A asociación Día de Galicia en Asturiasentregou galardóns a empresarios asturianose galegos na Cámara de Comercio de Oviedo

XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Nº 45Setembro de 2020

Prezo: 2 euros

Premio'Celanova, casados Poetas''para o escultorXosé Cid

Páxina V

Páxina XIII

Páxinas XV

Páxina X

O ArquivoHistóricoProvincial deOurense pasaá nova sede

Este outonosairá aomercado acastañadeshidratadade Luintra

O edificioImpulso Verde será construídocon madeiracertificada daMariña

Páxina XII

Páxina VIII

A mocidadeacondicionou aruta dosMuíños deXábrega

Entr

evi

sta José Manuel Rodríguez, presidente do

Consello Regulador Ribeira Sacra

“Agora mesmo só sepensa na vendima”

Páxina IX

Páxina VIII

A igrexa de SanPedro en Lugo,vai serrehabilitada

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020II

Humor

FUCO PRADO

MARTIRENA

Luis Mac Beath

IIIO FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020

Opinión

Colaboradores: GALIZA: Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome – M. Xiraldez – Pérez

Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – AnxoMena – I. Otero Varela – Susi Rodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia - Rafael José Adalid– Laura de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez – PAIS BASCO:Nicolás Xamardo– CANARIAS: Fco. Puñal Fotografía: Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Hermana-

ger Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus (España)– Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fernández (Brasil)– Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).

Depósito legal: VG-14/2017

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias publicidade@novasdoeixoatlantico.comFotografía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T. 658 58 50 49

guillermo@novasdoeixoatlantico.comEdita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

36860 PONTEAREAS - GALIZA - T. 986 64 12 69 redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Xornal Cultural para o Lecer

Saio ao paso, desta volta, defendendoun dereito natural, o dereito a dis-crepar que moitos non entenden.

Tanto pola dereita como pola esquerda,por riba ou por baixo, coa nostalxia ouprogresismo que se envolve nalgún panode intransixencia ou egoísmo. Quero rei-vindicar ese dereito fundamental. Mesmoentre as forzas que se proclaman máis no-bres. Fágoo de cara, no medio tamén degrupos ríxidos ou dos medianamente tole-rantes que se cren na posesión da verdade,da “súa” causa xusta e necesaria, que ex-clúe calquera outra.

E pásame a min que fun sempre discre-pante, poñendo en dúbida aqueles dogmasque por fortuna foron caendo a poucos,co paso das afiadas poutas do beneficioque levaban nas alforxas ou das descuali-ficacións apresuradas entre personalismosheteroxéneas que empregaron, no seutempo, frases lapidarias para envolveraquelas falsidades. Mentiras que se des-cubriron co paso do tempo e das que nin-guén tivo a ben facerse cargo.

Venme este sentimento, quizais, dunhacerta anarquía social que me substancia eque se xunta co escepticismo indisciplinado.Anarquía onde hai xentes de todo tipo ta-mén discrepantes de min, e con moi boasideas, por certo, nada rexeitables. A virtude

humana nunca debe rexeitar causas mino-ritarias e menos aínda as minorizadas.Todas teñen razón de ser, máis razón deser quizais por seren invisibles ao protec-torado dos grandes medios, divulgadores

das parcialidades que lles benefician, en-ganadores a soldo que venden á forzamentiras, medias verdades e medias falsi-dades, imposturas, erros e vaidades múl-tiplas, que ecoan piropos ao poder que assustenta, mentres se manteñen agachados

entre as sombras.O dereito a discrepar debe prevalecer

nunha sociedade madura, das que queiranter horizontes certos. Debe ser quen, esasociedade, de propiciar entendemento efacer chegar a acordos, debates antes que“silenciamentos” ou illamentos sociais,ou manipuladas formas ditatoriais, “lin-chamentos” moi agudos de discrepantes,artellados coma sempre mediante caladasformas de exclusión, dúbidas, procelososcasos de malversación, sinalamento, de-fenestración, baleiro, acusación puritanista,excesivo secretismo cheo de invencións eameazas. Xente que ten/temos por costumemanifestar a ousada opinión, e non debelevar colgado o sinal de apestado a pesarde non comulgar cos predicamentos desempre.

Pode ser porque non acabamos de en-tender que somos moi diversos, que debe-mos aceptarnos con todas as limitacións,e que esa é a nosa riqueza maior. A plura-lidade, a posibilidade de diverxer, de irmudando, adaptarnos á versatilidade dovoluble e impensado, do sorprendente.Algúns temos por costume discordar sendisimulo, contradicir e mesmo diversificarnaqueles puntos máis ou menos puntuaisdo discurso embobado, que se fai nosdespachos e que dá contento ás maioríasdóciles. Sucede así tamén por ese costumede estar cos perdedores, os que semprepagan os problemas da controversia. Lonxedos finximentos e das figuracións, do disi-

mulo que son artesmoi empregadas po-los que se empolei-ran no alto do currale, alentados por vo-ces do mesmo coro,cacarexan mentresse cren vitoriosos e libres de “pecado”.

Debemos de ser capaces para atenderoutras causas que proclaman o dereito edenuncian formas autoritarias nas que secae desde postulados un tanto desespe-ranzados. Cómpre, o dereito a alzar a vozpara denunciar inxustizas e as mesmasnormas inxustas que nos trouxeron aquí,no medio quizais de caducas formas efondos, que non acertan a dar e ver ostantos modos de sufrimento que hoxehai, os tantos novos naufraxios que seobservan nesta soidade, desamparo, po-breza, exclusión, discriminacións de todotipo, explotacións crueis, abandono dorural que morre a custo do beneficio dos“iluminados”, ausencia de políticas in-clusivas e participadas, mentres se ins-trumentaliza todo ata o inimaxinable,impedindo que haxa quen discrepe enmodos e maneiras que non teñen actitudesagresivas, esquecementos nin descualifi-cacións. E, xa para rematar, renegar detoda esa rabañada de linchamento socialque se parapeta desde as redes sociais,capaces de perverter coa súa peste eexecución constante, desde a ocultaciónou a mentira.

Dereito a discrepar

Baldomero Iglesias Dobarrio, Mero.

Hai ministerios nos que querer oteu país -poñamos por caso Ga-liza- está mal visto e convértete

en disidente. Non fai falla ser un radical; sedefendes o teu idioma e a túa cultura pasasa ser un /unha perigos@ activista que haique neutralizar dun xeito ou doutro. Pareceun chiste, porén para moita xente é unhafonte de angustia e de amargura. Quero

pensar que a cousa suavizouse un pouco,pero antes defender o galego era simpatizarcon ETA, ser un inimigo do Estado e untraidor. Non sei canta xente foderían porese suposto crime, porén coido que bas-tante. Desde o momento en que aceptastraballar para o Estado tes que aceptar quexogas fóra de casa, aínda que estés en Ga-liza, co árbitro comprado e sen ninguén a

quen recorrer en caso de acoso ou de con-flito. Tan só @s compañeir@s que queiranaxudarte, xeralmente galeg@s coma ti. Éesta unha irmandade invisíbel, pero quefunciona en caso de necesidade. Non é nor-mal e natural que un / unha galeg@ queirao seu país? Polo visto non. Para os féridose duros é mostra de “traición” e de “fana-tismo”. Así que temos que ser discret@s edisimular... até que xa non poidas máis. Ocentro peninsular irradia centralismo, fas-cismo e veleno. Cantas veces ser normal foi

delito? Mala cente-lla vos coma, mer-dentos, escoura.Como dicía CelsoEmilio Ferreiro,pode o corpo servencido, pode o de-reito ser torto, pero este lume que alampea,xamais o veredes morto. Cando a Xustizafai xustiza é unha festa (lembrade a recentesentenza sobre o Pazo de Meirás) e algúndía farase xustiza.

Por Ramón Coira Luaces

Querer o teu país

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020IV

Opinión

( O texto completo poden lelo en : www.novasdoeixoatlantico.com)

Aprimeira curiosidade é que ambosos anos teñen o mesmo calendario:a Pascua coincide nos dous o día

domingo 26 de marzo. A lei que sae apro-bada na sesión de Cortes de martes 22 denovembro de 1966, sae logo no BOE nº281 do 24 de novembro e logo é sometidaa referendo un mércores 14 de decembrode 1966, que é aprobada por unha amplamaioría e é cando con case 24 anos voteipor primeira vez.

