3 deReChO penAl OBJetIVO1.4 deReChO penAl SUBJetIVO1.5 lA nORMA penAl

    1.5.1. normas pas Icomas1.5.2 normas pas baco

    1.6 la uci drco pa

    2. lOS IneS de lA penA: pReVenCIn VS. RetRIBUCIn2.1 teORAS ABSOlUtAS2.2 teORIAS RelAtIVAS

    2.2.1 toras la prvci Gra2.2.2 toras la prvci escia2.2.3 toras la Ui

    3. lMIteS GARAntStICOS3.1 el pRInCIpIO de leGAlIdAd

    3.1.1 Garaas priciio lgaia3.1.2 Rquisios as ormas pas rivaos priciio lgaia3.1.2.1 lx Cra

    3.1.2.2. lx Srica3.1.2.3 lx Scria3.1.2.4 lx pravia

    3.2 e priciio Irvci Mima3.3 e priciio Cuabiia3.4 priciio lsivia

    4. la l pa4.1 Coco d l pa.4.2 Cass d ls pas

    el deReChO penAl. UndAMentO y lMIteSA SU InteRVenCIn. lA ley penAl. MBItO de AplICACIn

    Jos De la Mata Amayalrao tribua CosiucioaEspaa

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    2/60

    3

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    5. lA InteRpRetACIOn de lA ley penAl5.1 COnCeptO5.2 ClASe de InteRpRetACIOn5.3 pRInCIpIOS ReCtOReS de lA InteRpRetACIOn5.4 pROBleMAS de lA InteRpRetACIOn de lAS leyeS penAleS

    5.4.1 erraas Imra5.4.2 errors Racci

    6. MBItO de AplICACIOn6.1 MBItO teMpORAl de lA ley penAl. el pRInCIpIO de IRRetROACtIVIdAd

    6.1.1 priciio Gra: e priciio Irrroacivia las ls pas.6.1.2 exccios a priciio uama6.1.2.1 Rroacivia la l pa ms avorab6.1.3 exccios a a Rroacivia la l a ms avorab:

    as ls moras exccioas.6.2 AMBItO eSpACIAl de lA ley penAl.6.2.1 priciio trrioria6.2.1.1 Coco trrior io6.2.1.1 Coco lugar Comisi

    6.2.2 priciio Ra o dsa6.2.3 priciio la nacioaia o a prsoaia.6.2.4 priciio rsguibiia uivrsa.6.2.5 priciio rco pa or Rrsaci.

    7. teRRItORIAlIdAd y eXtRAteRRItORIAlIdAd. lA eXtRAdICIn

    7.1 COnCeptO.

    7.2 ClASeS de eXtRAdICIn7.3 pRInCIpIOS de lA eXtRAdICIn

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    3/60

    Teora del

    Delito

    3

    Escuela Nacional de la Judicatura

    1. CONCEPTO Y FUNDAMENTO DEL DERECHO PENAL

    1.1 EL DERECHO PENAL COMO MEDIO DE CONTROL SOCIAL

    las Cosiucios qu s oa as socias mocricas rcog coio bsico u acuro socia. e cojuo vaors qu s acuro i-corora cosiu os riciios suriors qu oria sarroo socia, isi-ra a acuaci os ors bicos (coicioao su acuaci a a obci rmiaos s) ja os objivos qu a socia asira acazar.

    Si mbargo, or siam asao qu s sisma covivcia so-cia os vaors cosiucioas or ms qu xisa u amio acuro sobr suscoios, so o s suci, or s mismo, ara ograr su coma imma-ci. para o s rquir rcurso isias isiucios socias qu, co is-

    ios moos objivos, raa qu as rsoas qu coviv sa sociairaic icos vaors riciios, os asuma como roios s comorcoorm a os mismos.

    ELDERECHOPENAL.FUNDAMENTOYLMITESASUINTERVENCIN.LALEYPENAL.MBITODEAPLICACIN

    teMA I

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    4/60

    0

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    e oras ocasios, cuao os ariors mcaismos socias aa, a orosqu raa garaizar ircam or socia, rocurao qu os comor-

    amios iiviuas s ajus, oo caso, a or covivcia sabcio.y simr o ac mismo moo: iicao rmiaos comoramiosqu rsua iacabs ara sisma, sabcio aguas sacios o casigosara quis icurr os mismos, rcisao cu s rocimio qu ssguir ara aicaros.

    Caa uo sos sismas coro socia aca, s ugo, scors i-rs, co mooogas ivrsas: a amiia, sisma ucaivo, mbio abora rosioa, as racios socias, a sra rigiosa, as racios juricas, c.

    e drco pa s ambi u sisma coro socia qu ora juo aos ariors mcaismos socias qu rsigu, como sos, iica aia. S

    ircia, si mbargo, os mismos, rimr ugar, qu s cocra oscomoramios qu s cosira ms iamisibs, so s, os aaqus msgravs cora sisma socia. e sguo ugar, qu as sacios qu aica soas ms rigurosas. y, rcr ugar, qu rocimio mao ara imor-as s ms ormaizao.

    esas caracrsicas rmia rcisam os as cuiarias d-rco pa:

    1) e rimr ugar, su imiao camo acuaci. e cuao drco pa

    s sisma coro socia qu roorcioa as rsusas ms gravs a osaaqus ms iorabs, s imo mcaismo qu a socia ma, r-srvoo so ara aquos suusos qu a iaaaci o iacuaci os comoramios iiviuas o u rarars o corrgirs mia-

    oros isrumos mos sivos, qu s musra isucis, o qu agrava os aaqus a os vaors comm acaos oga srioigro a a orgaizaci socia.

    2) e sguo ugar, su viruaia imiaa. e drco pa o i a caacia acazar or s soo a aia qu so cojuo igrao oos os

    mios coro socia i, so s, a covivcia armica ro rso a os riciios vaors socias suriors. prr uiizar dr-co pa como ico ag rasormaci socia, scoocio a ararioriaria ms caz qu b raizars or mio oros isrumos coro socia (or jmo, sisma ucaivo), so couc a suri-mio (or a imosici gravs sacios coio riamjmariza) a a rusraci, a a imosibiia acazar os objivosrousos.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    5/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    El Derecho Penal es una tcnica de defnicin, comprobacin y represin de la desvia-

    cin. Esta tcnica ... se manifesta en restricciones y constricciones sobre las personas

    de los potenciales desviados y de todos aquellos de los que se sospecha o son conde-nados como tales. Las restricciones son tres, y corresponden al delito, a la pena y al

    proceso. La primera restriccin consiste en la defnicin y prohibicin de los comporta-

    mientos clasifcados por la ley como desviados. La segunda consiste en el sometimiento

    coactivo a juicio penal de todo aquello que resulte sospechoso de una violacin de las

    prohibiciones penales. La tercera consiste en la represin o punicin de todos aquellos

    a quienes se juzgue culpables de una de dichas violaciones

    FERRAJOLI, Luigi. En Derecho y Razn. Teora del galantismo penal.

    1.2 DERECHO PENAL ObJETIVO Y SUbJETIVO

    e drco pa u rs os sios, objivo subjivo.

    e Derecho Penal ojetivo s cojuo ormas as. es cir, co-juo rgas juricas qu rmia os comoramios qu rsua iac-abs ara sisma (ios coravcios), as sacios o casigos qu bimors a quis icurr os mismos (as mias sguria), asrgas ara a aicaci sas coscucias juricas.

    e Derecho Penal sujetivo, rco a casigar o ius uii, s a acua esao ara crar aicar drco pa objivo, s cir, rco qu i

    esao ara ir ios, sabcr as aicaras.

    dir drco pa como u cojuo ormas as o imica qu objo suio a isciia sa simm coocimio o mmoriza-ci as ormas coias Cigo pa.

    e rimr ugar, a qu r cua qu drco pa rsigu a-borar isrumos qu osibii acii a aicaci racioa as ormasas a os casos ras qu rsa a rcica ors. por sa raz, si bi a a s uo aria, a jurisrucia a, qu rmia os cririos amar a a ora a aicaci rcica a orma os ribuas or ar

    jucs, scas sors b sr ambi objo cosiraci aisa.e sguo ugar, a aicaci as ormas jurico-as a os casos ras

    s va cabo, como s a iicao, mia isrumos cocuas qu ior objo, rcisam, auar a jurisa rcico a rasaar coio asormas as a os casos cocros. esas oras as so a ora io,qu rmi rmiar si ua rmiaa couca s o o io, a ora aiiviuaizaci a a, qu rmi rmiar racioam cu s a cai-a a qu b aicars caa caso cocro.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    6/60

    2

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    1.3 DERECHO PENAL ObJETIVO

    e uo ar ia a a ora ir drco pa s a ici csica

    VOn lIZt: Cojuo rgas juricas sabcias or esao qu asocia acrim como co a a como su gima coscucia.

    esa ici ami aguas objcios, qu b sr sacaas:

    la rimra s qu drco pa o s, simm, u caogo sacio-s, uias a uas rgas irigias a os jucs scas oros su imosicicuao as rsoas icurra rmiaos comoramios. As qu so, su cojuo roibicios maaos irigios a os ciuaaos, iicos,bajo a amaza ua a, qu comoramios o u sgar.

    CASO: Norma penal primaria y secundaria.

    Ojetivo formativo: Dierenciar entre las norma penal primaria y secundaria

    Material de lectura de referencia:

    Sin el recurso a la sencilla idea de que el Derecho Penal establece, en sus normas,

    standards de comportamiento para alentar ciertos tipos de conductas y desalentar

    otros, no podemos distinguir una multa (castigo) de un impuesto sobre determinada

    actividad lcita. Esto, asimismo, es una grave objecin a aquellas teoras del Derecho que,

    en aras de la simplicidad o uniormidad, oscurecen la distincin entre normas primarias

    que establecen standards de comportamiento, y normas secundarias que especifcan

    lo que los uncionarios tienen o pueden hacer cuando aqullas son inringidas. Estasteoras insisten en que todas las normas jurdicas son, en realidad, directivas para que

    los uncionarios impongan sanciones bajo ciertas condiciones, por ejemplo, si alguien

    comete un asesinato. Sin embargo, slo si mantenemos a salvo la distincin (oscurecida

    de tal orma por ese tipo de teoras), entre el objetivo primario del Derecho de alentar

    o desalentar determinados tipos de comportamiento, y su sancin meramente auxiliar

    o medio reparador, adquirir sentido la nocin de delito u oensa.

    H.L.A. HART, en Introduccin a los principios de la pena, en Derecho y Moral,

    Ensayos analticos.

    Descriir, en el tipo penal de homicidio (El que voluntariamente mata aotro, se hace reo de homicidio), cual es la norma penal primaria y cual es lanorma penal secundaria

    la sgua s qu a ici rousa s ac rrcia icam aios as, si qu s aga rrcia a os saos igrosos a as mias sguria. e io s a iracci cuab ua orma jurico-a, a a

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    7/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    s casigo asociao or a orma a ica iracci cuab. Si mbargo, ossismas as moros s icu os uvos mos: sao igroso,

    a mia sguria.la mia sguria s jusica, a igua qu a a, or sr u mio

    uca cora io. la ircia r ambas raica qu a a ai aaco comio, su bas s a cuabiia, a mia sguria s ai a aigrosia.

    e sao igroso o igrosia s a siuaci a qu cab irir ua r-va robabiia icucia uura rsco u sujo.

    la mia sguria s, or o ao, a racci siva a comuiasaa a sa robab icucia uura. no aricia, us, a auraza a a. esa s u ma qu s imo or a comisi u io, miras qu amia sguria s u raamio irigio a viar qu u sujo igroso -gu a comro. la a s imo orqu s a comio u io. la mia sguria s imo como mio viaro. e s sio, s ajusa mjor qu aa a a rsoaia icu, i como objivo scco su rabii-

    aci osrior raaaci a a via socia.

    esa igrosia u sujo u cosaars as o sus qu saa comio io aguo, o qu rmi irciar r igrosia ric-

    ua osicua, qu s a robabiia iquir uvam qu musra arsoa qu a a comio u io. pus bi, rsuuso as mias

    sguria jurico as o cosiu a igrosia osicua. y o orqu drco pa s ocua io, a qu vicua rmiaas coscucia juri-cas. es cir, qu rsuuso o uo aria oa racci jurico as simr a comisi ua couca crimia, si qu ba acivars a maquiariaa (sio oros mios coro socia) suusos igrosia socia, oxriorizaa mia a comisi u comoramio icivo.

    e uci as ariors cosiracios, u irs drco pacomo cojuo ormas juricas, rguaoras or uiivo esao,qu ios, rob su comisi asocia a os mismos, como rsuuso,as /o mias sguria como coscucia jurica.

