UGALKETA

GIZA UGALKETA

Bibiparoak gara, amaren sabeletik jaiotzen garelako.

Giza ugalketa sexuala da, bi sexuetako zelulak elkartzea ezin bestekoa da.

Ugaztunak gara, amaren bularretik esneaz elikatzen garelako.

SEXU-EZAUGARRIAK

Zer dira sexu-ezaugarriak:

Gizon eta emakumeen arteko desberdintasun fisikoak dira.

Bi motatako ezaugarriak daude: lehen mailakoa eta bigarren mailakoa.

-Lehen mailako sexu-ezaugarriak ugaltze-organoak dira.

GIZONAK: zakila.

EMAKUMEAK: obulutegia.

-Bigarren mailako sexu-ezaugarriak:

GIZONAK: ahots baxua, bizarra, emakumeek baino gihar handiagoak eta ile asko gorputzean.

EMAKUMEAK: titiak, ahots altua, aldaka zabala eta ile gutxi gorputzean.

EMAKUMEEN UGALTZE- APARATUA

Emakumeen ugaltze-aparatua sexu-organo hauek osatzen dute:

OBULUTEGIAK: Gameto emeak (obuluak) eta sexu-hormonak

organo horietan sortzen dira.

FALOPIOREN TRONPA:Obulutegiak eta ume tokia lotzen dituzte.

UMETOKIA:Organo huts eta malgua da, haurra bertan garatzen da haurdunaldian.

BAGINA: Umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanala.

ALUA:Ugaltze aparatuaren kanpoko zatia. Bi larruazal tolestatuz osaturik dago. Baginako zuloa babesten dute.

Gernubide zuloa aluan dago eta hortik kanporatzen da gernua.

GIZONEN UGALTZE-APARATUA

Gizonen ugaltze-aparatua sexu-organo hauek osatzen dute:

BARRABILAK:Gameto arrak(espermatozoideak)eta sexu-hormonak

sortzen dira.

HODI DEFERENTEAK: Gernubideraino eramaten dituzte espermatozoideak.

GERNUBIDEA: Gernua eta espermatozoideak kanporatzeko da.

GURUINAK: Semen-besikulak eta prostata dira. Espermatozoideak elikatzen eta garraiatzen dituen

likidoa sortzen da: semena.

ESKROTOA: Barrabilak babesten dituen poltsa da.

ZAKILA: Gernubidea hor amaitzen da. Espermatozoideak eta gernua handik kanporatzen dira.

SEXU-ZELULAKEMEAK ARRAK

-Esfera formakoa da.

-10 mm neurtzen du gutxi gora-

behera.

-Pubertarotik aurrera 28 egunean

behin obulu bat heltzen da

umetokira, ez badu aurkitzen

espermatozoide bat kanporatzen

da: hilekoa deitzen da.

-50 urtetik aurrera obuluak ez dira

iristen. Horri menopausia deitzen

zaio.

-Obuluak baino txikiagoak dira.

-Isats bat dute mugitzeko

-Barrabilak eten gabe

espermatozoideak sortze dituzte.

-Barrabiletatik ateratzen dira, hodi

deferentetik joaten dira eta semen-

besikulak eta prostatak sortutako

likido batean nahasten da,

semena.

obuluak espermatozoideak

Daukate: zitoplasma, nukleoa

eta mintz plasmatikoa

Daukate: mintz plasmatikoa,

burua, nukleoa, lepoa, bitarteko

zatia eta isatsa

PUBERTAROA

Jaiotzean, pertsonek badituzte sexu

organoak, baina garatu gabekoak.

Pubertaroan garatzen hasten dira sexu-

organoak.

Hipofisia sortutako hormonek batzuek

jartzen dute abian prozesu hau.

Hormona horiek sexu-organoetara

iristen direnean organoak garatzen

dituzte.

Etapa horretan neska mutilei ilea ateratzen zaie pubisean.

11 urtetik aurrera neskak garatzen hasten dira, eta

mutilek, berriz, 13 urtetik aurrera.

ERNALKETA

Ernalketa obulu bat eta espermatozoide bat elkartzen direnean esaten zaio.

Hori gertatzeko semena baginatik joan behar da eta falopioren tronpatik.

Obulua eta espermatozoidea elkartzean zigotoa sortzen da. Hasieran bi

zeluletan banatzen da, gero lau, gero zortzi … hainbat zelulaz osatutako bola

txiki bat sortu arte: enbrioia.

Enbrioia falopioren tronpatik joaten da umetokira, eta han hazten da.

HAURDUNALDIA ETA ERDITZEAHAURDUNALDIA

Ernalketa gertatzen denetik umea jaio arteko tarteari

haurdunaldia deritzo. Bederatzi hilabete irauten du.

Haurdunaldian, amaren gorputzak aldaketak izaten ditu. Ez du hilekorik,

sabela eta titiak hazten zaizkio.

Ama zaindu behar da, ezin du edozein jan, ezin du erre ezta alkohola edan, umeari kalte egin ahal diolako.

ERDITZEA

Umea amaren baginatik kanporatzen da. Erditu aurretik likido amniotikoa duen poltsa bat apurtzen da, likido hori

baginatik kanporatzen da. Urak botatzea deitzen zaio.

Erditzearen lehen faseari, dilatazio-fasea deitzen zaio. Umetokia pixkanaka irekitzen joaten da, haurra

ateratzeko.

Bigarren fasea egozte-fasean, umea baginatik ateratzen da. Haurtxoa jaiotzean zilbor-hestea mozten da.

Bukatzeko plazenta kentzen da. Plazenta kanporatzea deitzen zaio.

ENBRIOIAREN ETA FETUAREN GARAPENAENBRIOIAREN GARAPENA

Enbrioia likidoz betetako poltsa batean dago: amniotiko du izena,

enbrioia babesten du.

Haurra plazentaren bidez elikatzen da eta oxigenoa jasotzen du

amarengandik.Enbrioia zilbor-hestearen bidez lotuta dago plazetara.

FETUAREN GARAPENA

Hirugarren hilabetean enbrioiaren organo guztiak osatuta daude.

Hortik aurrera, enbrioiari fetu esaten zaio, fetua hazi egiten da etengabe,

bederatzigarren hilabetea arte.

Bederatzi hilabete dituenean fetua guztiz osatua dago jaiotzeko moduan

50 zentimetroko luzera du gutxi gorabehera eta 3.300 gramoko pisua.

EDOSKITZEALehendabiziko hilabeteetan, haurtxoek soilik amaren esneaz elikatzen dira. Horri

edoskitzaroa deritzo.

Erditu ondoren, umeak amaren titietan sortzen den esnea edaten dute.Amaren esnea osasuntsua da;

haurrentzat elikagai guztiak ditu, ere gaixotasunen kontrako defentsa.

Amaren esnea ezik, esne artifiziala ere artu dezakete.

ESPERO DUGU AURKEZPEN HONEKIN ZERBAIT IKASTEA!

Ane, Egoitz, Saioa, Iñigo, Jon Ander eta Edurne.