Dicía Franco e Fraga que votar si eravotar futuro, que deu paso a máis aconte-cementos importantes, entre eles poderlevar a cabo a máis que exemplar Transición.Aquela lei era como unha especie de Cons-titución, pois tocaba case todos os aspectosque a Constitución de 1978 ten, natural-mente salvando as distancias dunha Dita-dura a un Estado Democrático.

Pois ben aos dous anos e sete meses,Franco propón ás Cortes como sucesor áXefatura do Estado ao príncipe Juan Carlosde Borbón e Borbón a título de Rey, nasesión de Cortes do martes 22 de xullo de1969,que é aprobada por unha amplamaioría e cuns 40 nons de procuradorespolo Terzo Familiar, procuradores do Sin-dicato Vertical, procuradores nomeadospor Franco como Luca de Tena, e como omáis soado non por parte do tenentexeral Rafael García Valiño e Marcen quese permite botar un pequeno discurso,defendendo o seu negativo voto. Estehome falece aos tres anos, en 1972.

Despois de morto Franco, ao ano se-guinte morre Alejandro Rodríguez de Val-cárcel, que fora o avogado do Estado,xefe na delegación de Facenda en Madrid.Este home era o que presidia as Cortes

cando falece Franco e toma o xuramentode Juan Carlos como Rey o 22 de novembrode 1975.

Pasa a ocupar aos sete meses o cargode presidente do Goberno Adolfo SuárezGonzález que leva a cabo a exemplar Tran-sición da lei á lei empezando por facer unreferendo para a aprobación da Lei de Re-forma Política, que se fai un mércores 15de decembro de 1976, curiosamente aosdez anos xustos da anterior, e que é apro-bada por unha maioría importante, asícomo tamén cunha ampla participación.Logo é aprobada a Constitución nas Cortesun 31 de outubro de 1978, sendo sometidalogo a un referendo un mércores 6 de de-cembro de 1978, aprobada tamén porunha amplísima maioría.

Esta Constitución é confeccionada porsete persoas. A de maior idade ManuelFraga Iribarne con 56 anos. Jorge SoléTura con 48 anos e logo Gregorio PecesBarba, Miguel Roca Yunyet, Gabriel Cis-neros, Miguel Ferreiro e Pedro Pérez

Llorca. Daqueles sóquedan MiguelRoca e Miguel Fe-rreiro, ambos de80 anos.

Convén lembrarque esta Constitu-ción foi confeccionada por persoas deideas políticas moi dispares; non así a daRepublica, aprobada un mércores 9 de de-cembro de 1931, só con persoas da mesmaidea, excluíndo ás demais opcións políticas,o que fai que reciba criticas de persoascomo Unamuno, Ortega e Gasset, Mara-ñón, Besteiro e Alcalá Zamora entre ou-tros.

Paso a apuntar a similitude dos artigosdas Constitucións, se así lle podo chamará do 10 de xaneiro de 1967, pois en noveartigos, uns son exactamente iguais eoutros son moi parecidos. Isto faimepensar que aquela lei de 1967, aindatendo en cuenta aquel sistema, os seusartigos non estaban tan mal feitos.

Similitude de leis 1967 1978

Por Amador Rego Villar-Amor

A Guillermo

Mondariz segue a conservar o seuencanto. Perdeu, é evidente,aquel feitizo, aquel “charmé” ro-

mántico da obra humana devorada polaslapas oudo proxecto fracasado, do feitoinacabado. Estragado o seu engado espi-ritual, loce agora no seu esplendor mate-rial que tanto gusta nunha sociedadeprendida pola aparencia repetitiva daimaxe, na que o “hixienismo” decimonó-nico, que empurrou a grande obra dos Pei-nador e trouxo,con asiduidade, a condesade Pardo Bazán ata Mondariz, ficou subs-tituído polo “esteticismo físico” das apa-rencias posmodernas. Hoxe xa non sebeben as augas para coutar ou mitigar asdoenzas dixestivas senón que se empreganpara somerxer os corpos en permanenteslavativas na procura da do corpo magroque se foi. Dona Emilia pouco tiña de ro-mántica, polo que de seguro lle agradaríavolver ao Mondariz real, ao actual.

Pretendo encetar unha serie de brevesartigos relacionados co Mondariz e donaEmilia para ofrecerllos ao meu amigo Gui-llermo no seu impenitente labor de manterergueita a nosa lingua, que dona Emilianon tiña en moita consideración, e a nosanación, que a Pardo Bazán non entendía,

formada como estaba nese xacobinismofrancés que a monarquía borbónica tanben asumiu.

A primeira visita da condesa a Mondarizentendemos que foi en 1887, ou candomenos así se desprende da nota manuscritaque ela mesma incorporou ao “Álbum deHonor” do balneario e reproducida no “Su-plemento” nº 43 de “La temporada” co-rrespondente ao 20/7/1921 que se podeconsultar en hemerotecadigital.bne.es.

“La temporada” foi un dominical gratuítoque publicaba o balneario durante a tem-pada de verán, uns 17 por ano, e que co-mezou a publicarse parece arredor de1879, pouco despois de recoñecérensecomo de utilidade pública as augas dobalneario (1873), e mantívose, cando me-nos, ata 1931 segundo os exemplares quese poden consultar en galiciana.bibliote-cadegalicia.xunta.es/. O “Suplemento” eraunha revista mensual ilustrada que se pu-blicou entre 1915 e 1922, durante 46 nú-meros, como un excelente complemento a“La temporada”. Ámbas trataban asuntosrelacionados coa saúde e a hidroloxía, asícomo coa literatura e en especial a divul-gación do contorno natural, monumentale cultural do balneario e de Galicia parapromover o turismo e “facer patria”.

O dominical estampábase na imprentado balneario de onde saían tamén as céle-bres etiquetas das botellas de auga. A re-vista mensual imprentábase en Madrid eexcedía con moito a simple concepcióndun folleto propagandístico para se con-verter, tanto pola calidade de impresión e

as colaboracións como polo galeguismoque impulsaba os seus promotores, nunhadas grandes revistas galegas do momento.A dúas columnas, papel couché e capa avarias tintas, distribuíase gratuitamenteentre os clientes do balneario.

No número ao que nos referimos realízase

unha rendida home-naxe, asinada por Mi-guel Martínez de laRiva, dende a revista“que con el nombrede Mondariz hace enel mundo entero unagran propaganda regionalista” á “colosalpolígrafa” con motivo do seu falecementodous meses antes (12/5/1921), e repro-dúcense dúas notas autógrafas que enten-demos se corresponden coa primeira e úl-tima estancia de dona Emilia en Mondariz.Teñen a curiosidade de estar asinadas nunmesmo día e mes, aínda que, como élóxico de anos ben distantes.

No primeiro apuntamento(24/9/1887)escribe a autora de La madre naturaleza:“Fatigados del recio combate, venimos pedira la Naturaleza madre y reparadora que nosdé alivio”. Trinta e un anos despois acondesa anota da súa man: “En otro tiempolos extranjeros afluían a Santiago de Com-postela, buscando la salud del alma. Ahora,la misma pintoresca confusión de lenguas,que en las naves dela Catedral de Mateo yGelmírez resonaba, puede encontrarse eneste Álbum, donde brilla un reflejo deEuropa, entre la sombra verde azul de lospinares gallegos. Acuden de todas partes,pidiendo al agua maravillosa un poco devida, un poco de bienestar, el alivio de losmales tenaces e insidiosos”. Era o vinte ecatro de setembro de 1919. “Europa estáenferma”, anota un pouco despois donaEmilia. Decatábase de que ela tamén.