    1.4 DERECHO PENAL SUbJETIVO

    Como s iic ariorm, drco pa sio subjivo rr aa osa uiiva qu corrso a esao. ds sa rsciva, drcopa sio objivo o cosiu as cocras maisacios aqu r-co a aro ius puniendi, qu s rcogias as ormas as vigs.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    8/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    la rria osa uiiva s rria a a caacia esao ara crarormas icrimiaoras. esa caacia rquir qu drco pa esao

    cuma rmiaas coicios rs ciros mis ara sr gimo. d -co, coco Ius puniendi s ima iisoubm uio a a rgua ro qu mis u u esao rco jrcr gimam saosa uiiva.

    ds sa rsciva, drco pa sio subjivo s cosiracomo cojuo coicios qu rmia a giimia a amaza aicaci as as or ar esao.

    la roia Cosiuci oica xig qu drco pa esao cumarmiaas coicios ara sr gimo:

    a) e rso a os rcos a rsoa, cua rocci civa cosiu aaia ricia esao (ar. 8 CRd).

    b) las as o u sr vjaorias i imicar ria o ismiuci a i-gria sica iiviuo o a sau iiviuo (ar. 8.1. CRd).

    c) es roibia a a mur (ar. 8.1. CRd).

    ds ora rsciva, drco pa sio subjivo u rrirsa a osa aribuia a rmiaos rgaos esao (juzgaos ribuas),ara imor as as mias sguria rvisas as s, simr

    cuao cocurra os rsuusos rvisos as mismas, s cir, qu cocurra avioaci as roibicios o maaos qu as ormas as icorora.

    ds s oqu s caro qu ius puniendi o u acuars si o srouc a couca umaa rvisa a orma. l a io so, or ao,rsuusos ius uii.

    nauram, a mra cocurrcia io amoco so sucisara iivo jrcicio ius uii. d coormia co ar. 3 Cpp, aiu sr coao a ua a o mia sguria si u juicio rvio. es cir,qu a acua casigar esao rcisa sr rcoocia or os ribuas g-

    imam cosiuios (ar. 4 Cpp), ua scia rm, mia rocsogam sabcio (ar. 7 Cpp).

    d sa ici drco pa sio subjivo como u cojuo coicios qu rmia a giimia a aicaci as or esaos uc os mis ius uii, qu s rauc os omiaos rici-ios as qu, or su imoracia, a acazao cosagraci cosiucioa oga xrsa: riciio rocci, sivia, cuabiia, i ubio ro ro, o xigibiia, c.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    9/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    1.5 LA NORMA PENALUa vz s a io drco pa como u cojuo ormas, qua

    caro qu mo bsico qu o cosiu so ormas jurico as.la orma jurico-a o ir, aa, srucuram, oro io

    ormas, socias o juricas. Como oa orma, cosa u suuso co ua coscucia jurica. la ircia r as rsi qu a orma a suuso co o cosiu u io o u sao igroso, a coscucia

    jurica s ua a o ua mia sguria.prooio ua orma a s ar . 318 Cp: los qu xir o s-

    acar bbias asicaas qu coga mixios ocivas a a sau, sr co-aos a risi corrccioa sis as a u ao, mua cico a vi cicosos. esa s ua norma penal completa, a qu suuso co s x-

    r o sacar bbias asicaas qu coga mixios ocivas a a sau, acoscucia jurica risi corrccioa sis as a u ao, mua cico avi cico sos

    las ormas as su xrsars a ravs rcos gas. pro, -b irciars caram ambos cocos. la orma jurica s u msajrscriivo, qu rasmi a os ciuaaos u maao o roibici acuar o o acro, qu rasmi a os jucs scas uas iicacios rcisas, or-os a imosici as o mias cuao as rsoas icurra r-miaos comoramios. ds sa rsciva, or o ao, oas as ormasas qu s rcogias a ar scia Cigo pa qu coi

    a scrici u comoramio icivo coi, raia, os ormasjuricas: a irigia a ciuaao a irigia a jucs scas.ds ora rsciva, as ormas as ocasios coici co u r-

    co ga, como caso io cora a sau bica ariorm iicao.Si mbargo, oros casos suuso co a coscucia jurica srarios isios rcos o arcuos Cigo pa.

    es caso, or jmo, io omiciio. e ar. 295 sabc suuso co: e qu vouariam maa a oro, s ac ro omiciio. e ar. 304rrao II sabc a coscucia jurica: e cuab omiciio sr casigaoco a a rabajos bicos.

    e os suusos qu os rcos gas qu rcog suuso co a coscucia jurica s ima coxi, como ocurr cuao soarcuos coscuivos o cuao s a misma scci o cauo Cigopa, ambi u cosirars ormas as comas.

    Si mbargo, o simr so s as:

    - d u ao, as isosicios a ar gra Cigo pa o sucor msajs rscriivos. esos rcos i a misi cogurar

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    10/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    rcisar acac os rcos coios a ar scia, qu simrb sr irraos aicaos a a uz as rcos gras. As, or

    jmo, ar. 3 Cp, qu iso qu as aivas oos caa uo os ioscosigaos a ar scia Cigo pa o s rua ios, sio oscasos qu ua isosici scia a as o rmi. ds s oqu,s caro qu oas as ormas jurico-as so icomas, orqu oas bcomars co oras ara su aicaci. As, or jmo, auqu os ars. 295 304 scrib a acci maar, ara su aicaci a qu r cua os r-cos Cigo pa qu sabc siuacios as qu maar o cosiuio, as como aquos oros qu rcisa qu cosis a a

    rabajos bicos.

    - d oro ao, o simr s a ci corar a srucura ormaiva bsica

    a orma a. Mucas vcs, ara comar suuso co o a cos-cucia jurica s rciso acuir a arcuos Cigo pa qu s orosugars Cigo, o icuso a ormas juricas xraas.

    S aa, as, robma as normas penales incompletas as normaspenales en blanco.

    1.5.1 Normas penales incompletas

    So ormas as icomas aquos rcos qu coma o acara suuso co o a coscucia jurica scria oro ugar.

    e raci co suuso co, so aquos rcos gas qu com-a a orma cuao so ar a scrici suuso co. As,or jmo, ar . 295 Cp iso qu qu vouariam maa a oro, s acro omiciio. por su ar, ar. 328 Cp rcisa qu o a crim i io,cuao omiciio, as rias o os gos s ira or a csia acua a gima sa s mismo o oro.. Si s imo rco o s o coxi co arior, o s osib coocr su sio acac. Si mbargo, a-cioo cim s comr qu suuso co como sra quvouariam maar a oro, simr qu a mur o s ira or a csiaacua a gima sa s mismo o oro, s ac ro omiciio.

    por su ar, s mismo carcr i os rcos qu rcisa acoscucia jurica. As, or jmo, os ar s. 15 a 18 29 Cp iso, racico a a rabajos bicos, qu a coaci a rabajos bicos s rou-ciar or rs aos a os mos vi a o ms; qu os ombrs coaos a ra-bajos bicos s mar os ms osos; or sr caaos os os, como mia sguria, cuao o rmia a auraza rabajo a qus s si; qu as mujrs coaas a rabajos bicos s mar os

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    11/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    rabajos iriors as crcs rsiios; qu a coaci a rabajos bicosva cosigo a rivaci os rcos cvicos civis. esos rcos icam

    cobra su sio si s os racioa s igraam co aguos osrcos a ar scia qu asocia a a rabajos bicos, como co-scucia jurica, a aguo os suusos co scrios a orma, comoocurr, or jmo, ar. 304 rrao II raci co io omiciio.esos rcos gas, or o ao, sirv ara comar acarar a orma juricoa coia io omiciio.

    e uamo sos rcos s ua sim raz cica coomagisaiva. Carcra sio qu caa orma a qu scriba u suuso co qu ga qu vr co a mur u rcr, rias o gos, gisaor

    uvira qu rir, ua ora vz, qu s xcu os suusos gima sa

    (rcisao, ams, qu cosis xacam sa circusacia jusicaiva qu rquisios rcisa). As s como s a io ormao, auaiam, a omi-aa ar gra drco pa.

    1.5.2 Normas penales en lanco

    So ormas as baco aquas qu ja xrsam a coscuciajurica ro qu o xrsa suuso co, sio qu s rmi su r-miaci a oras ormas, o as, o co icia rago ormaivo a orma rmiia.

    U jmo o sra ar. 314 Cp: e qu abriqu o va soqus,vruguios o cuaquira cas armas roibias por la ley o por los reglamentosde administracin pblica, sr casigao co risi sis as a sis mss. O ar. 358: e qu, si auorizaci rvia auoria com, aga iumar cavr u iiviuo qu ubir acio, sr casigao co r isi corrccioa sis as a os mss mua cicua sos; si rjuicio os rocimi-

    os qu ua sguirs, or os ios qu s caso s imu a os auors a iumaci. e a misma a icurrir qu irigir las leyes y reglamentosraivos a as iumacios siaas.

    las ormas as baco s ma os casos qu a couca qu

    cosiu suuso co s srcam racioaa co oras ramas oramio jurico isias a, qu i u acac u coioisios sas. ha scors oramio jurico (como a cooma, o asau bica, r mucos oros), qu a acivia gisaiva s coiua ic-sa, orqu s suja a coiuos cambios uci as circusacias, osaaos o as csias socias. e oos sos casos, si os maaos o rs-cricios qu va icororos coiuam a oramio jurico uviraqu icuirs xrsam os suusos co as roias ormas as

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    12/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    cocrias, abra qu sar coiuam rormao sas, so a quarsi aicaci, aar qu quara covrias rcos irroaos

    icomrsibs.e oo caso, a orma a baco, ua vz comaa cuao a su su-

    uso co co a orma xraa, s ua orma a gra o coma.

    lo arior o quir cir qu a orma a baco sa u rcurso ci-co a qu gisaor a ua acuir ibr iscrcioam. es rcurso oaua, s ugo, a a crza sguria jurica , ocasios, u suorua iracci riciio gaia a, cuao carcr icivo o o ua couca s io, ima isacia, or ua auoria jcuiva, qu cos-

    iucioam o s giimaa ara o, mia sim xiivo rcurso icar ua orma rgamaria.

    e oras ocasios o s rago ormaivo , or ao, a auoria qu ica orma commo, as qu cosiu robma, sio oras isias. Asocurr, or jmo, ar. 402 Cp, qu iso qu cuao os casos r-visos or Cigo Comrcio, s car a aguo cuab bacarroa, s imor as as siguis: os casos bacarroa rauua, s aicar arcusi; os bacarroa sim, s aicar a risi corrccioa quicas a o mos, u ao a o ms. las ormas mrcais o so a movibscomo as amiisraivas, or o qu os suusos co rmias abacarroa bira sar ircam cosigaos Cigo pa.

    d o arior rsua qu, co carcr gra, drco pa b co-

    gurar as ormas as moo como, icororao, or o ao, os suus-os co sus ormas si icuir rrcias a oros scors oramiojurico. icam moo xccioa, cuao cocurra as razos cicas oica crimia ariorm rrias, b rcurrirs a s rocimio.y au sos casos b irs a orma a co oa caria ao osrsuusos a uibiia como a xsi as as.

    e ig caso, am, so amisibs as omiaas s as baco a rvs, qu as ormas as ja os suusos co, rmiioa rmiaci a a a isosicios xraas.

    1.6 LA FUNCIN DEL DERECHO PENAL

    la uci drco pa, cuao isrumo coro socia, s maimio a az socia. e so o s isigu os ms mios coro socia. la ircia rsi a scia grava os mios maosara cumir s objivo, su cia a ua uamaci ms racioa asaci qu s aica qu so irvi o b irvir a os aaqus msgravs cora os bis juricos ms imoras.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    13/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    esa uci ua coro socia a raiza drco pa or mio :

    a) uci rocci bis juricos. S raa a rvci a si bis juricos.b) uci moivaci: drco pa ici os iiviuos, ara qu s

    absga raizar rmiaos comoramios.

    Ambas ucios s imam igaas so, raia, isarabs: raia, a orma a rog os bis juricos a ravs a moivaci, icam a mia qu a moivaci u rmiar o viar rmiaosrsuaos sivos o aosos, u acazars a rocci os bis juricossccioaos como rvas ara maimio a az socia.