Dona Emilia en Mondariz 1Primeira e última visita

Suplemento a la temporada en homenaxe adona Emilia

Por Carlos Méixome

VO FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020

Opinión

Por causa da COVID-19, neste ano2.020 todo mudou: xa non podemossaír tranquilos a pasear polas rúas,

respirar en liberdade, abrazar aos nososseres queridos, nin achegarnos a compartiro tempo cos nosos amigos, desapareceronas verbenas populares dos nosos pobos eas ceas nos restaurantes, sentimos pánicode ir ao médico, non podemos acompañaraos enfermos nos hospitais, nin sequeradespedir aos achegados no seu funeral. Ecomo nada é igual que antes, a XXI ediciónda Malla Tradicional de Doade, celebrada opasado 22 de agosto no Museo Casa do Pa-trón, tamén resultou ben distinta a tóda-las anteriores.

Se, por unha banda, tiñamos a obrigamoral de celebrala unha vez máis, na honrados nosos devanceiros que cada ano polomes de agosto realizaron durante séculoseste sacrificado traballo comunitario, senimportar as guerras nin as pestes habidasao longo da historia, posto que precisabanmallar para obter o gran que levar aomuíño e facer coa fariña o seu pan da cadadía, tamén por respecto aos queridosveciños e amigos do Museo que acudironininterrompidamente durante 21 anos aesta cita, aportando o seu traballo parapoder realizar a Malla, que demostraronmáis ca nunca a súa valentía e compromisocon este singular evento, que tan lonxelevou polo mundo o nome da parroquia deDoade; por outro lado, sentimos a pena, aincerteza e a responsabilidade de decidirfacela por primeira vez sen público, coa fi-nalidade de poder garantir o estrito cum-primento de tódalas medidas de seguridade

requiridas pola pandemia.Aínda que mantivemos o compoñente

etnográfico e histórico íntegro da secuenciadas diversas modalidades da malla, asícomo a súa importante integración momedio rural e natural, realizando a execuciónnunha paraxe de enorme valor paisaxísticoe medioambiental, vímonos forzados a su-primir o seu vector lúdico e festivo, elimi-nando a tradicional comida de confrater-nidade ao aire libre, así como a ruada damalla, un importante serán de música tra-dicional galega, en continuado auxe nosúltimos anos.

Coa finalidade de suplir no posible esatotal ausencia de público, ao que sempreagradecemos a súa fiel e masiva asistencia,e tamén a súa ausencia nesta situacióntan anómala para todos, realizamos unhacompleta transmisión en directo do eventopor streaming, que colgamos na internet,ao igual ca un vídeo resumo da sega,outro desta edición da malla e un terceirocoa recompilación das XX edicións ante-riores, que xa e poden visualizar, pulsandoa pestana “Malla de Doade” no canal you-tube, así como varias conexións en directoda TVG, a habitual cobertura dos mediosde comunicación e a edición especial dolibro “Unha cita coa historia: 20 anos deMalla Tradicional en Doade (Lalín)”, enformato grande.

Foi realmente exemplar a responsabili-dade, disciplina e comportamento dos par-ticipantes, dende os máis cativos ata osmáis vellos, observando escrupulosamenteas directrices marcadas pola organizaciónna toma de temperatura e lavado con hi-

droxel previos ao evento, mantendo odistanciamento social e o uso das máscarasen todo momento, a pesar de tratase duntraballo tan duro, executado a mediodía,baixo un sol de xustiza.Os TrasnosEspecialmente emotiva resultou a in-

terpretación do Himno de Galicia pologrupo local de gaitas Os Trasnos de Doade,en recordo dos 638 galegos falecidos polocoronavirus, escoitado co máximo respectoe moi aplaudido pola totalidade dos pre-sentes, moitos dos cales non puidemosevitar derramar algunhas bágoas pola súainxusta partida. Aproveitando os descansos,este grupo interpretou varias cantigas po-pulares das mallas, poñendo a nota fol-clórico - musical á celebración.

En definitiva, non podemos máis quesentirnos ben orgullosos de ter organizadoe participado na execución, talvez daúnica malla celebrada este ano en Galicia,quizais a máis triste e estraña, pero taména máis emotiva, transcendental e históricadas nosas vidas, que marcará un antes eun despois no longo percorrido que lleauguramos a Malla Tradicional de Doade,

que non dubidamos pronto será declarada“Festa de Interese Turístico de Galicia”.

Pero, como a vida segue, a pesar dascircunstancias adversas que atravesamos,tentaremos desenvolver a maioría das ac-tividades previstas no noso programa anual,como son a edición e publicación de douslibros máis relacionados coa antropoloxíahistórica da parroquia e o confinamento,a “fía do liño”, a limpeza, sinalización eprospección xeofísica das mámoas deDoade, a celebración do evento “Unhaaldea no Nadal do Camiño”...

A Casa do Patrón quere facer público omaior dos agradecementos a todos e cadaun dos participantes, aos seguidores habi-tuais, esta vez ausentes fisicamente, peropresentes no corazón, aos medios de co-municación e a todas as persoas que, coseu incondicional apoio, dende a proximidadeou dende a distancia, fixeron posible darllecontinuidade á gran malla do interior deGalicia nunha situación tan crítica. Tantoeles coma nós, cando dentro duns anos bo-temos a vista cara atrás, decatarémonos deque estabamos a facer Historia con maiús-culas, no peor dos escenarios.

Doade 2020, unha malla diferente

Por Manuel Blanco Villar

Oescultor ourensán Xosé Cid recibiu oXXXVI premio "Celanova, casa dos poetas",outorgado pola Fundación Curros Enríquez

nun acto que consistiu nunha ofrenda floral a CelsoEmilio Ferreiro con motivo do seu 41 cabo de ano ea lectura dun fragmento do poema "A herdanza",por parte do fillo do escritor, Xabier Ferreiro.

O padroado entregou este premio a Xosé Ciden recoñecemento á súa longa traxectoria comoescultor. Tamén subliñou a súa condición de"creador case autodidacta" que entronca co mo-vemento cultural dos " artistiñas" de VicenteRisco, que se fraguou nos anos 60 e que entroncacoa Xeración Nós.Xosé Cid recibindo o galardón.

Premio 'Celanova,casa dos Poetas'' parao escultor Xosé Cid

Hai agora 87 anos, o 18 de setem-bro de 1933, Galicia foi recoñecidacomo nación polo IX Congreso de

Nacións sen Estado e Minorías Nacionais daLiga das Nacións (SDN), precedente daONU. Foi fulcral a intervención de PlácidoCastro, secretario de relacións internacio-nais do Partido Galeguista (PG) e o apoiodas entidades políticas e sociais catalás evascas que xa partillaban, dende os primei-ros anos 20 do século XX, neste Grupo deTraballo da SDN. Este organismo da SDNtendía nomeadamente a recoñecer o dereitoao autogoberno, á plena igualdade de de-reitos civís e políticos e á xusta represen-tación política destas nacións sen Estado eminorías nacionais, definindo amplos acor-dos que fixeran posíbel a convivencia plu-rinacional en varios Estados europeos.

Hai poucos días, o xoves 17-S, o avo-

gado Gonzalo Boyé apelou á consideraciónde Catalunya como minoría nacional paraalicerzar o seu recurso de casación peranteo Tribunal Supremo contra a condena doTribunal Superior de Xustiza de Catalunya(TSJC) que condenou ao seu cliente, opresident Torra a unha pena de inhabilita-ción para o seu cargo por non ter cumpridoo mandato da Xunta Electoral Central (XEC)de tirar da fachada do Pazo da Generalitatunha lazada amarela, expresión de solida-riedade cos presos políticos soberanistascataláns, nos días da campaña das elecciónsestatais de abril de 2019.

A apelación ao concepto de minoríanacional é bastante novidosa a respectoda tradición dos nacionalismos catalán,vasco e galego, sempre defensores dunconcepto de nación (respectando a plura-lidade interna) con dereito á súa libre de-

terminación, consonte co Dereito Inter-nacional (artigo 1 do Pacto Internacionalde Dereitos Civís e Políticos), a doutrinada ONU e da SDN. Mais é moi eficiente entermos do Dereito Internacional e doDereito da Unión Europea, nomeadamenteno eido dos dereitos fundamentais. Oartigo 2 do Tratado da Unión Europea ali-cerza ésta no respecto dos dereitos daspersoas, mais tamén nos das minorías.