    Miras sa uci rvivo-moivaora drco pa s rcica-m iiscuia, o s a acca a oii qu aa ua uci rrsiva. eraia, oramos cir qu drco pa aca:

    a) Casigao co ua a a si o usa igro bi jurico ro-gio (rribuo ma causao , sa mara, raicao rmiaosvaors socias).

    b) prviio s ma as qu gu a roucirs, ua vz cosaaa arobabiia qu ga ugar. e s caso, drco pa ra uauci rviva.

    d o arior rsua qu a uci drco pa a uciqu s asig a a a. e s sio arma Acr Guirao qu s iuab qucuao s aa a misi qu sma a socia drco pa, rimrobjo aisis qu i a sabcrs s a a. la saci a, caracrizaaor su coucia r a oros mios orgaizaci socia u oro io sa-cios juricas, s, bua mia, a cara rsaci drco pa, ascomo su acor irciaor scia r a oras isacias coro. Ams, a

    rsricci coaciva rcos scias qu a a cova roa a su iscusi cusios o vaoraiva, ais a a jusicaci ica ica rcica socia.e coscucia, a giimaci misma drco pa s ar r, gramia, a giimaci a isiuci socia a saci a.

    la uci rviva drco pa s corrso co as oras quasiga a a a u mio rvci io. y a uci rrsiva s cosus-

    acia a as oras qu uama a a a rribuci or ao, a ia jusicia absoua.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    14/60

    0

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    la cusi arior, s cir, a rmiaci cu s a uci drcopa qu b rvacr sobr a rsa, i muco qu vr co a coc-

    ci esao qu s maga, cosiros gram qu u esao msibra r a u drco pa ms rvivo, miras qu u esao mosibra acuar a raicaci uos vaors socias , or ao, ua uci msrrsiva.

    El fn preventivo del Derecho Penal adems del fn garantstico de proteccin

    del ciudadano rente a la violencia estatal- radica primordialmente en la proteccin de

    bienes jurdicos, y slo secundariamente en la proteccin de la vigencia de la norma;

    fnes ntimamente vinculados uncionalmente, si bien no completamente recprocos.

    As, el fn de aseguramiento de expectativas operara como un fn en s mismo, si bien

    de segundo orden, pero tambin como un medio dado su omento de respeto de las

    normas- para la consecucin del fn prioritario de la proteccin de bienes jurdicos. Por

    lo dems, dado que la fnalidad prioritaria es la evitacin de acciones lesivas, ello im-

    plica que el peso teleolgico vendr dado por el primer momento preventivo, realizado

    a travs de la norma de conducta, cuyo fn radica, por un lado, en la prevencin de

    conductas lesivas para los intereses de los ciudadanos a travs de la motivacin basada

    en el reconocimiento de la validez valorativa de la misma, motivacin que vendr apo-

    yada, adems, en la conminacin disuasoria producida por la amenaza de pena; y, por

    otro, y como consecuencia de dicha motivacin, en el aseguramiento de la expectativa

    normativa. Por su parte, el momento represivo de la sancin impuesta tender al fn

    secundario si bien imprescindible- de ratifcar la pretensin de respeto de la norma,reafrmando simblicamente la correccin normativa de la misma, y a fn de conormar

    la seriedad de la amenaza; slo con los cuales podr realizar el otro fn que persigue,

    el de la confrmacin de la vigencia de la norma.

    ALCACER GUIRAO, Raael. en Los fnes del Derecho Penal, una aproximacin des-

    de la flosoa poltica.

    2. LOS FINES DE LA PENA: PREVENCIN VS. RETRIbUCIN

    Como s a iicao, a uci drco pa s imam igaa aos s qu s asig a a a, o qu a su vz as coccios qus maga sobr su giimia.

    As, si s isa qu a aia esao s raizar ciros ias absouos jusicia, drco pa s r como u isrumo a srvicio icoia. Si s i, or corario, qu a uci ricia esao o s a jus-

    icia, drco pa s jusicar como u isrumo sociam i.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    15/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    esos robmas sobr sio aia a a a ao ugar uraaos a a amaa uca scuas, qu ocu ura muco imo cro

    as iscusios omicas r aisas, qu o s sio ua isua oocaao sobr a giimia drco pa r os ariarios cririo gii-ma a jusicia (oras absouas) os qu rooa como ico cr irio a uiia (oras raivas).

    2.1 TEORAS AbSOLUTAS

    las oras absouas ai icam a sio a a, rsciio su uiia o . la a s imo como rribuci or ma causao.

    Rsua xrsivo ara comrr a uamaci sas oras jm-o KAnt ua isa cua obaci ciira auoisovrs isrsars, a qu s aara a cusi si a qu mar casigo i osicus aos, a o qu rso qu, auqu rsuara oo ii araica socia, uso qu jara xisir, bra jcuars asa imo assi-o qu s aas risi, icam ara qu oos comrira acac sus acos.

    la a s imo, or o ao, orqu s csaria, a a jusa csariasr aqua qu rouzca a auor u ma qu coms xacam ma qu acausao ibrm.

    ds ora rsciva, si mbargo, as oras rribucioisas v a au mi garaa ara ciuaao: a a a guarar roorci co -io, si qu s ua casigar ms a a grava io comio, i siquiraorqu sa i s u uo visa rvivo, s cir, ara iimiar a a g-raia mia a aicaci ua a sroorcioaa a auor u io.y o orqu a sa uiizaci iiviuo ara cosguir as qu rbasa

    rasci s oo a igia umaa.

    La pena jurdica no puede nunca aplicarse como un simple medio de procurarotro bien, ni aun en benefcio del culpable o de la sociedad; sino que debe siempre serlo

    contra el culpable por la sola razn de que ha delinquido; porque jams un hombre

    puede ser tomado por instrumento de los designios de otros ni ser contado en el n-

    mero de cosas como objeto de derecho real; su personalidad natural innata le garantiza

    contra tal ultraje, aun cuando puede ser condenado a perder la personalidad civil. El

    malhechor debe ser juzgado digno de castigo antes de que se haya pensado en sacar

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    16/60

    2

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    de su pena alguna utilidad para l o para sus conciudadanos. La ley penal es un im-

    perativo categrico; y desdichado aquel que se arrastra por los caminos del eudonismo,

    para encontrar algo que, por la ventaja que puede sacar, descargase al culpable, entodo o en parte, de las penas que merece; porque cuando la justicia es desconocida,

    los hombres no tienen razn de ser en la tierra Hay ms; es que, si la sociedad civil

    se disolviera por el consentimiento de todos sus miembros el ltimo asesino detenido

    en una prisin debera ser muerto antes de de esta disolucin, a fn de que cada uno

    suriese la pena de su crimen, y que el crimen de homicidio no recayese sobre el pueblo

    que descuidase imponer este castigo; porque entonces podra ser considerado como

    cmplice de esta violacin pblica de la justicia.

    KANT, en Principios metasicos de la doctrina del derecho.

    2.2 TEORAS RELATIVAS

    las oras raivas ai a qu s rsigu co a a, qu s a misi rvir ios como mio rocci bis juricos. no s a or-qu s a iquio (quia caum s) como mra rsusa rribuiva r aio comio, sio ara qu o s ica (s ccur), como isrumoirigio a rvir ios uuros.

    S omia oras raivas orqu r a sis rribucioisas, qu saoa vaor jusicia, qu s absoua, as csias rvci so rai-vas circusacias.

    Para la concepcin moral utilitarista la cuestin es muy clara: la pena no se justif-

    ca moralmente por el hecho de que quien la recibe haya hecho algo malo en el pasado

    (eso ya no se puede evitar), sino para promover la elicidad general, haciendo que me-

    diante las distintas unciones de la pena (desanimar a otros y al propio penado a volver

    a delinquir, incapacitar sicamente a ste para hacerlo, reeducarlo, etc.), en el uturo no

    se cometan ms delitos, lo que constituye un benefcio social que puede compensar el

    surimiento implcito en la pena. O sea que, para el utilitarismo, una pena est justif-

    cada si y slo si: a) ella es un medio efcaz para evitar la ocurrencia de ciertos males

    sociales; b) ella es un medio necesario, en el sentido de que no hay otra orma menosperjudicial para evitar esos males; y c) el perjuicio que ella acarrea para su destinatario

    (y, por ser ste un miembro de la sociedad, para la sociedad en su conjunto) es menor

    que los perjuicios que la sociedad surira si la pena no se aplicara.

    En este sentido BENTHAM deca: La fnalidad del derecho es aumentar la

    elicidad. El objeto general de todas las leyes tienen, o deben tener, en comn, es incre-

    mentar la elicidad general de la comunidad; y por lo tanto, en primer lugar, excluir, tan

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    17/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    completamente como sea posible, cualquier cosa que tienda a deteriorar esa elicidad:

    en otras palabras, excluir lo que es pernicioso Pero la pena es un mal. Pero toda

    pena es perniciosa. Sobre la base del principio de utilidad, si ella debe ser del todo ad-mitida slo debe serlo en la medida en que ella promete evitar un mal mayor (en An

    introduction to the principles o Morals and Legislation).

    SANTIAGO NINO, CARLOS, en Introduccin al anlisis del Derecho.

    esas oras s ivi oras a rvci gra a rvciscia.

    2.2.1 Teoras de la prevencin eneral

    esas oras, qu uro iroucias or urbac, sia como aia aa a iimiaci a graia os ciuaaos, ara qu o ica a

    mor qu s sa imusa a a rvisa a orma a como coscu-cia jurica a qu irija maao o roibici coio a orma a.

    esa iimiaci o coacci sicogica o s sia a jmaria ajcuci a a, sio a comiaci a coia a . ds soqu, a osrior jcuci a a i sio cuao corma a oosa sria civia a amaza coia a orma a.

    la amaza coia a orma a i, s ugo, u vi coiimiaorio o isuasorio. eo i robma, si mbargo, qu cuao msvaa sa a a ms s acazar rsuao rougao or a ora, uscuao ms aa sa a a, ms ur sr co iimia. para viar sosxcsos, b abr mis qu imia qu a a ua gar a sr sroor-cioaa o qu sur mrcimio a sg a cuabiia auor. porsu ar, raci co a as iiviuaizaci a a, ambi s bviar raccios as qu sur a grava co ram causao orcosiracios mram rvivo gras.

    dro as oras rvivo gras s vi isiguio:

    a) tora a rvci gra gaiva: qu s qua co uramiimiaorio a orma a.

    b) tora a rvci gra osiiva, sabiizaora o igraora.

    la ircia r ambas rsi, acuro co neUMAnn SChROth,

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    18/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    qu a ora a rvci gra osiiva i cuao mos a ocaizar comio a a u isio sur ior iv a as oras a rvci

    a iimiaci. y o orqu a sabiizaci a orma a ravs a saci coucas sviaas o s icam u mio viaci cos uibs,sio qu aarc como ucioa ara ms amio a sabiizaci asocia como a. es cir, miras qu a ora a iimiaci juicia a c-

    ivia a a xcusivam s uo visa a osib imiaci a crimiaia, ara a ora a rvci gra osiiva a a i, ms a a roaxis a cr imiaia, ua uci ms amia, osiiva, a sabiizaci ormas sirv, o so or mio a imiaci os mrgs a crimiaia,a a igraci co o a a sabiizaci a socia.

    la rvci gra gaiva, como s a iicao, sia a rvci

    a iimiaci, cuo s xcusivam a rvci accios uuras, oro qu isrumo ricia ara var a cabo sus s raica momorvivo a comiaci a absraca. es iimiaci como ac-

    or moivaci ara a viaci accios icivas uuras va a u scorocria a siuar a amaza a como ico isrumo ircivo coucas. Si mbargo, como aua SIlVA SAnCheZ, o o i orqu sras: co moivaci s rouc or a orma jurico a su cojuo,ia sa como a ui a orma couca s, qu cara roibiaua acci, ms a amaza ua a. d s moo, acaamio a ormas rouc ao or a moivaci or mio a a a qu suora a acci

    iciva, como or rso a roia orma o, a su vz, or irsmoivos: cosso, iraizaci, c.-.

    En lo que viene denominndose prevencin general negativa caben dos ormas de

    entender el mecanismo conminatorio de la pena. Una, persigue la motivacin en contra

    de la realizacin de delitos; otra, persigue la motivacin en contra del delito.