No caso de Catalunya o seu presidentfoi condenado por incumprir unha ordearbitraria da Administración electoral, poisque a lazada amarela non constituía nin-gunha violación do principio de neutrali-dade institucional, senón unsimple exer-cicio da liberdade de expresión de propostashumanitarias (a liberdade dos presos po-líticos). Os presos políticos sofriron unproceso cheo de irregularidades, mesmodesenvolvido por un Tribunal incompetentepor razón do foro persoal dos atinxidos.Ao president Puigdemont e outros douseurodeputados de JuntsxCat, elixidos

polos votos da mi-noría nacional ca-talá, lles foi impe-dido temporalmentepolo Estado españolo acceso ao Parla-mento Europeo.

A apelación aos dereitos das minoríasnacionais mesmo constitúe un grande re-forzo do dereito a decidir de Catalunya,do seu dereito de libre decisión. Porque,consonte coa doutrina da ONU e coa ex-presada pola Unión Europea no 1991 (arespecto da declaración de independenciadas repúblicas bálticas), os pobos non su-xeitos a colonización tamén son titularesdeste dereito a decidir. E, diante dunhavulneración repetida dos dereitos funda-mentais de grupos ou sectores sociais epolíticos da minoría nacional, mesmo oexercicio deste dereito habería ser titoriadopola mesma UE e pola mesma ONU, dacordocoa doutrina que teñen decidido e ratificadoaté a data.

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020VI

Opinión

Queda un pampo ao ver como nasmoi prescindibles ducias de “aná-lises” postelectorais das últimas

autonómicas (acaso relecturas dos mesmostitulares do luns 13), paseouse sen facermoito ruido —senón se omitiu— o datosobre a abstención: alomenos o 41,12% docenso, desta volta. Semella un feito quedebera ter, canto menos, a mesma relevan-cia na sección de Opinión que o reparto deescaños, mais foi unha vez máis a grandeesquecida. Ver para crer.

Pensaría un que, e sobre todo nun es-cenario no que nada cambia en San Cae-tano, habían ser estas porcentaxes (porsituarnos, 36,25% nas anteriores autonó-micas do 2016 ou 36,2% no 2012; cifrastodas do cómputo provisional sen contaro do CERA, que fai descender aínda máis aparticipación final) tema central das re-flexións dende a esquerda parlamentaria.Mais nada máis lonxe da realidade: asarengas baleiras de sempre; estereotipofronte análise de onda longa.

Considérase a abstención “antipolítica”propia de ignorantes, un pecado maiorque o “votar mal”. Tema tabú por excelencianas tertulias dos resabidos politizados dearredores dos campus universitarios. Nocafé-bar de barrio obreiro, pola contra, édifícil non escoitar entre xuramentos “ápolítica” varias voces confesando senreparo que “xa non votaban”. A separaciónen dúas culturas políticas tan diferentesen apenas uns centos de metros da mesma

cidade, merecería en calquer caso unhaaproximación seria por parte de politólogosafeccionados e profesionais.

Mais a actitude elexida sentencia tor-pemente á porcentaxe de abstención, senperder un minuto en estudar o fenómeno,

como inocente á vez que culpable dos(seus) resultados electorais. E subliñamos“elexida” porque, contra dalgúns dos mitosasentados na análise política galega, dis-pomos hoxe de suficientes ferramentasestatísticas e sociolóxicas rigorosas e defácil acceso, para facer unha análise fun-damentada da cuestión.

Tales análises atópanse sen dificultadena bibliografía especializada en cienciassociais, tanto do caso galego como doconxunto do Estado, malia que a súa difu-sión e impacto quedan reducidos ao ámbitoacadémico. Podemos destacar aquí o título

de referencia «Las elecciones autonómicasde Galicia (1980-1990)» (1992), do finadocatedrático da USC, Vilas Nogueira, o mag-nífico libro coordinado polo catedráticoVeira Veira da UDC, «La evolución de losvalores sociales en Galicia» (2010), ou otraballo neste campo do profesor MíguezGonzález, tamén da UDC.

Unha labor imprescindible de precisiónanalítica que, con todo, adoece da faltade ligazón cunha performatividade política,é dicir: non se ten en consideración paraa liña do groso das forzas políticas ou seacompaña de formatos de difusión de ma-sas. Priorízase nos medios, como decimos,a descripción exaltada pola base do PPdeGou o BNG duns resultados que xa coñecía-mos para a cea do domingo, e que leramosxa dez veces antes da man de cadanseufalabarato apresurado en deixar testemuñopúblico de declaracións a todas luces in-necesarias.

Pero que nos din os datos? Pois porexemplo, que o tópico da abstencióntécnica galega (isto é, aquela porcentaxedebida a causas estruturais ou loxísticas,tales que: circunstancias persoais, defi-ciencias do censo, clima, situación doscolexios electorais, etc.), tivo só unimpacto notorio ata mediados dos anos80. A abstención galega é dende entón,co resto do Estado, política —intencionada,se se prefire— e cabe logo só discutir dasrazóns psicosociais tras dela.

Quizais sorprenda a moitos saber taménque a abstención é hoxe fundamentalmenteun fenómeno de grandes núcleos urbanos,inversamente proporcional ao nivel de

renda, ou que a po-boación maior de 65anos, contra daasentada figura dacarretaxe, é preci-samente un dos gru-pos de idade máis abstencionistas (senóno que máis, en termos relativos). Coñecemosademais polos estudos postelectorais doCIS, que a absoluta maioría das persoasque se abstiveran, decidírano moito antesdo inicio da campaña electoral.

A abstención política ten, por suposto,diferentes motivacións individuais, quepoden ir dende a medida de presión antedeterminado/s partido/s, a resignación epesimismo respecto da utilidade do voto,ou ser o vector de mobilización cara unsistema político diferente. Seguramente,aínda máis xustificacións. Mais o erro aquísería confundírmolas coas causas, e entrea multiplicidade pódese ver unha unidadena crise política capitalista de represen-tatividade.

Ante este panorama cabe, ben defendera lexitimidade do réxime e pular quizaispor novas formas de corporativizacióndeses sectores populares que non votan,ou ben lexitimar á maioría descrida orga-nizando o xérmolo dunha democracia pro-letaria de servizos sociais, vivenda etraballo garantizados. Se cadra enténdesemellor así a indignación dos acomplexadossen acta de parlamentario coa abstención:atenta obxectivamente contra as súas as-piracións vitais. Non é logo que poidamosagardar deles outra cousa que novos artigosdo mesmo padrón.

Maioría descrida

Por Luís Redondo Gaona

Por Xoán Antón Pérez-LemaCaderno da viaxe

Os dereitos das minorías nacionais

VIIO FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020

O Mapamundi

Opinión

Aactual crise postelectoral que sa-code a Belarús, selará o final da"era Lukashenko"? O considerado

polos medios occidentais como o "últimoditador de Europa" vive os seus días maisdelicados dende que chegou ao poder en1994.

Unha inédita coalición opositora lideradapor Svetlana Tijanóvskaya coloca contraas cordas un réxime herdeiro da desinte-gración da URSS e das complexas transicións"post-soviéticas".

A Unión Europea xa delimitou as súas"liñas vermellas": non recoñece a novareelección de Lukashenko nos comicios dopasado 9 de agosto, apoiando a unha Ti-janóvskaya refuxiada en Lituania. Todavez Bruxelas busca unha transición "post-Lukashenko", éste volve a súa mirada carao seu tradicional aliado, a Rusia de VladimirPutin.

A crise bielorrusa debe delimitarsedentro das tensións políticas postsoviéticase dos derivados pulsos xeopolíticos exis-tentes nos últimos anos entre Rusia e Oc-cidente (particularmente a OTAN) por

manter esferas de influencia nese estratéxicoespazo euroasiático. Unha repetición dasdenominadas "revolucións de cores" que,desde 2000, observáronse en países deste

espazo euroasiático como Serbia, Xeorxia,Ucraína, Kirguizistán e Armenia.