    La primera concepcin responde a la comprensin clsica de su creador. Partiendo

    del modelo antropolgicodel hombre como un ser racional, capaz de decidir sobre la

    direccin de su actuacin en uncin del clculo de los costes y benefcios que la misma

    reportara, la amenaza de pena tiene el fn de intimidar por el temor del acaecimiento

    de un mal que ser mayor que la satisaccin que pretende obtenerse del delito. Es

    por tanto una mera coercin externa, que apela a la razn del delincuente, y no a la

    conormacin de su conciencia mediante la articulacin de procesos inconscientemen-

    te deducidos. Es decir, persigue una mera motivacin en contra de la realizacin de

    acciones delictivas.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    19/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    Frente a esta concepcin, se da tambin otra que atribuye a la intimidacin el fn

    de mayor calado de motivar en contra del delito en s, mediante la conormacin de

    las conciencias con arreglo a los valores representados en las normas.

    ALCACER GUIRAO, Raael. en Los fnes del Derecho Penal, una aproximacin des-

    de la flosoa poltica.

    por su ar, a rvci gra osiiva ra os siguis rs comios:

    1) uci iormaiva, o qu s roibio o qu s b acr.

    2) uci rurzo a coaza a caacia or jurico r-macr imors.

    3) uci oracr ua aciu rso or ciuaao.

    d sa mara, a rvci s cosigu, o so mia jrcicio coacci sicogica, sio ambi, a mismo imo, mia a armaci asguramio as ormas uamas. d co, como iica GARCA-pA-BlOS, ara a ora a rvci gra osiiva siaario a a o s iracor ocia (rvci gra gaiva), i icu (rvci

    scia), sio ciuaao oso qu cum as s, a oii bica.esa vri osiiva a rvci gra i ascos a rsaar:

    1) d u ao, s ua orma imiar a cia a rvci gra -gaiva a car rror a, agravao rogrsivam a amaza aara cosguir mar a coacci sicogicia sobr ciuaao.

    2) prsa icovi, si mbargo, qu ama xcsivam a ij-rcia drco pa a sra a aciu ira ciuaao.

    2.2.2 Teoras de la prevencin especial

    las oras a rvci scia sia a a aarar a -icu a comisi uuros ios. S ircia a rvci gra qu sas oras s rr a a cocivia, miras qu as a rvciscia busca rvir os uvos ios qu ua comr u icu qua a iquio, bi mia su asguramio, bi mia su rucaci rsociaizaci.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    20/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    la aia a a s, or o ao, a rvci mia a rrsi icu. es vi, or o ao, qu a rvci scia o ora mo-

    mo a amaza o comiaci a, sio a jcuci a a.Aora bi, a aia a a s cum moo isio uci

    as isias cagoras icus qu musra a crimiooga, o ormauiorm ara cuaquir auor, como ocurr co as oras ariors. As,

    a) para icu ocasioa, caaz corrgirs o csiao corrc-ci, a a cum u co iimiaorio. es u sim rcoraorio qu rcura a xiscia a orma a isua uriors comora-mios icivos.

    b) para icu o ocasioa ro corrgib (so os riciias acarrra iciva, os qu carcr icu rsa a u sao cira rmacia), a a cum u co corrcci rsociaizacimia ua acuaa jcuci a a.

    c) para icu abiua, qu carc caacia corrcci, a a a cosguir su iocuizaci aisamio.

    e ricia rrsa sa ora u Vo lisz, ara qui a uci a a s a iimiaci qui a iquio, or mio a iimiaci, a

    corrcci a iocuizaci.

    Ms aa, as casicacios icus como a ariorm iica-a o as sugrias sus or os osiivisas, uro susiuias or icios a a ms uiorms, rsiias or rs ias (Bacigauo):

    1) la ia rsociaizaci icu;

    2) la corrsosabiia a socia io.

    3) la imoracia a jcuci a basaa raamio.

    las oras a rvci scia a sio ambi somias a u imor-a cusioamio a a vicia qu o u, or s soa, jusicar rcurso a a a. As, siguio a MIR pUIG, comrobamos qu:

    1) e aguos casos a a o s csaria, como ocurr os suusos icu rimarios ocasioas qu o rsa igro aguo ri-cicia. tamoco s csaria sricam abao a a caso icus qu acuaro or smuos circusacias qu o vovr arirs su via.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    21/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    2) e oras ocasios, o s osib cosguir rio; s caso icu abiua oca moa, a qui co iimiaorio o aca

    absouo, qu o u sr rsociaizao qu, si mbargo, com iosmos gravs, qu amoco rmi, or razos roorcioaia i cu-abiia, su iiva rua iocuizaci.

    3) iam, ocasios i siquira s cia a ica orma rvci scia.piss os rrorisas oros icus or covicci, qu so obviam-

    irrsociaizabs coar os qu o s osib iiciar u raamio orzao.

    Aora bi, viso qu, oos sos casos, a souci robma o rsi jar si casigo a icu, a cocusi s qu a ora a rvci

    scia o s suci ara, or s soa xcusiva, giimar a a. las cricasxusas, or o ao, o xcu a rvacia a rsociaizaci raamio a viaci ios. lo qu cusioa s su oma cosiraci xcusi-va, vz acro cojuam co oras, coribuo oas as a a uci rvci.

    2.2.3 Teoras de la unin

    las oras a ui aarc a isoria drco pa como uasouci comromiso a uca scuas r quis ia as o-

    ras a rribuci as a rvci gra scia. d acuro co sasoras, como iica Muoz Co rribuci rvci so os oos ousos ua misma raia, qu o u suboriars uo a oro, sio cooriarsmuuam. la a s jusica su caacia ara rrimir (rribuci) rvir(rocci) a mismo imo. la a, or o ao, i qu sr a a vz jusa i.

    es cofico s aarm coraicorios obiga a oar or uo os, o roracia sobr oro. eso rmi cogurar os oria-cios isias ro as oras a ui:

    a) la rimra cr qu a rocci socia a basars a rribuci jusa, a rmiaci a a a a os s rvci u mro acommario ro a rribuci. e s caso, s a roracia aa jusicia sobr a uiia.

    b) la sgua cosira qu uamo a a s su uiia, corrs-oio a a rribuci ua uci mi mximo as xigcias rvci, imiio qu ua imors a agui ua a surior a amrcia or co comio.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    22/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    Ms rcim, s a aborao sa cusi asigao isios cririos jusicaivos a a a os isios momos qu aarc. e sa ircci

    sarro ROXIn a omiaa ora iacica a ui, orqu aca o a-iico os ivrsos uos visa ia ruiros ua ssis. d acuroco sa ora, si s isigu caa uo os isios saios qu a a aarc,s obsrvar qu caa uo os a a cum ucios aias isias:

    a) e momo a amaza a s cisiva a ia rvci gra,us s iimia a oos os mimbros a comuia ara qu s absga raizar a couca roibia.

    b) e momo a aicaci a a, ua vz qu, s a a amazaa co a sio comio, rvac a ia rribuiva, co a imiaci qu a a o u sobrasar a cuabiia auor.

    c) iam, ura a jcuci a a rvac a ia rvciscia, orqu s momo b rsguirs a rucaci risr-ci socia icu. e sa as rcura MIR pUIG qu a ocriaamaa rvac a ora sacio jugo, acuro co a cua acuabiia obiga a imor a a ro u marg (sacio jugo),qu oscia r u mximo u mimo, ro a jaci a a ro ico sacio b acrs co arrgo a as xigcias a rvciscia, savo cuao xccioam o imia a rvci gra.

    3. LMITES gARANTSTICOS

    Cuao s izo rrcia a drco pa sio subjivo, s iic qua caacia esao ara crar ormas icrimiaoras b cumir rmia-as coicios rsar ciros mis ara sr gimo.

    d co, coco Ius puniendi s ima iisoubm uio aa ia mis ro os cuas u u esao jrcr gimam saosa uiiva.

    la rsusa a sa rgua r a coguraci cosiucioa

    esao, cuao a uci qu s asiga a drco pa s isia u esaoauoriario o u esao mocrico, ambi so isios os mis qu uo oro esao ici drco pa. la coguraci esao, or o

    ao, i ua rasccia iiva a coguraci drco pa.

    esos mis o i qu vr icam co as ormas cosiucioas qurgua os rocimios mia os qu s cra arubas s, i co os ro-cimios mia os qu s aca drco pa, rcogios Cigos proc-sas o ls ejuiciamio, sio co roio coio drco pa.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    23/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    As, si arimos a cocci esao como esao mocrico rco, vrmos qu, u ao, esao rco imo a sujci a

    osa uiiva a rco, ao ugar a os mis qu s riva riciio gaia. d oro, carcr mocrico esao rco ambi imoua sri mis a drco pa, cuao sia su cro a ciuaao rso a su igia. tas so os riciios irvci mima, sivia cuabiia.

    3.1 EL PRINCIPIO DE LEgALIDAD

    e riciio gaia s ua coici bsica esao rco. es ua

    xigcia sguria jurica, ua garaa iiviua:

    1) Sguria jurica: ciuaao b or coocr qu o u acr (oqu b acr) a a qu surir si o ac (o ja acro).

    2) Garaa iiviua: ciuaao o u vrs somio a u casigo si os rviso ua arobaa or rgao com esao.

    la ormuaci csica riciio gaia a corrso a urbac,qu o uci mia aorismo nullum crimen, nulla poena sine lege, o u-

    am a ora a a como coacci squica (rvci gra): para, como aua Vivs A, oa a jurica rouciaa or esao s co-scucia ua uaa a csia cosrvar os rcos xriors qu coi a amaza u ma ssib r a ua si a rco. y ou sr sio coscucia ua , uso qu a amaza a sviar as sios rco or mio a iimiaci oos aquos quora comr as sios, ma ora iimiar a a graia ua amazaa qu o s aas, cara bicam, sabcia or mio a .

    Juo a sa ormuaci, rivaa as xigcias a sguria jurica, riciio gaia ambi s uam como garaa oica. As, Bccaria,

    dei delitti e delle pene, aba uamao riciio gaia coraosocia, basao a ivisi ors qu a us comcia xcusiva os rrsas ubo. As, iicaba qu so as s u craras as os ios sa auoria b rsiir gisaor, qu rrsa

    oa a socia uia or corao socia. nig magisrao, (qu s ar a), u co jusicia crar a su voua as cora oro iiviuo amisma socia.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    24/60

    0

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    esa uamaci rmi scocar as xigcias riciio ga-ia as oras a a, cosruiro como u riciio bsico cosiucioa

    drco pa, rivao esao rco, co icia a ora os s a a, absoua o raiva, qu s sosga.

    e s sio, esaa tribua Cosiucioa a cosirao qu rco a a gaia a, como rco uama os ciuaaos, icor-ora rimr rmio ua garaa or orma, cosis a csariaxiscia ua orma co rago como rsuuso a acuaci uiiva esao, qu a as coucas uibs as sacios qu s corrso.esa garaa orma imica qu so paramo s giimao ara iros ios sus coscucias juricas vicua riciio gaia a esao drco, so s, a a auoimiaci qu s imo roio esao co objo

    imir a arbiraria abuso or, moo qu xrsa su osauiiva a ravs isrumo a so a jrcia a mia qu srvisa a .

    3.1.1 garantas del principio de lealidad

    e riciio gaia s, or o ao, a garaa jurica os ciuaaosr a ius puniendi saa. esa garaa comr as siguis vris:

    a) Garaa crimia

    la garaa crimia xig qu s caiqu como io ica xcusivam

    o qu cosira como a (nullum crimen sine lege).la garaa crimia s comaa ar. 8.6 CRd, cuao iso qu

    a ai s u obigar a acr o qu a o maa, i imrs o qu a o rob. tambi u ucir s ar . 47 CRd, qu iso qu a so iso s aica ara orvir. no i co rroaciva sio cuao saavorab a qu s sub-iic o cumio coa. es rco o rcog

    oas as xigcias riciio gaia, sio so a garaa crimia a xi-gcia irrroacivia as s, qu obviam s aica co absouo rigor aas qu sabc ios aas.

    e Cigo pa, or su ar, rcog a garaa crimia riciio ga-ia su ar . 4, a iicar qu as coravcios, os ios os crms qu scoma, o or ars, sio viru ua isosici romugaaco arioria a su comisi.

    tambi rsua siguar rasccia a Rsouci 1920/2003 a Su-rma Cor Jusicia, qu iso qu rco a u rocso ga riva riciio gaia, cosagrao ar . 8.5 CRd, qu iso qu a ai s u obigar a acr o qu a o maa i imrs o qu a o rob.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    25/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    d mismo moo cosagrao or ar . 9 a Covci Amricaa drcoshumaos or ar. 15 paco Iracioa drcos Civis poicos.