Inicialmente, o prisma mediático occi-dental tentou equiparar a crise bielorrusacoas suscitadas na veciña Ucraína entre2003 e 2014, que levaron á transiciónprooccidental en Kiev e á anexión rusa daestratéxica península de Crimea.

Pero a pesares das tensións e interesesxeopolíticos existentes, a crise bielorrusade 2020 afrontas outras realidades.

Os medios rusos, mais concentrados enpropagar as bondades da súa vacina contrao coroavirus, explican a crise bielorrusacomo un "segundo Maidán", en referencia

á mítica praza da capital ucraníaKiev, escenario das multitudinariasprotestas de 2013-2014. Pero senintensidade mediática, incluso conindiferenza.

A diferenza do ocorrido en Ucraí-na, Putin evita en Belarús adoptarunha posición desafiante con Occi-dente, avogando por unha resoluciónpacífica pero sen perder esferas deinfluencia, con o sen Lukashenkono poder.

A oposición bielorrusa, a diferenzada súa similar ucraína, tampouco

manifesta slóganes antirrusos. Tijanóvskayae os seus aliados, na que destaca a PremioNobel de Literatura Svetlana Aleksiévich,manexan un escenario electoral a curtoprazo, confiando en que a Unión Europea,EE.UU e os organismos electorais premenpor uns comicios "transparentes".

Pero incluso se Lukashenko lograra man-

terse no poder, oseu réxime veraseirremediablementeafectado, aleccio-nado cara algúntipo de transiciónpolítica.

Na súa recente xuntanza con Putin amediados de setembro, Lukashenko manexoua posibilidade dunha reforma constitucionalpara "descentralizar" o poder. Pero a opo-sición bielorrusa, fortalecida polo irrestritoapoio occidental, non acepta esta fórmula.

Así, a clave da resolución desta crisedefiniríase a través dun pacto entre aselites do réxime bielorruso e as forzasopositoras, avaliado por Rusia e Occidente,a fin de evitar a reprodución en Belarúsdo irresoluble conflito ucraíno de 2014.

Pero non é Belarús a única crise ruso-europea. Están tamén a tensión medite-rránea entre Grecia e Turquía, ámbolosdous membros da OTAN, en Nagorno Karabajentre Armenia e Acerbaixán e o escurocaso do presunto envelenamento do opo-sitor ruso Aléxei Navalny.

Así, os vellos conflitos non cesan ninsequera nun escenario global definido polapandemia.

Belarús e as transicións "3.0"

Por Roberto Mansilla Blanco

Comentabamos días pasados o al-cance da aplicación do principioda discriminación positiva na pro-

gramación musical da radiodufisión espa-ñola en 1969. Aquela Orde ministerialpretendía limitar as emisións masivas demúsica anglosaxona, protexendo a músicalixeira cantada en castelán, incluíndotamén tamén as que denominaban “lin-guas rexionais”.

Este principio xurídico da discriminaciónpositiva recoñecido polo noso ordenamentoxurídico e xurisprudencia tamén ten sedeno dereito comunitario. Xa que logo, é deobrigado acatamento tal doutrina polasinstitucións públicas. A súa incorporaciónaos regulamentos e ordenanzas municipaisé a garantía da igualdade real de oportu-nidades para a lingua galega nas probasde acceso á función pública e nas convo-catorias para a adxudicación de servizospúblicos.

Grazas á comentada Orde ministerial de1969 a lingua galega acadara unha im-portante presenza na música lixeira daquelestempos. Cómpre lembrar como algunhascancións interpretadas por Andrés do Barro,

Juan Pardo, Los Tamara, Bernardo Xosé,Amancio Prada, o grupo instrumental LosRelámpagos que popularizaron a Alboradade Veiga... traspasaron as nosas fronteirasxeográficas a través das ondas radiofónicas,chegando a espazos inéditos do lecer.Tanto Julio Iglesias como María Ostiz,isosi, con certo desleixo lingüístico, colocaronalgúns dos seus temas nos grandes éxitosde audiencia e vendas na discografía domomento.

Nos espazos musicais da TVE – a únicaque había – eran frecuentes as actuaciónsdos mencionados cantautores e dalgúnsestranxeiros cantando no noso idioma. Oimpacto que tiveron estas actuacións nosmedios audiovisuais foron considerables.Afectaran tanto á autoestima dos galegos,que os centros galegos esparexidos porEuropa e América incorporaran a estes co-ñecidos artistas nas ás súas programaciónsfesteiras.

O espazo radiofónico semanal, “Pan-deirada”, emitido en lingua galega porRadio España que dirixía Manuel TorreIglesias, contribuíu a poñer de moda amúsica lixeira cantada en galego en todo

o territorio peninsular e que o noso idiomafose aceptado polos radiouvintes.

Os grupos folclóricos, que resistirangrazas aos esforzos de agrupacións heróicascomo Cantigas e Agarimos, Toxos e Flores,Coral de Ruada... e algúns quintetos demúsica tradicional, que fuxiran da nefastatutela da Sección Femenina e da “Organi-zación de Eduación y Descanso” vencelladaao Sindical Vertical do réxime franquista,que maltrataton todo o que puideron onoso cancioneiro popular, volveron rexurdircon grande pulo.

Contemporáneo foi tamén o Ballet Reyde Viana, que comparteu escenarios inter-nacionais coas afamadas compañía de IgorMoiséyev, Alicia Alonso e o Ballet Nacionalde España, entre outros. Os que por idadepuidemos asistir á programación de verándo auditorio o aire libre de Castrelos, omáis grade de Galicia, comprobamos comoos vintecinco ou trinta mil espectadoresvibraban coa música e coreografías deRey de Viana, que un bo día unha conselleirade cultura nacionalista da Xunta de Galicia,sen explicar as razóns, acordou disolvertal ballet, poñendo cabo a unha concrecióndunha vella arela das Irmandades da Fala.

Falabamos na anterior colaboración dacampaña de dinamización lingüística quebaixo o rubro de Mil Festas Máis para aLingua Galega vén promovendo a Asociación

de Funcionariospara a Normaliza-ción Lingüística deGalicia, para que ascomisións de festasmunicipais e parro-quiais incorporenaos seus programas a contratación degrupos musicais que interpreten músicalixeira e culta en galego. Está máis quecomprobado que a programación de gruposde música tradicional, moi do gusto daxente, garante o éxito coa asistenciamasiva de público. Consideramos que étamén moi oportuna a participación degrupos teatrais, asi como a posta en valordo patrimonio material e inmaterial doespazo territorial correspondente.

Hai que cambiar a mentalidade dosprogramadores das festas populares; paraiso os concellos deberían organizar semi-narios dirixidos ás comisións organizadoras,ofrecéndolles modelos de programas aotempo que avezalos nunha mellor xestióndos recursos económicos coa colaboraciónde antropólogos, etnógrafos e historiadores,para conseguirmos unhas festas máis crea-tivas, participativas e galeguizadas.

En tempos de grandes mudanzas, comoos que estamos a vivir, é imprescindiblebotar man do coñecemento e da imaxina-ción para podelos afrontar.

A participación e creatividade nasfestas populares

Por Xosé González Martínez. Presidente do Foro E. Peinador

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020VIII

Redacción LUGOGalicia

Os concellos da Chan-tada, Palas de Rei eSarria acolleron seis

propostas culturais da man deCultura no Camiño+, o cicloimpulsado pola Xunta de Gali-cia que ata o 15 de outubrocelebra a súa oitava edición,nunha versión ampliada queestende a súa programación apreto de 150 concellos de todaGalicia, 36 deles na provinciade Lugo. Todos eles son bene-ficiarios das subvencións con-vocadas pola Consellería deCultura e Turismo para a con-tratación de espectáculos pro-fesionais galegos ao abeirodeste programa, que volvecontar co patrocinio de Gadis.

Grazas a estas axudas, apraza do Cantón de Chantadaacolleu o día 30 de agosto oespectáculo de novo circo Cir-canelo. En Sarria, dúas obrasde teatro ese mesmo día: Atoupiña que quería saber quenlle fixera aquilo na cabeza nazona recreativa do Chanto. O5 de setembro Hakuna Matatana praza da vila. En Palas deRei celebraronse tres eventosao abeiro de Cultura no Cami-ño+: as obras de teatro Coaproa de Carvalho e Familia?Non, grazas, de Pedro Brandariz,

os días 2 e 4 de setembro res-pectivamente na Casa da Cul-tura, e o espectáculo de maxiaA volta a Galicia en 313 con-cellos será na praza do Concelloo día 14 ás 12,00 h.

Ribadeo acolleu concertosna rúa de Fanfarria BassicaRapa o día 29 de agosto, e dePesdelán o 5 de setembro noCantón. Alfoz tamén tivo unhaactuación de novo circo daman de Sue Moreno o 29 deagosto e celebrará un concertode música de A Quenlla o 10de outubro ás 19,00 h. En Ba-rreiros, o centro socioculturalde San Cosme será o escenarioda obra de teatro Memoriasdun neno labrego o 13 de se-tembro ás 19,00 h.; o colexioSan Miguel de Reinante, daobra Cadaval conta... vacas,guerras, porcos e cregos o 20de setembro ás 19,00 h., e, denovo, o centro socioculturalde San Cosme acollerá un fes-tival de maxia o 11 de outubroás 19,00 h. A casa da culturado Vicedo recibirá a obra deteatro Que é o que preciso? o3 de outubro ás 20,00 h. e apraza do Concello de Trabadafoi espectáculo de maxia HocusPocus do Mago Paco o 31 deagosto pasado.

Actuacións escénicas emusicais en Chantada e

A MariñaAXunta de Galicia adxudicouos traballos da primeira fasedas obras de reparación e

restauración da igrexa do mosteirode San Francisco de Lugo, actualigrexa de San Pedro, cun investi-mento superior aos 750.000 euros.Trátase dunha actuación que contacun prazo de execución das obrasde 11 m eses e que permitirá aposta a punto deste sobranceiroben que constitúe un dos inmoblesmáis singulares cos que conta acapital lucense.

A actuación que se levará acabo neste Ben de Interese Cul-tural (BIC) permitirá resolver aspatoloxías existentes no ben, asícomo mellorar as condicións deconfort do inmoble. Neste con-texto, os traballos centraransefundamentalmente en resolver osproblemas de humidade proce-dentes das filtracións existentesna cuberta e nas fábricas.

Ademais mellorarase a imaxedo monumento harmonizando osacabados dos paramentos exte-riores e incidirase na conservacióndo cruceiro e de elementos cons-trutivos e decorativos de altovalor histórico artístico como sona portada histórica, o rosetónsur, a cornixa moldurada pétrea,o vanos góticos ou os contrafortesdas capelas da cabeceira. Ademais,os traballos tamén incluirán aavaliación arqueolóxica na cabe-ceira da igrexa.

A Consellería de Cultura e Tu-

rismo asinou un convenio de cola-boración coa Diocese de Lugo paraa posta a disposición dos terreose inmobles necesarios para a exe-cución das actuacións de conser-vación e restauración en variosinmobles eclesiásticos, entre osque se atopa esta igrexa do mosteirode San Francisco de Lugo.

Este investimento supón a maioraposta pola rehabilitación dun benhistórico que fai a Xunta de Galiciaeste ano, só por detrás da Catedralde Santiago de Compostela. Nestecontexto, cómpre destacar o com-promiso coa cidade de Lugo ondese están levando a cabo obras demantemento na Muralla de Lugo,centradas nestes momentos nocubo XXXI a través dun investi-mento de 377.000 euros.Bispo Pedro LópezA igrexa de San Francisco está

protexida polo seu valor cultural

ao ter a consideración de ben deinterese cultural (BIC). A data dasúa construción sitúase na metadedo século XIV e está vinculadaao bispo Pedro López de Aguiar,que desenvolve unha gran acti-vidade construtiva xa que, ademaisde iniciar a súa construción, in-tervén na fundación do conventodas dominicas da Nova (1363) ea construción da capela de SanFroilán na Catedral.

A planta da igrexa de San Pedroé de cruz latina dunha soa navede cinco tramos e cruceiro concuberta de madeira e cabeceirade tres ábsidas poligonais con bó-vedas de cruzaría. A súa construciónreflicte a influencia do estilo ou-rensán, ademais de ser orixe duntaller específico lucense como con-secuencia da actividade construtivasimultánea na catedral e nos con-ventos mendicantes.

A igrexa de San Pedro vai serrehabilitada

A igrexa tén categoría de monumento desde xuño de 1931.

Mozas e mozos volunta-rios realizaron tarefasde recollida de lixo e

limpeza na contorna da RibeiraSacra—Canóns do Sil. A mocidadelimpou e acondicionou a ruta dosMuíños de Xábrega, que discorrepola comarca da Terra de Lemos esendeiros nos viñedos da RibeiraSacra. Ademais destas interven-cións medioambientais, as mozas

e mozos visitaron os miradoiros doCanón do Sil e coñeceron comofunciona un obradoiro de olería si-tuado na parroquia de Gundivós,no concello de Sober.

Nesta nova quenda do proxectoLewo, que comezou o pasadomes de agosto e se prolongaráata novembro, programáronseactuacións de voluntariado am-biental no Parque Nacional Ma-

rítimo Terrestre das Illas Atlán-ticas; nos Parques Naturais daBaixa Limia-Serra do Xurés; noMonte Aloia e no Complexo dunarde Corrubedo e lagoas de de Ca-rregal e Vixán. Tamén se realizanintervencións en tres Reservasda Biosfera: Río Eo, Oscos eTerras de Bourón; As Mariñas co-ruñesas e Terras do Mandeo; eTerras do Miño. Os voluntarios con alcalde de Sober, Luís Fernández Guitián.

A mocidade acondicionou a ruta dosMuíños de Xábrega

IXO FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020

Entrevista

Cómo se afronta a vendimadespois das últimas choivas?

En principio ben; nalgúns pun-tos houbo un comezo de botritepero ao chegar o bo tempo rápi-damente estabilizouse. O ano pa-sado tivemos unha vendima derecord con máis de 7.000.000 dequilos de uva recolleitos, e esteano esperamos estar un poucopor baixo dun ano normal nosque adoitamos superar os6.000.000 de quilos, roldaranseos 5 millóns. A uva está nun boestado sanitario e esperamos unhaboa vendima.Qué directrices marca a D.O.para unha vendima coa pande-mia da Covid19?

Todas as adegas poñerán enmarcha un protocolo que recollaas directrices da Xunta. A norma

marco é o decreto da Xunta; apartir de aí Consello, adegas evendimadores teñen que elaborarun protocolo cada un para a súaempresa, para a súa realidade. OConsello seguirá desenvolvendoas súas tarefas de control, seráun control menos presencial, conmáis control en viña e menos vi-sitas a adega; adaptándonos árealidade que estamos a vivir. Odepartamento técnico do Consellopuxo en marcha un protocolopara adaptarse a esta realidade eo persoal do Consello desenvolveráo seu papel, ben administrativa-mente ou ben con traballo decampo.Os prezos da uva manteranseestables?

As adegas máis grandes dixeronque ían manter o prezo do ano

pasado e manter a recollida aosseus clientes; así que pagaraseentre 1,10 €/quilo 1,30 €/quilodependendo das zonas e das ca-lidades.A causa da pandemia suspen-deronse feiras do viño, exposi-cións e feiras nacionais einternacionais, cómo foron asvendas de viño?

Estamos razoablemente ben.A suspensión de actividades efeiras foi unha cuestión xeral,non nos repercutiu nin mellornin peor que a outras denomina-cións. Esta é a realidade que vi-vimos. En canto ás vendas cadaadega ten a súa realidade ao termercados diferentes, algunhas ex-portan, outras non. Houbo xentecos mercados máis abertos e ou-tros menos. As adegas grandes

teñen máis espazos abertos, conmáis posibilidades que en ali-mentación. Outras adegas queestán principalmente na canleHORECA pásano un pouco peorporque teñen menos saídas.Nun ano tan complicado atodos os niveis e en todos ossectores pénsase xa no ano quevén ou estase á expectativapara ver que pasa coaCovid19?.