    Como coscucia a aoci riciio gaia como garaacosiucioa s riva qu a ica u irca drco pa s a . ds moo, as us iircas i ua viruaia sumam imiaa.

    tas us iircas so as qu o i, or ao, a viru crarormas as, ro qu s u ifuir coauvar orma iirca, au-qu carcio absouo urza corciiva, icam rcoocia a a a.

    1) la cosumbr

    la cosumbr, qu u sr u craora ormas oras ramas drco, como drco Civi o Mrcai, o u sr cosiraa u i-rca drco pa, orqu rara abir a coraicci co riciio gaia a a roibici aaoga.

    2) los riciios gras rco

    e oras ramas rco u sr us suorias. Si mbargo, drco pa, or su auraza absraca or a r imaca riciio gaia,o u sr u irca imiaa. Si mbargo, aa su auraza os-

    uaos axiogicos, so imoracia ara a irraci, vaoraci aicaci as ormas drco pa.

    3) los raaos iracioas

    S rr a os covios, raaos acuros suscrios raicaos orRbica domiicaa. e raci os mismos b rcorars qu ar. 1 Cppsabc qu os ribuas, a aicar a , garaiza a vigcia civa aCosiuci a Rbica os raaos iracioas sus irracio-s or os rgaos jurisiccioas craos or sos, cuas ormas riciios

    so aicaci irca imiaa os casos somios a su jurisicci rvac simr sobr a .

    Si mbargo, maria a susaiva, riciio gaia, cuaogaraa oica cosiucioaizaa, rvac cuao a a craci guras ic-

    ivas, as como cuao a a asociaci as a as mismas como coscucias juricas. la imoracia s rco s via, or o ao, ara irrar aicar a maria rcos umaos garaas, ro o u suir aa como ur irca drco pa.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    26/60

    2

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    4) la jurisrucia

    la ocria maaa os tribuas a rsovr os casos as somios a

    su cosiraci u sr i ara coocimio a irraci a su aicaci a casos cocros, ro o u sr u irca drco pa.

    b) Garaa a

    la garaa a xig qu a sa ambi a a qu corrso aauor co (ua oa si g). es ambi comria ambi osars. 47 CRd , sciam, ar. 4 Cp, qu ac xrsa rrcia a qu osios crms o u ars sio vir u arior a su comisi.

    c) Garaa jurisiccioa

    la garaa jurisiccioa iso qu ai u sr coao sio vir-u u juicio orma a sus jucs auras, qu s rs as garaassabcias or a (Nemo damnetur sine per legale iudicium)..

    esa garaa u vrs ar cosigaa ar. 8.2.j CRd, qu isoqu ai or sr juzgao si abr sio oo o biam ciao, i si obsr-vacia os rocimios qu sabzca a ara asgurar u juicio imarcia jrcicio rco sa. Obsrvs qu s xig qu as rocimi-

    os s rguaos or . por su ar ar. 2 Cpp iso qu ai u srsacioao a ua a o mia sguria si u juicio rvio qu, acuro

    co ar . 3 Cpp s var a cabo or os tribuas cosiuios coorm a. Cigoprocsa pa co arioria a os cos a causa.

    e ar. 7 Cpp, or su ar, sabc riciio gaia rocso, a s-abcr qu ai u sr somio a rocso a si a xiscia rviaa co imuao.

    ) Garaa jcuci

    d acuro co sa ima garaa, o u jcuars a agua sio a orma rvisa a .

    la garaa jcuci s cosagraa ar. 7 Cpp, qu iso qua csia rvia a co imuao rig ams o cocri a ajcuci a a o mia sguria oraa or os ribuas, qu suc co auraia qu a jcuci a a b sujars a a .

    e raci co sa ima garaa, b rars a coaci a Rsouci n296/2005, a Surma Cor Jusicia, qu sabc qu, ara os s ajcuci juicia a a, s riciio rcor riciio gaia, qu imica

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    27/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    a sujci a jcuci as as mias sguria a rso srico a Cosiuci, os raaos iracioas sobr os rcos os coaos,

    a Cigo procsa pa; a a l 224, qu sabc Rgim piciario, 13 juio 1984 a l 164, sobr libra Coicioa 20 agoso 1985 oras s corraivas, coormia co riciio 7 Cpp.

    3.1.2 Requisitos de las normas penales derivados del principio de lealidad

    las ormas jurico-as, como coscucia riciio gaia, -b ruir ua sri rquisios qu s sismaiza a raicioa xigcia x cra, x ravia, x srica x scria.

    3.1.2.1 Lex certae riciio gaia imo a gisaor a obigaci rmiar co a

    maor caria rcisi ao rsuuso a orma como a coscuciajurica. es o qu Roxi a omiao maao crza.

    esa csia caria rcisi s omiaa or Bacigauo xigcia xausivia, armao qu, riciio, sr xausivas aquas isosicio-s qu coga oos os rsuusos qu coicioa a a rmia acoscucia jurica.

    la orma qu s cum a xigcia crza as ormas as smia a scrici as coucas roibias ios as, s cir, m-ia a iicaci as coucas qu s quir roibir.

    para a racci caa uo os ios as, gisaor b uiizaru guaj caro, rciso asquib, qu gram m elementos descrip-tivos, qu so saos o rocsos muo ra o amico, qu s comrsi icua or u ciuaao mio (or jmo: maar, sios, robar, c.). Avcs, o obsa, b mars elementos normativos, qu so aquos qurquir, ara su rmiaci, ua vaoraci juicia a siuaci o co (orjmo, acror, isovcia, c). esos mos ormaivos auqu iviabs

    ocasios ara a acuaa crra scrici io, b sr maosrsricivam, cuao, a rqurir ua vaoraci juicia, ra cosigo cirairmiaci subjivismo ara a igraci io.

    Oro robma qu rsa grao rmiaci io a s su maor o mos casuismo. ds ugo, casuismo i a vaja amaor crza a scicaci a couca roibia. U jmo s a iica-ci a asa, ar. 145 Cp, qu casiga a qu comir asa, co-

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    28/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    raacio o gio ra, rma o rbrica, arao a auraza os acos,scriuras o rmas, suoio u aco a irvci o rscia rsoas

    qu o a io ar , ircaao scriuras os rgisros u oros acosbicos sus su cocci o causura. e robma qu rsa s quor muco qu abarqu, s imosib scribir oas as coucas co caa ua sus moaias, o qu gra igrosas aguas, icis savar si acuir aa ms igrosa aaoga.

    e xrmo corario s a iicaci mia cusuas gras,qu i a vaja sr ms absracas , or ao, o jar aguas co suscosiguis sacios imuia, ro qu i a svaja su aa crza su irmiaci, qu u sioar riciio gaia. porsa raz, a graizaci cura su mi cuao a o s osib coocr

    or ciuaao mio cu s xacam a couca roibia, a sabra qu ars a qu maaos roibicios b sujar su comor amio.e sos casos os ios as sia as maos juzgaor a rmiaci qu s o qu s rob, co risgo qu aiqu sus vaors rsoas,qu bi uira sr isias as omias a socia.

    CASO: Lex certa.

    Objetivo Formativo:Analizar el requisito de certeza del principio de legalidad

    Descripcin del supuesto fctico planteado:

    e ar . 330 Cp casiga a qu bicam comir u uraj a uor, srcasigao sg a grava caso, co risi corrcioa rs mss a osaos, mua cico a cicua sos

    Colma la descripcin tpica contenida en el art. 330 CP las exigencia de certeza

    del principio de legalidad penal?

    Oro risgo ara a xigcia crza os ios as s mo cocos juricos irmiaos. U jmo o mos ar . 204 Cp, qucasiga a miisro u cuo qu, cuaquir scrio qu coga isrucciosasoras, s igira ua mara cuaquira viurar o csurar a Gobiro,o u aco a auoria bica, agravos a a, acuro co ar. 205Cp, si scrio couvir rovocacios ircas corarias a rso bio a a. es coco (rso bio) s ua xrsi ambigua, co a qu corr igro icurrirs a arbiraria.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    29/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    la cusi s isia o qu s rr a a rmiaci a coscu-cia jurica, a qu b jars ciro marg acuaci a juz. e s sio,

    Muoz Co aua qu os mis isabs sara as enas absolutamentedeterminadas, qu so iaicabs a rcica, orqu xcu a arciaci

    oos os maics circusacias qu cocurr a comisi ios, i r-mi a acuaci a a a a rsoaia cuab, as penas absolu-tamente indeterminadas, qu suo ua cara iracci riciio gaia,us ja a arbirio juz su uraci auraza. por sa raz, sismaia sra as penas relativamente determinadas, qu oscia r u mximo u mimo uracio, combiaas co as rgas gas iiviuaizaci a a, rmi qu a a cocra s acu a a grava co a ascircusacias cocurrs cuab.

    esas garaas marias rivaas riciio gaia qu s racio-aas co gisaor co a orma qu i qu cumir a xigcia xcra a sio ias or tribua Cosiucioa esaa (StC 24/2004, 24 brro, J 2), sigui moo:

    Juo a a garaa orma, riciio gaia comr ua sri garaas marias qu, raci co gisaor, comora uamama xigcia rrmiaci ormaiva as coucas sus corrsoissacios, a ravs ua iicaci rcisa oaa a acuaa cocrci ascrici qu icorora. e s sio mos carao qu gisaor bacr mximo surzo osib a ici os ios as, romugao

    ormas cocras, rcisas, caras iigibs. tambi mos saao qu a a scribir x a suuso co a qu aua a saci a uicicorraiva. exrsao co oras aabras, gisaor a orar co ios, s cir,co ua scrici sroiaa as accios omisios icrimiaas, co i-icaci as simricas as o sacios, o qu xig ua cocrci rcisi os mos bsicos a corrsoi gura iciva; rsuao sco-ocia sa xigcia cuao s sabc u suuso co a xsamimiao qu o rmi ucir siquira qu cas coucas u gar asr sacioaas. too o or iao a garaizar a sguria jurica, moo quos ciuaaos ua coocr amao mbio o roibio rvr, as,

    as coscucias sus accios.

    3.1.2.2 Lex stricta

    e a misma ircci qu a xigcia x cra, a xigcia qu a a sa srica ac rrcia, uamam, a a xcusi a aaoga.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    30/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    la aaoga cosis acr aicab a orma a u caso smja, ro ocomrio i a ra i samio sriu a . e so s is-

    igu a irraci xsiva, qu cosis a aicaci a orma asao o cosi sio ira a orma.

    traicioam s isigu r a:

    1) Aaoga in malam partem, so s, a savorab a ro, qu casiga cos orvisos a , aicao ora orma a a aa ua rga ga xaca-m aicab..

    2) Aaoga in bonam partem, qu s a avorab a acusao, amiio xims

    o auas o ias or gisaor.

    exis, s ugo, absoua uaimia a roscrici a aaogai maam arm, aicaci riciio nullum crimen, nulla poena sinelege.

    e su abor irraci aicaci as s as, a os jucs ribuas, cuao s aa somios a riciio iicia, s s vaa aaaoga i maam ar m, s cir, a xgsis aicaci as ormas ura ossuusos os mis qu as mismas rmia. e caso corario a misma

    s covrira u craora ios as , or su ar , aicaor auva orma as obia ivaira mbio qu so a gisaor corrso, cora os osuaos riciio ivisi ors. e mismo sioprz Mz cosira qu, cuao drco pa s aicaci srica, oimi a os jucs car mao a a aaoga.

    e robma sos casos s rauc rmiar cuo a aaoga imaam arm, abia cua qu oa orma a ami ivrsas irracio-s, como coscucia aura, r oros acors, a vagua guaj, carcr grico as ormas su isrci u sisma ormaivo raiva-m comjo. Ua va ara acro (sa s, co, a sguia or tribua

    Cosiucioa sao r mucas oras, or jmo, a StC 13/2003, 28 ro, J 3), s rcisar qu a aicaci aagica o xsiva i maam arm,vuraora riciio gaia a, cuao a aicaci a orma acarzca asa a uo razoabiia qu rsu imrvisib ara sus sia-

    arios, sa or aaramio or ira rco, sa or a uiizaci auas vaoraivas xravagas raci co os riciios qu isira or-amio cosiucioa, sa or mo cririos o moos irracio acaos or a comuia jurica.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    31/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    la cusi s ms iscuia raci co a aaoga i boam arm. laocria csica a cosir amisib, co argumo qu a ocria xc-

    cioa as us rco a or xigcias riciio gaia o soo a qu, oo o qu o sa a rmiaci maaos roibicios coscucias juricas, rija a ocria gra as us rco. d smoo, sara giimaa a aicaci a ocria gra a irracia: ua irraci qu xira aagicam as circusacias aua-

    s o xcus a rsosabiia a, sra iobjab. e mismo si-o, rrajoi iica qu a aaoga s ami i boam arm, a sar irigia suroibici, co arrgo a cririo gra avor ri, a imir o a rsricci,sio so a xsi or obra a iscrcioaia juicia a sra a auibiia.

    e caso sao, or jmo, maria auas, ar. 22.6 Cp a-mi a aicaci cuaquir ora circusacia aoga sigicaci qu as a-riors. Igua ocurr e Savaor, o ar . 29.5 Cp rv como circusaciaaua a rsosabiia cr imia cuaquir ora circusacia igua ia,qu a juicio tribua ba sr arciaa or su aaoga co as ariors o orcuiars coicios rsoas ag o su ambi.

    no coi orma smja Cigo pa omiicao qu, si mbargo,sabc ar. 65 Cp qu os crms ios qu s coma, o usr xcusaos, i a as qu a s imo u miigars, sio os casos circusacias qu a misma cara amisib a xcusa, o auoric a imosi-

    ci ua a mos grav, o qu arcira xcuir cuaquir cas aaogaavorab icuso ara a auaci rsosabiia. por corario, s qu aorma xrsa abiia Cigo procsa pa, cuo ar. 25.2 Cpp rmila aaoga a irraci xsiva ara avorcr a ibra imuaoo jrcicio sus rcos acuas.

    3.1.2.3 Lex scripta

    la orma s a ica u irca drco pa, sao roibiouamar a uibiia a cosumbr.

    esa xcusi a cosumbr rig sricam a uamaci auibiia. eo o imi, si mbargo, qu ua amiirs como u iircai boam arm.

    U jmo vi sa aicabiia avorab u sar as causas jusicaci, us a ravs as u rar drco pa oras ramas rco, as qu a cosumbr s s rmiia como u rco. As, os casos qu a xcusa ua couca u obcr a abra vaoa cabo cumimio u br o jrcicio gimo u ocio, us

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    32/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    mucas ocasios sr a cosumbr a qu rmiar cuo s jrcicio sram gimo. Oras vcs so mos ormaivos io (or jmo,

    a iigcia bia), os qu b rmiars, uci coxo ascircusacias, uci rcisam a cosumbr.

    Cusi isia s raamio a cosumbr como causa iaicaci a . S rr a s suuso Muoz Co, rcorao qu a rcosas qu carc aicaci rcica, orqu va cora ua raiasocia qu a o xis, o qu a sio suraa. So suusos rioro socia a qu, si mbargo, carc cacia ara rogar a.

    3.1.2.4 Lex praevia

    la xigcia x ravia xrsa a roibici rroacivia as sas: riciio gaia a rob a rroacivia a a qu,or o ao, o u aicars a cos comios as su raa vigor.

    Obviam, as ucios drco pa rocci bis juricosa ravs a rvci moivaci o u acazars si a rsoa ou sabr amao qu s roibio qu o, moo qu ua ajusarsu comoramio a a coocimio. esara rmam amorizao orcuao o qu o raiza, orqu o s roibio or a a, maaa usaro sr casigao a causa su comisi. por sa raz arma hOBBeS qu sia a suo u co cosirao como ua rasgrsi or a , ao ifi-

    gio or u co rrao as xisir ua qu o roibira o s a,sio u aco osiia, us as a o xis rasgrsi a ; or soigua ca sus raizars ua acci u acr a u io.

    es riciio s coma co o uraacivia a a, cuoviru a a amoco s aica a cos raizaos co osrioria a su -rogaci.

    e riciio irrroacivia a a io rcoocimio ira-cioa, abio sio rcogio ar. 11.2 a dcaraci os drco hombr nacios uias 1948, qu sabc qu ai sr coaoor acos omisios qu momo comrs o ura icivos sg

    drco nacioa o Iracioa. tamoco s imor a ms grav qu aaicab momo a comisi io. Co simiar coio, ar . 15 paco Iracioa drcos Civis poicos 16 icimbr 1966iso qu ai sr coao or acos u omisios qu momo comrs o ura icivos sg rco acioa o iracioa. tamocos imor a ms grav qu a aicab momo a comisi io.Si co osrioria a a comisi io a iso a imosici ua ams v, icu s bciar o. la Covci Iramricaa

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    33/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    drcos humaos, or su ar, ambi o cosagra, su ar cuo 9, qu isoqu ai u sr coao or accios u omisios qu momo

    comrs o ura icivos sg rco aicab. tamoco s u imo-r a ms grav qu a aicab momo a comisi io. Si coosrioria a a comisi io a iso a imosici ua a msv, icu s bciar o.

    e mbio acioa, riciio o rroacivia a s cosa-grao ar. 47 CRd, qu sabc qu a so iso s aica ara oorvir. no i co rroacivo sio cuao sa avorab a qu s subjico s cumio coa. e ig caso a i or bico aguo oracar o arar a sguria jurica rivaa siuacios sabcias coorm aua gisaci arior.

    Co rrcia scca a as s as, riciio irrroacivia srcog ar. 4 Cp, qu sabc qu as coravcios, os ios os cr-ms qu s coma, o or ars, sio viru ua isosici romugaa co arioria a su comisi.

    e riciio irrroacivia s aica orma absoua icuso os su-usos os qu juiciamio u co s aga u momo qua s vigor ua uva qu icrimia s co (qu o o saba arior-m) o qu a u raamio ms savorab. e ambos casos b aicarsa vig a momo su comisi.

    3.2 EL PRINCIPIO DE INTERVENCIN MNIMA

    ya s a iicao qu drco pa s u mio coro socia qu bimiars a irvir os casos qu a rocci socia o u cosguirsor mio oros isrumos qu sa mos sivos ara os rcos iivi-uas. por sa raz, drco pa i carcr uima raio qu ra acci subsiiariam, co oros mios mos irvcioisas sivos. db as viars o qu s a omiao uia a drco pa, quimica a rsi qu ocasios i esao rcurrir xcsivam adrco pa ara raar (gram moo irucuoso) sovar ro-

    bmas socias qu i su causa rmoa circusacias qu, co mjor cririo,ba sr aias rsuas mia oicas socias, ucaivas, aboras, c., o mia ms scio comico (ro, a cabo, ms cososo icaz)rcurso a a rrsi a.

    Juo a su carcr subsiiar io, ambi s a armao r iciio carcrragmario qu drco pa i. Quir o cir qu drco pab rsrvars a os aaqus ms gravs a oos os bis juricos. eo imica

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    34/60

    0

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    qu drco pa o asira a covrirs u sisma como igra rocci bis juricos sio, a corario, a icororar a su mbio, i-

    cam aguos bis juricos (os ms rvas); , raci a os mismos,a iicar como coucas icivas xcusivam os aaqus ms gravs, sos, aquos qu o u viars cazm mia oros isrumos coro socia.

    e iicao aribuo subsiiaria o sigica, si mbargo, qu drcopa cosiua ua isciia i as rsas ramas oramio

    jurico. es, s ugo, ua rama oramio jurico , como a, s co asms ua raci ircia. y, sa raci, s ii sus cos, raivam ii sus rsuusos.

    a) e raci co sus cos

    e raci co sus cos, qu so a a a mia sguria, so ri-vaivos drco pa, sao su uso rsrvao a mismo sio, or o ao,ua isciia ii cuao a su coguraci aicaci.

    eo o quir cir, si mbargo, qu a osa sacioaora sa xcusiva drco pa. las sacios rivaivas as coxis, co, co oras a-

    uraza ir, civi o, ms gram, amiisraivas (or jmo, as muas rco). y s gisaor qui rmia qu sacios u imor d-rco Amiisraivo sacioaor cus s rsrvaas a drco pa como

    as o mias sguria xig a irvci rgaos jurisiccioas.la isici r ua ora cas sacios s ci aicao cririo

    rgao amao a imoras: si qui o ac s ua auoria u rgao ami-israivo, a saci s auraza amiisraiva; si a imo s u juz o r ibua

    ras rocso a bio, s ua saci a. pro a cusi s ora mscomja si r ars a a grava a roia saci. y o orqu, sibi s ciro qu, co carcr gra, as sacios ms gravs so as as (cuao u sr rivaivas ibra, o qu o ocurr co as sacios ami-israivas), a oros casos, como ocurr co as muas, qu a saci u sra o amiisraiva, a vcs rsua qu a mua amiisraiva s ms grav qu

    as muas as, o qu oscurc icuso osuao carcr uima raio drco pa.

    U robma imora qu s riva a coxiscia sos os ios sacios, as amiisraivas s a osib aicaci cojua ambascass sacios a mismo co.

    Sobr s aricuar, covi iicar qu riciio o bis i im, qui su acaj cosiucioa ar. 8.2. CRd (ai or sr juzgao os

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    35/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    vcs or ua misma causa), cosiu u vraro rco uama ciuaao usro rco, a sio rcoocio xrsam ambi os

    xos iracioas oriaos a a rocci os rcos umaos, aricuar ar. 14.7 paco iracioa rcos civis oicos aOnU co nuva york 19 icimbr 1966, rogio a ciuaa-o, r a a urior saci amiisraiva o a or os mismos cos.

    e riciio o bis i im i, oras aabras, ua ob imsi: a) amaria o susaiva, qu imi sacioar a mismo sujo ms ua ocasior mismo co co mismo uamo, qu i como aia viarua racci uiiva sroorcioaa cuao ico xcso uiivo acqubrar a garaa ciuaao rvisibiia as sacios, us a suma a uraia sacios cra ua saci aja a juicio roorcioaia

    raizao or gisaor mariaiza a imosici ua saci o rvisagam; b) a rocsa o orma, qu roscrib a uicia rocimi-

    os sacioaors caso qu xisa ua ri iia sujo, co uamo, qu i como rimra cocrci a rga a rrcia orccia a auoria juicia a sobr a amiisraci rsco su ac-

    uaci maria sacioaora aquos casos os qu os cos a sacioarua sr, o so cosiuivos iracci amiisraiva, sio ambi ioo aa sg Cigo a ( s sio as SStedh 29 mao 2001, caso raz iscr cora Ausria; 6 juio 2002, asuo Sacora Ausria).

    e riciio o bis i im ora us, ao su vri susaiva como a rocsa, ara rgir as racios r oramio a rcoamiisraivo sacioaor. pro s riciio siga sus cos ao mariascomo rocsas cuao cocurr ua iia sujo, co uamo. escir, qu o aca , or ao, o imi a cocurrcia cuasquira sacios rocimios sacioaors, i siquira si sos i or objo os mismossujos os mismos cos, cuao o cocurr mismo uamo o a mismarsciva.

    eso a vao, or jmo, a amiir a uicia sacios isciiarias as cuao irs juricam rogio sa isio a saci sa ro-

    orcioaa a sa rocci. As, or jmo, caso u abogao qu comau co icivo qu sa sacioao am or os rgaos jur isiccioasas , a mismo imo, sa sacioao isciiariam or corrsoiCogio Abogaos u rgao qu ga aribuia a osa isciiaria sobras aas isciiarias, icas o oogicas qu os abogaos icurra. e soscasos uamo caa saci s isio: uamo a saci as a rocci bi jurico rogio qu a sio sioao o uso igro

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    36/60

    2

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    or a couca raizaa, miras qu uamo a saci isciiaria s auci vigiar jrcicio a abogaca var orqu ica acivia rosioa

    s acu a os irss os ciuaaos.

    b) e raci co os rsuusos

    e s mbio, s caro qu a ios as caram auomos, orquo i corraivo oras ormas o as. pro a oros gruos iosqu s imam igaos co oras isciias o as, qu xig acuir aas mismas ara rmiar sus rsuusos.

    eso ocurr, a uo jmo, oos os ios cora arimoio, quscasa racios jurico-rivaas, qu b sr omaas cua qu,

    mucos casos, aa robmas qu b sr rsuos rviam a a -rmiaci as rsosabiias as, us a xiscia o o io ur a cisi rvia sobr sas racios jurico rivaas qu r-c a oras ramas rco.