Agora mesmo só se pensa navendima. Isto é ao que temosque atender agora; é coma sefose un parto e hai que concen-trarse neste parto. Despois pen-

sarase no que haxa que pensar. Desde que comezou a pandemiacómo é o día a día doC.R.D.O.R.S.?

A Denominación seguiu fa-cendo o seu traballo, noutrosformatos; pero en xeral todo semantivo adaptándonos sempre aunha situación cambiante. Paragarantir a seguridade traballamoscun protocolo que hai que man-ter, pero o traballo non espera.Agora concentrados nunha ven-dima para a que esperamos temposeco e noites frescas, mentresmiramos con respecto a situaciónen Monforte.

“Agora mesmo só se pensa navendima”

José Manuel Rodríguez, presidente do Consello Regulador Ribeira Sacra

José Manuel Rodríguez González, presidente do Consello Regulador RibeiraSacra.

Opasado 26 de agosto comezou a vendimana denominación de orixe Ribeira Sacra aoanunciar a adega Ronsel do Sil, de Parada

de Sil, da subzona de Ribeiras do Sil, que iniciabaos traballos de recollida de uva de variedades pun-tuais. Mentres o persoal técnico do Consello Regu-

lador da D.O. Ribeira Sacra realiza os controis demaduración para fixar o inicio recomendado da ven-dima, inicio que se prevé para mediados do mes desetembro, segundo comenta o presidente do Con-sello Regulador da D.O. Ribeira Sacra, José ManuelRodríguez González.

Adenominación de orixe RibeiraSacra fixaba como data reco-mendada para o inicio oficial da

vendima o 16 de setembro, aínda quealgunhas adegas iniciaron a recollidade uva de determinadas variedadesnalgunhas parcelas o pasado 28 deagosto, comezando os traballos devendima na subzona Ribeiras do Sil.A data 22 de setembro levanse reco-lleitos tres millóns de quilos das dife-rentes variedades de viño tinto:Mencía, Merenzao, Garnacha, Bran-cellao, Caíño, Tempranillo, Sousón eMouratón. De variedades de uvabranca recolleronse: Godello, Alba-riño, Treixadura, Dona Branca, Torron-tés, Loureira e Blanco Lexítimo.

Das 95 adegas queesperan vendimiarao amparo da D.O.Ribeira Sacra nestacampaña, 21 xa ter-minaron, principal-mente adegas peque-nas, que decidironapurar as tarefas antea posibilidade dechoiva dos próximosdías. Na actualidadeestán efectuando la-bores de vendima 66adegas e 8 aíndanon iniciaron os traballos. A uva queestá a entrar en adega ten un estadosanitario óptimo e os traballos sé-

guense desenvolvendo con todas asmedidas necesarias para a prevenciónda Covid-19.

Entrada de uva en Adega Vella. Abeleda, A Teixeira. (Ou-rense).

A uva da Ribeira Sacra en estado sanitario óptimoPor Antonio Medina

Nuevos focos verdes

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020X

Redacción LUGO

Galicia

Oserradoiro Hijos deRamón Rubal, situado enAlfoz, subministrará os

430 m3 de madeira necesariospara fabricar o taboleiro que seempregará na construción do Im-pulso Verde. As obras do edificio,que se levantará na zona da Gara-balla no marco do proxecto LIFELugo + Biodinámico, foron adxu-dicadas por 1,5 millóns á empresaEGOIN S.A. e contan cun prazomáximo de execución de 15meses. Esta compañía chegou aun acordo co serradoiro luguéspara o subministro da madeira, coque o Impulso Verde será, asímesmo, o primeiro edificio públicode Galicia que se constrúe na súatotalidade con madeira autóctonacertificada, concretamente da Ma-riña, cumprindo un dos requisitosfundamentais que establecía oprego de condicións elaboradopolo executivo municipal.

Neste senso, Lara Méndez al-caldesa de Lugo, destacou que

“dende que puxemos en marcha oproxecto e, pese as dificultadesiniciais, mantivemos o noso firmecompromiso de apostar pola ma-deira do noso monte como principalelemento construtivo do edificio,pois queremos demostrar que unnovo modelo construtivo máis res-pectuoso co medio ambiente nonsó é posible, senón que ademais,pode axudar a dinamizar un sectorque conta cun gran peso na nosaeconomía como é o forestal”.

Este sector representa un 2%do PIB da comunidade galega,elevándose ata aproximadamenteo 8% na provincia de Lugo. Con-cretamente, A Mariña é unha dascomarcas que rexistra máis curtasde madeira de Galicia e tamén deEspaña. “Ademais de dar empregoa centos de familias, trátase dunsector clave para evitar o despo-boamento no rural e, por iso,dende o Concello estamos espe-cialmente orgullosos de contribuírao seu pulo, dándolle un valor

engadido á madeira ao convertelae empregala en edificacións”, en-gadiu a alcaldesa.

Este modelo de construciónimplicará un aforro de consumoenerxético dun 74% respecto aedificios de oficinas xa existentes,e dun 54% respecto aos de novaconstrución. Polo que se refireao CO2, emitirá un 90% menosque os edificios de formigón eaceiro (50 toneladas fronte a470) e, ademais, absorberá 280toneladas de emisións.

O serradoiro Hijos de RamónRubal conta con máis de 85 anosde experiencia dedicados á ex-plotación e xestión forestal. En-cargarase da curta da madeira nomonte, o transporte, a primeiratransformación e o envío do pro-duto final. O Impulso Verde seráa semente do primeiro barrio mul-tiecolóxico que se construirá enEspaña desde cero e que combi-nará solucións urbanísticas e edi-ficatorias, que tamén se recollerán

nun pioneiro Catálogo de SoluciónsSostibles. Actualmente estase aestudar o proxecto polo que logose rexerá o planeamento urba-nístico da zona.Características do edificioO Impulso Verde está deseñado

cun sistema de estruturas lami-nares reticulares de eucalipto paraa súa aplicación en cubertas, eun panel de madeira contralami-nada de piñeiro radiata para asúa aplicación en edificación enaltura.

En canto ás innovacións, seráun edificio de balance enerxéticocase cero, é dicir, será capaz deproducir con enerxías alternativaso seu consumo. Cando estea cons-truído, monitorizarase para avaliar

o seu rendemento e detectar, in-cluso, se pode producir máis ener-xía da que consome.

Desde un punto de vista espa-cial, o edificio conectará ao usua-rio coa natureza a través do em-prego da madeira e da inserciónde espazos axardinados, destina-das ao descanso e a distensiónxa que estará rodeado dun novoparque con pavimentos drenantes,especies autóctonas, xardíns dechoiva e unha ampla zona dehortos urbanos. De uso público econ actividade permanente, o Im-pulso Verde albergará servizosmunicipais, ademais dun cowor-king para empresas relacionadasco medio ambiente e o cambioclimático.

O edificio Impulso Verde será construído con madeira

certificada da Mariña

Serradoiro Hijos de Ramón Rubal, en Alfoz.

AXunta concede axudas porimporte global de 422.200euros a nove concellos e

34 particulares da provincia deLugo para acometer accións demellora paisaxística ao longo doCamiño de Santiago. As axudasestán divididas en dúas catego-rías en función do solicitante. Nocaso da primeira delas, dirixida ásentidades locais, o Goberno ga-lego achegará 122.700 euros parafinanciar actuacións nos conce-llos de Guntín, A Pobra do Bro-llón, Paradela, O Saviñao,Barreiros, Monforte de Lemos,Palas de Rei, Lugo e Lourenzá.

No que atinxe á segunda liña,destinada a persoas físicas e xu-rídicas titulares dalgún elementosituado na Ruta Xacobea, a Xuntaachegará 299.500 euros para fi-

nanciar accións propostas por 34particulares.