    3.3 EL PRINCIPIO DE CULPAbILIDAD

    Oro riciio bsico oico-crimia s rsosabiia o cuabiia qurovi riciio mocrico ma a igia a rsoa umaa. ericiio cuabiia sigica qu icam b sr casigao co ua a cri-

    mia auor ua couca ica aijurica cuao ua sr rsoamrrocaa. So s caso u armars qu sujo s cuab. y s iqu ua couca u sr rrocaa rsoam cuao auor s imua-b, aca oosa o cuosam, s xigib ora couca isia.

    la coscucia s riciio s qu si cuabiia o a io , orao, o u imors a agua: a cuabiia s mi a rsosabi-ia a.

    Siguio a Mir puig, bajo a xrsi cuabiia u icuirs irsmis ius uii:

    a) priciio rsoaia as ases riciio imi casigar a agui or u co ajo, roscribios, as,

    as rsosabiias cocivas, cua vir u s casigaba a oos os mimbros ua amiia or os cos comios or uo sus mimbros.

    Ms moram, riciio rsoaia as as s oma co-siraci ara rmiar si b rsor am as rsoas juricas osus gsors or os cos comios or aquas.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    37/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    b) priciio rsosabiia or co

    es riciio coribu a cosruir u drco pa co, or cora-

    osici a drco pa auor, qu casiga or carcr o moo sr.prcisam maao crza (x cra) qu isira drco pa raa garaizar qu caa uo os ios as scriba co oa rcisi caa ua as coucas o cos qu s rua icivos, icuo a scrici caauo os mos qu os igra.

    c) priciio cuabiia sio srico o riciio oo o cua

    d acuro co s riciio, o basa ara uar a rsosabiia a aroucci u rsuao sivo o aoso, o a objiva raizaci ua coucascria como iciva u io a. no s suci, a uo jmo, co sa-br qu ua rsoa a causao vouariam u rsuao sivo ara a sau oro. y amoco os basa co sabr qu sa rsuao s ico aijurico. ha iagars, ams, si quiso roucir a a ora rsoa moscabo su igriasica o su mur. la coscucia irca a aicaci riciio cuabii-a s qu o a a si cuabiia, moo qu, cuao auor i siquiraa acuao imru o gigm (or abr acuao co rvisibiia sgao a iigcia bia), o cab imor a agua.

    Cuao o s aica s riciio s s coao a ua rsoa or uaacci qu ciram a raizao o or u rsuao sivo qu a roucio, ro

    si oo i cua. So os casos rsosabiia objiva, os qu a quaaguos vsigios, qu rmi imor as auscia oo o cua, o imorua a qu o s acuaa i roorcioaa a a ia a cuabiia.

    U caso gaci riciio cuabiia so os omiaos ioscuaicaos or rsuao. So ios as os qu gisaor a uio u

    io bsico, qu a raizars oosa o cuosam, u rsuao qu sriva, rsco qu o s rcisa cuabiia agua ara casigar a auor

    io bsico co ua a ms grav qu a qu ubira corrsoio si rsu-ao ms grav o s ubira roucio.

    ejmo io cuaicao or rsuao s ar. 309 Cp, qu sabc

    qu qu vouariam ir rias, ir gos, comir acos vio-cia o vas co, si os rsuar a agraviao ua rma o imosibiia icars a rabajo ura ms vi as, sr casigao co a a risi sis mss a os aos, ua mua iz a ci sos. Si as rias oos gos irios vouariam a ocasioao a mur agraviao, a asr rabajos bicos, a cuao a ici osor o aa sio causar amur aqu. Oro jmo s coio ar. 231 Cp, qu iso qucuao as viocias scicaas os arcuos 228 230, or rsuao a

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    38/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    usi sagr, rias o rma, s imor a cuab a a rcusi,agravos sa asa a rabajos bicos, si agraviao murir ro os

    cuara as co. U rcr jmo s coio ar. 351 qu, raci co abaoo ios sabc qu si or a circusacia abaoo sobrvi a io a mur, os cuabs sr ruaos ros omiciio.

    ) priciio aribuibiia orma o imuabiia

    Cosiu s riciio rimr rsuuso a cuabiia, cosisrcisam a caacia cuabiia, o qu imica os mos: orcoocr sigicao aijurico a acci or oriar a couca coor-m a s coocimio.

    las rsoas a quis aa as os o ua sas caacia so iimua-bs. pu abr ambi rsoas qu, si carcr sas caacias, as iismiuias oabm so os smiimuabs.

    Rcorao qu a uci drco pa s a rocci bis ju-ricos mia a moivaci, riciio aribuibiia, os iimuabs o s-miimuabs so rsoas a quis a orma a o s moiva co a caciaormam rvisa orqu i ua irioria rmiaa, a os qu, or

    ao, o u casigars como si o osra a irioria.

    Auqu a caacia cuabiia i como susrao ua siuaci acriaa irioria o iscaacia rsoa o siuacioa, b rs rs qu s ua

    cagora jurica, o mica. Su arciaci, or o ao, s ua cusi rcoqu o rsua absouo rjuzgaa or a oii os rios micos qu u-a icamiar sobr a susrao. por o os tribuas u aarars a juzgar so-br a caacia cuabiia a oii coia os icms ricias.

    3.4 PRINCIPIO DE LESIVIDAD

    e riciio sivia a suuso a vouci ua aijuriicia mra-m orma, qu simaba covi ara cosirar icivo u comorami-

    o rmiao su mra iicaci como a or gisaor osiivo, icuooa co Cigo pa o s as scias, a ua aijuricia maria,

    qu asma a ia aosia socia.esa ia sivia o aosia socia bi jurico u uciars ar-

    mao qu no a co uib si bi jurico vurao o uso igro.es riciio, sa rrajoi, imo a a cicia a a rcica jurica rcisam-

    a carga a mosraci a sivia a couca. d s moo, a c-saria sivia rsuao, cuaquira qu sa a cocci qu a gamos,coicioa oa jusicaci uiiarisa rco a como isrumo

    ua cosiu su ricia mi axiogico.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    39/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    e s sio o a Saa Cosiucioa a Cor Surma Jusicia Cosa Rica, a armar (S 28 mao 2003), qu riciio sivia

    sabc qu ig rco u giimar ua irvci uiiva cuao oxisa or o mos ua acaci a u bi jurico oa o arciam ajo, i-iviua o cocivo.

    U jmo su aicaci ( u caso cia armas roibias)u vrs, or jmo, a StC 24/2004, 14 brro, tribua Cosi-

    ucioa esaa, qu armaba qu rcurso a a saci a rsuara sro-orcioao, , r a oas aquas coucas qu, cosiuo cia armas roibias or sar icuias a coco a ormaiva amiisraiva,carcira ociaia siva ara a sguria ciuaaa, us a imosici sacios as so u cosirars roorcioaa cosiucioam -gima, si rsua csaria ara rogr bis juricos scias r a coucassivas o igrosas ara os mismos (riciio sivia o xigcia aijurii-cia maria).

    Sobr a csia qu a usa igro bi jurico s rouzca vra, a Saa Casaci pa a Cor Surma Jusicia Coombia, Scia 19 ro 2006, iicaba qu riciio sivia a o-rar o a as sica a rvisi gisaiva, sio a imica a vaoraci

    juicia a couca, abia cua qu cambia muo as irrciascomuicaivas qu s a abao, ac qu vivciam, u momo socioisrico rmiao, ciros acos ga ua scca sigicaci socia qu os

    ac aios or a ociaia qu i acar u mbio irraci,como a covivcia acca s caso, o qu mismo comor amio o gaa viruaia imrsioar as coicios qu a rmi u mbio mo-rosacia ir.

    es riciio cosiu u mi a or uiivo saa, cuao qu esao o u sabcr cos uibs sio viru a xiscia ubi jurico igo rocci.

    e io imica a vioaci u bi jurico (svaor rsuao), ro ambi comora a rasgrsi rmiaos vaors marias, socias cuuras qu s rauc accios icias ijuso a, qu avorc a as

    cass omias (svaor acci), qu imica vuraci as amaasormas covivcia socia. e ijuso a comor a u ob svaor : rim-ro rr, a a si o vioaci os bis juricos uaos, sg a

    iicaci a couca aijurica uib, qu aa cora oramiojurico esao os irss rogios; sguo, cosis vioaci as ormas covivcia socia; or ao, a acci icia ijusa s ambiacci aisocia.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    40/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    El principio de lesividad por estar ligado al de necesidad de las penas y con ello

    a la versin liberal de la utilidad penal como mnima restriccin necesaria, y una vez

    defnidos sus parmetros y alcance- es idneo para vincular al legislador a la mximakantiana, vlida sobre todo en el campo penal, segn la cual la (nica) tarea del de-

    recho es la de hacer compatibles entre s las libertades de cada uno. En esta lnea, el

    art. 4 de la Declaracin de derechos de 1789 establece que la libertad `consiste en

    poder hacer todo lo que no perjudica a los dems; de este modo, la existencia de los

    derechos naturales de cada hombre no tiene otros lmites que aquellos que aseguran a

    los dems miembros de la sociedad el disrute de esos mismos derechos. Estos limites

    no pueden ser determinados sino por ley`. Histricamente, por lo dems, este principio

    ha jugado un papel esencial en la defnicin del moderno Estado de Derecho y en

    la elaboracin, cuando menos terica, de un derecho penal mnimo, al que acilita una

    undamentacin no teolgica ni tica, sino laica y jurdica, orientndolo hacia la uncinde deensa de los sujetos ms dbiles por medio de la tutela de derechos e intereses

    que se consideran necesarios o undamentales

    FERRAJOLI, Luigi. En Derecho y Razn. Teora del garantismo penal.

    4. LA LEY PENAL

    4.1 CONCEPTO DE LEY PENAL.

    Cuando se hala de ley se hace en un dole sentido, formal y material.

    e sio orma, a s a isosici carcr gra arobaa or por lgisaivo. e s sio, siguio a Vivs A, omos ir a como a maisaci voua por lgisaivo, roucia sg roci-mio cosiucioam rviso, xrsaa or scrio rvsia as msormaias csarias, cuas rscricios a sr acaaas or os rgaosjcuivos juicias, qu u miir, moo ibr ii, cuaquircas rgas o cisios vicuas ara oos os ciuaaos, simr qu osa corarias a a Cosiuci.

    e rocimio gisaivo aravisa isias ass. la iiciaiva s aa rguaa ar . 38 CRd. Corrso a os Saors diuaos, a prsi a R-bica, a a Surma Cor Jusicia asuos juicias a a Jua Cra ec-

    ora asuos coras. la iiciaiva s rauc rocos . Ua vz qua sio amiios ua as Cmaras, i ugar a ramiaci aramaria,qu s rig or o isuso os ars. 39 40 CRd. Arobao iivam uroco l os rmios rvisos ar . 40 CRd s rmiir a prsi a Rbica, ara qu roca a obsr vara o, si o o icira, ara qu roca a

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    41/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    su romugaci ubicaci. e caso qu ormuar obsrvacios, ar. 41CRd rv a vouci a a Cmara a qu roci, ara uva iscusi. Vri-

    caa a cua arobaa uvo ambas Cmaras co qurum caicao qua roia Cosiuci sabc, s rmi uvo a prsi, qu s obigaoa romugara ubicara os azos iicaos.

    las s, ua vz ubicaas gram, so obigaorias ara oos os a-bias a Rbica, acuro co ar. 42 CRd, ua vz aa rascurrio azo ga rviso ara su raa vigor, rsumios, a arir s mom-

    o, qu a so coocias.

    la a orma s a ica u irca drco pa. e rso ariciio gaia imi qu cuaquir ora u rco ua crar -ios o sabcr a, or o qu xis ua absoua rsrva ga.

    para qu ua abars sio maria s rciso, ams qu xisa a isosici carcr gra arobaa or por lgisaivo, qua misma coga ua orma. ds ugo, s ciro qu so so s os acosqu rvis a orma s qu s a arobao siguio scruuosam rocimio cosiucioa sabcio a a . y oos os acos rvsios a orma o so. pro s uo visa a a cusi coio a o s irrva. As, aua Vivs A a osibiia qu mia orma s sabcira icrimiacios iiviuas: carcra oo vaor, acuro co a Cosiuci, us sra corar ias a riciios cosiucioasbsicos (sguria jurica, iguaa, c.). e riciio gaia a, or oraar, imo, or ora ar, xigcias cocras cuao a coio a, cuao a a b cor u rsuuso co, qu icorora maao o a roibici, a coscucia jurica. la saci s imo, or

    ao, or irigir orma maao o roibici qu, coscucia, ssimr icororaa a a a.

    4.2 CLASES DE LEYES PENALES

    e Cigo pa o s a ica u irca drco pa. pu abroras ormas qu como oramio uiivo qu goza a mismacacia craora ormas as.

    a) ls as scias

    So aquas s isias Cigo pa qu coi ios as as mias sguria.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    42/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    er sas s u isiguirs os cass:

    1) ls as scias roias, cuo ico s ir ios sabcr

    as.

    2) ls as scias imroias, qu so as qu o os sa xcusivaaia, ro qu coi ua ar sciam siaa a cogurarios asociars as, sccam racioaos co a maria susai-va a a qu a s rria.

    b) ls as moras

    So aquas qu s momo su arobaci sabc qu iua vigcia imiaa a roo imo qu s ja a roia . nauramqu as s o so ras, cuao oas u sr rogaas cuaquirmomo or s osriors, ro a aricuar ia as s moras s qua i icororaa ab iiio su mbio mora.

    c) ls as xccioas

    e raia, so ua moaia s moras, caracrizaa orqu a-c ara aborar robmas sccos ua siuaci xccioa qu aarcsbia israam, a a qu b acrs r co mias gisaiva s-

    cias, amaas a rgir icam ara os cos comios ura sa siuacixccioa.

    5. LA INTERPRETACIN DE LA LEY PENAL

    5.1 CONCEPTO

    la a, or su carcr isosici gra, a sr irraa ara

    su aicaci.es aco irraci u iirs, acuro co coco raicioa Cas, rci a drco privao ro aicab am-bi a drco pa, como a iagaci vraro sio acac a orma jurica, raci co caso qu or a a sr rgao. esaoraci s csaria icuso os casos qu sio ira o arcorcr robmas. e as casos, a irraci cosis asumir siomaiiso xo a .

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    43/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    traicioam s cosir qu aco irraivo ba raar avriguar a voua gisaor, iiicao a voua a co aqua.

    era a omiaa ora subjiva a irraci, rria a a voua gisaor isrico. Si mbargo, sg a ocria acuam vig, a i u coio ii a voua gisaor, aquir uavz arobaa orma roia , rcisam a ravs a irraci, va rs-oio a as csias a vouci samio jurico. es a oraobjiva a irraci, qu s a acuam romia, cosis sraar sio objivo qu i a orma a acuaia. las razosqu aboa sa sis so:

    - la icua ir a a rmiaci cu s a voua gisaor,

    us ormam os rgaos gisaivos so cogiaos as s so r-suao acos rasaccios r objivos vouas ivrsas.

    - los iacuaos rsuaos qu a ora irraiva arroja, us xo ua s rr a u coxo qu o rmac iarab, sio qu cambiacoiua auaiam, o qu ifu sio xo.

    5.2 CLASES DE INTERPRETACIN

    e aci a su orig, a irraci u sr auica, juicia o oc-ria.

    a) Irraci auica: s a aa or roio gisaor, bi or ororco coio mismo curo ga (coxua), o bi or ora os-

    rior a a qu s raa irrar, qu s romuga co a aia acararrmios a a romugaa. U jmo irraci auica o cosi-u os ars. 297 298 Cp, qu os cocos rmiaci accaza raci co io assiao.

    b) Irraci juicia: s a qu raiza os rgaos jurisiccioas a mo-

    mo rsovr os coficos qu s so aaos.

    c) Irraci ocr ia: s rouco rabajo a rfxi cica os jurisas acamicos sus suios ubicacios.

    d acuro co os mios qu s uiic, a irraci u sr grama-ica, ogica gica-sismica:

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    44/60

    0

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    a) la irraci gramaica o ira xra sio a orma omaocomo bas sigicao gramaica as aabras qu gura xo a .

    es rimr grao a irraci, qu comiza co aisis guaj a scirar sigicao os rmios uiizaos.

    b) la irraci ogica ai a a orma, s rgua rci-sam or qu a orma rsigu. para o s csario rmiar rvia-m bi qu juricam s rog. la cosiraci ogica, como ii-ca A Oca o a rrorars a momo romugaci a , sioqu a rrirs a isa su aicaci, omao cua as csias a via socia a cocicia ico-jurica aqu momo isrico.

    c) la irraci sismica s aqua qu busca sio os rmiosgas a arir su ubicaci ro a su raci co oros rcos,simr s a rsciva a csaria corcia oramio jurico, saca o as cocusios gicas ris. Avir A Oca, o obs-

    a, qu s rciso majar co moraci mo sismico. e mo buscar s imrcas, cica ci o aicuaa, rigor sismico u raao ocria, couc a soucios srovisas bas ra, a a ar quasimosam ijusas.

    por sus rsuaos, a irraci u sr caraiva, rsriciva xsiva.

    a) Irraci caraiva: s rouc cuao s a rca corrsociar a voua a ra a .

    b) Irraci rsriciva: cocurr cuao a voua a s ramisia o qu a xrsa, s caso b aribuirs a os rmiosgramaicas u sigicao srico. es a irraci qu imia acac sio a orma raci co as osibiias aars qu orca suaa rcisi o su oscuria.

    c) Irraci xsiva: s a cuao sigicao imo a orma sms amio qu or ira, s caso a qu aribuir a as aabrasu sigicao qu rbasa su ms amia acci. esa irraci ama

    acac sio a orma. Si mbargo, b omar simr cua aosibiia ra amiaci qu a ra o sriu a orma rmia,si sobrasaro uca, so a car rros roios a aaoga, qu sa os suusos qu caso cocro o s rviso i a ra i sriu a .

    la irraci xsiva s amisib, au rjuicio ro, si s ajusaxacam a sio objivo xo a . no obsa, a acuars co

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    45/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    scia caua. la orma b sr irraa co oos os mios irr-aci si imiacios, ara raar gar a auico co a , rcisar as

    su acac. Vricao qu sa, u amiirs a xsi sio a orma.Aora bi, a o, ua vz raizaa a oraci xgica, sio xoga sa uoso, b rgir riciio i ubio ro ro, ara o arrisgars a co-ar cora a voua ga. la irraci a, iiva, a sr, comoiica Vivs A, srica rigurosa, acazao a xigcia rigor ao a asormas avorabs como a as rjuicias a ro.

    5.3 PRINCIPIOS RECTORES DE LA INTERPRETACIN

    la irraci obc a rmiaos riciios rcors, cuas so: riciio jrrquico, riciio vigcia, riciio uia sismica riciio imico.

    a) priciio jrrquico o irraci sg a Cosiuci: coorm acua as ormas as b irrars moo comaib co a ra s-riu xo cosiucioa.

    b) priciio vigcia: acuro co cua, r os irracios mismo rco s rrib aqua qu a vaor a coio isosiivo asaabras a , qu a qu s v orzaa a grso.

    c) priciio uia sismica: obiga a rcoocimio vaiz simu-a oos os rcos qu como u rmiao oramio jurico.

    ) priciio imico: s a xrsi a ifucia as cosas ras-ormacios coxo sobr sio xo, ao as cambios aauvos robmas, ara os aamios qu coujro a icar as ormas.

    5.4 PRObLEMAS DE LA INTERPRETACIN DE LAS LEYES PENALES

    Aguos robmas qu u rsars a a i qu vrircam co acivias irraci a misma.

    5.4.1 Erratas de imprenta

    Uo os s a iscracia r xo arobao xo ubicao.normam sos os xos coici, sr iicos. pro, ocasios, or

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    46/60

    2

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    rrors o rraas imra, ir. e as casos, xo a s ci-vam arobao or por lgisaivo, o ubicao. Si mbargo, as rraas

    o ja r cira civia, orqu cuao ac a sio a ormarucio su mbio o a uibiia o or aicars, orqu o u oor-gars cos icrimiaors a ormas o ubicaas.

    5.4.2 Errores de redaccin

    Cusi isia s a aaa or os rrors racci, os qua rraa s rouc, o soam ocumo ubicao, sio ambi arobao ociam. So casos os qu por lgisaivo, qurio mais-

    ar ua rmiaa ia, a xrsao ora ir. e sos casos, xo a s ociam arobao como a, s ac csario, ara corrgiro, qu por lgisaivo arub ubiqu ora isosici gisaiva corrigio rror.eo o xcu qu, ro ciros mis, ua sr ia cua, a irr-

    ar a orma, a voua gisaor.

    6. MbITO DE APLICACIN

    6.1 MbITO TEMPORAL DE LA LEY PENAL.EL PRINCIPIO DE IRRETROACTIVIDAD

    Como iicaba J imz Asua, oramio jurico o rmacimuab vir imo, miras uas s s xigu, orasuvas surg ara srvir a as rasormacios a as xigcias a soci-a.

    esa sucsi s as s rouc cuaro suusos isios:

    1. Cuao u co s rgua or ua uva qu scrib u io gaas o io. e s caso, s s a a craci uvos ios as, quicrimia uvas coucas, as aicas.

    2. Cuao ua uva ja cosirar como iciva ua coucaiciva. es caso s jusam ivrso arior: u comoramio icoasa u rmiao momo qua saizao o siicao, asao a sraico jao, or ao, sr uib.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    47/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    3. Cuao ua uva moica ag moo a scrici u com-oramio qu a s ico.

    4 Cuao ua a uva vara a uibiia asociaa a u comora-mio qu a s ico.

    la sucsi s as aa robma rmiar cu s a aicab imo, s cir, rcisar cmo juga r s as sucsivas sas qu s suc a o argo imo cus so os riciios cririosqu rmia qu s aica a caa co uib.

    6.1.1 Principio eneral: el principio de irretroactividad de las leyes penales.

    la aicab a io s uo visa mora s a vig

    momo su comisi.es sa ua xigcia rivaa riciio gaia a, cua viru

    as s as icam acaza a os cos comios sus su raa vigor (x ravia).

    e riciio irrroacivia as s as o avorabs s cosagra-o a dcaraci drcos humaos (ar . 11.2), a Covci Amricaa drcos humaos (ar. 9), paco Iracioa drcos Civis poicos (ar . 15).

    esa xigcia, qu i rvacia cosiucioa (ar . 46 CRd), s aica ao

    a a iicaci co como a a a, a as mias sguria a as cos-cucias accsorias io. Iguam s aica a as ormas o isosicios (ci-vis, aboras, amiisraivas,) qu coma o comma s as baco. no, si mbargo, a as s o isosicios carcr rocsa, qu uaicars a cos comios as su raa vigor.

    la aicaci mora a a xig rmiar imo comisi io: la ocria omia cosira qu s s com momo jcuci a acci, momo qu ba raizars a acci omiia o rsuao o imio.

    6.1.2 Excepciones al principio fundamental

    6.1.2.1 Retroactividad de la ley penal ms favorale

    e riciio irrroacivia as s as i ua xcci rsc-o as s as osriors a momo comisi co icivo roms avorab a acusao.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    48/60

    Teora del

    Delito

    Escuela Nacional de la Judicatura

    e uamo riciio rsi qu carc aia moivaora rviva mar casigo o a jcuci as ara cos qu a o s co-

    sira ios o cuao a grava as as s cosira sroorcioaa.la rroacivia a ms avorab i rago cosiucioa, isoio

    ar. 47 CRd qu a o i co rroacivo sio cuao sa avorab a qus sub-jic o a qu s cumio coa.

    e uamo s riciio s a raizao coorm a var ias oras, ras qu saca as siguis:

    1) priciio jusicia: s ua xigcia a jusicia o coiuar aicao ojcuao ua a rcoocia or a a como xcsivam svra

    , or ao, xcsiva, sroorcioaa ijusa.

    2) priciio csia a: la a so s gima cuao s csaria(riciio irvci mima as as), si a rogaci a arior or ora ms biga musra qu a a sabcia a o racsaria (a mos co aa svria), s imo a rroacivia a ( a a) ms avorab.

    3) priciio umaia: ario simr cririo ms avorab a a u-

    maia a a ioccia, si a uva ms biga o s aicas rroaciva-m, riciio o rroacivia, cocbio a avor os acusaos, saoara ram su rjuicio.

    a) drmiaci a a ms avorab

    la rmiaci cu s a ms avorab o s, mucas oracios,scia. Rquir ua comaraci cocra as os siuacios gas coxis-

    s ras a rorma ga: b comarars a souci caso qu rsuara

    aicao a siuaci ga xis a imo comisi os cos co a qursuara como coscucia a rorma.

    esa comaraci:

    1) db acrs boqu, s cir, aicao os marcos gas su igria,si qu sa amisib sccioar caa os xrmos qu s cosirams avorabs.

  • 8/14/2019 Tema_1: Teora del Delito

    49/60

    Teora del

    Delito

    Es