Xunto con esta liña de axudas,o Plan de embelecemento daXunta inclúe un proxecto pilotorealizado en colaboración coaFundación Juana de Vega e quepermitiu analizar e propoñer so-lucións de mellora paisaxísticapara 45 puntos situados na RutaXacobea. Esta iniciativa, que con-tou co asesoramento da EscolaGalega da Paisaxe incluíu a ela-boración dun manual de boasprácticas neste eido que servirácomo referencia nas actuaciónsfinanciadas ao abeiro desta liñade axudas.Camiño do NorteA Xunta concede axudas por

importe global de 80.000 eurosa sete particulares e aos concellos

de Barreiros e Lourenzá para aco-meter accións de mellora paisa-xística no Camiño do Norte. Destetotal, o 60% concéntrase na co-marca da Mariña e o resto naTerra Chá. O Goberno galego ache-gará 21.640 euros para financiaro acondicionamento dunha zonaverde en Vilamartín Grande (Ba-rreiros), e mellorar a sinalizacióne embelecer Bens de IntereseCultural do concello de Lourenzá.No que atinxe á segunda liña,destinada a persoas físicas e xu-rídicas titulares dalgún elementosituado na Ruta Xacobea, a Xuntaachegará 58.450 euros para fi-nanciar o arranxo de parcelas eedificacións, dúas en Trabada,outras tantas en Begonte, e asdemais en Ribadeo, Vilalba eGuitiriz.

Camiño de InvernoPor outra banda a Xunta con-

cede axudas por importe globalde 88.300 euros a cinco particu-lares e aos concellos de Monfortede Lemos, A Pobra de Brollón e OSaviñao para acometer acciónsde mellora paisaxística no Camiñode Inverno. Achegará 41.200 eurospara financiar actuacións de con-servación da Ponte de Barxa e demellora da pavimentación do tra-mo no municipio da Pobra deBrollón; a adecuación do entorno

da escola de Montecelo-Diomondino Saviñao, e o embelecementodo exterior e o entorno do centrosocial de Reigada en Monforte.No que atinxe a persoas físicas exurídicas titulares dalgún elementosituado na Ruta Xacobea, a Xuntaachegará 47.100 euros para fi-nanciar o arranxo de muíños, hó-rreos e muros de peche propostospor cinco particulares, dous delesno municipio de Chantada e osoutros nos de Quiroga, Monfortee Pantón.

Concellos e particulares recibiránsubvencións para a mellorar a paisaxe

Chantada.

XIO FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020

GaliciaRedacción LUGO

Aconselleira de Medio Am-biente, Territorio e Vi-venda, Ángeles Vázquez,

destacou que o Monumento Natu-ral das Catedrais segue a ser oimán turístico da Mariña, xa que –a pesar das circunstancias sociaisque caracterizan este verán- nomes de agosto rexistrouse prácti-camente o mesmo número de au-torizacións que no pasado ano.

A conselleira manifestou quea crise sanitaria da Covid-19 mo-dificou as pautas do turismo, nonsó de Galicia senón de todo omundo; polo que estes datos po-den considerarse positivos e bos,sempre analizándoos dentro docontexto actual, marcado porunha diminución importante do

fluxo de visitantes debido á crisesanitaria provocado polo corona-virus.

Así, o número total de autori-zacións emitidas para visitar oMonumento Natural das Catedraisnos meses de xullo e agosto ele-váronse a 153.795, un 18,16%menos que no mesmo períodoque no 2019. Aclarou que a bai-xada rexistrouse principalmenteno mes de xullo, debido ás res-tricións de acceso establecidasnesta comarca.

Ángeles Vázquez salientou queesta demanda turística é a probamáis evidente de que Galicia, e AMariña en particular, ten a sortede ofrecer unha rica alternativaturística que permite realizar ac-

tividades ao aire libre, en espazosabertos e, polo tanto, con moitospuntos a favor neste contextorecente marcado polas precauciónssanitarias que se deben cumprir.

Nese sentido, a responsablede Medio Ambiente recordou quepara facilitar as visitas, e queestas se realizaran seguindo asrecomendacións establecidas polasautoridades sanitarias, a Conse-llería introduciu unha serie decambios para garantir o distan-ciamento social, como organizara subida e a baixada ao arealmediante quendas, priorizar a lec-tura de códigos QR en formatodixital, no canto de papel; eaconsellouse aos visitantes circularpola dereita nos camiños e pasa-

relas, como sentido prioritario.A conselleira agradeceu o labor

do dispositivo de traballadoresdespregado pola Xunta, 12 tra-balladores e un axente medioam-biental presente na zona, que seencargaron de controlar as auto-rizacións de acceso, supervisar o

aparcadoiro e realizar as visitasguiadas; así como dos propiosvisitantes e turistas que se acer-caron a este enclave natural, xaque non se rexistraron incidenciasdestacadas e cumpriron en todomomento coas indicacións e re-comendacións establecidas.

As Catedrais “imán turístico da Mariña”,segundo a conselleira

En xullo e agosto emitironse 153.795 autorizacións de visitas ás Catedrais.

AConsellería doMedio Rural,a través da

Axencia Galega daCalidade Alimentaria(Agacal), organizaráun curso sobre téc-nicas de extracciónde resina na Casa daCultura do Concelloda Pontenova. A ac-ción formativa, quecontará cunha dura-ción de 60 horas, de-senvolverase ao longo de dez xornadas entre o 11 desetembro e 10 de outubro. A iniciativa está concibida parapersoas relacionadas cos sectores agrario, gandeiro e agroa-limentario ou da cadea forestal-madeira, así como para inte-resados en incorporarse a algunha destas actividades,especialmente mozos ou mozas do rural.

A Consellería do Medio Rural xa organizou un curso sobretécnicas de extracción de resina o pasado mes de agosto,que tivo lugar no Centro de Formación e ExperimentaciónAgroforestal (CFEA) de Monforte de Lemos. Así mesmo, levá-ronse a cabo accións divulgativas sobre o potencial resineironos piñeirais galegos, tanto no CFEA de Monforte como noPedro Murias de Ribadeo.

A Xunta desenvolve diversos proxectos relacionados coainvestigación no sector da resina dirixidos á adaptación dediferentes métodos de resinación ás condicións dos montesgalegos, á mellora da produtividade, á multifuncionalidadedos espazos forestais, á xenética forestal, á planificación, ásilvicultura e á protección forestal.

Curso sobre extracción deresinas en A Pontenova

O curso é para persoas vinculadas cossectores agrario, gandeiro, agroalimen-

AConsellería de Cultura e Tu-rismo vén de adxudicar ocontrato para acometer as

actuacións precisas de conserva-ción preventiva da Muralla, con-sistente na corta da flora vasculardo conxunto dos panos. Suporá uninvestimento próximo aos 92.000euros e terá un prazo de execuciónde catro meses e medio. Trátasedunha actuación adxudicada áempresa Resconsa, que dá conti-nuidade aos traballos de conserva-ción preventiva e limpezarealizados pola Xunta de Galicia,titular do monumento e responsa-ble da súa xestión.

Esta limpeza se efectúa harmo-nizando a conservación do patri-monio co respecto a natureza, eacometerase no momento óptimodesde un punto de vista ecolóxicoe fitosanitario. Neste sentido, talcomo se vén facendo, a retiradada vexetación dos paramentos co-mezará unha vez remate o períodode nidificación das especies quehabitan o ben. De feito, o contratoprevé a elaboración dun informeavaliativo sobre a presenza de ci-rrios, para os efectos de iniciar ostraballos de poda cando xa nonafecten a esta especie.

Ecolóxica e sustentableAínda que existe unha moratoria

para a aplicación do glifosatocomo tratamento fitosanitario, aConsellería desbotou o uso desteherbicida para o control da floravascular da Muralla. Por elo nosúltimos anos, e no marco das ac-tuacións de conservación, estansedesenvolvendo traballos de inves-tigación coa finalidade de empregarprodutos máis respectuosos co me-dio ambiente e que resulten igual-mente eficaces para a correctaconservación dos lenzos.

O contrato tamén prevé que seexecutarán outros traballos de con-servación en solados, fábricas ealbardillas, e de restauración pun-

tual de elementos como revoca-duras ou varandas, que sofren odesgaste propio do intenso usodo monumento e factores como aclimatoloxía, a contaminación ouos comportamentos vandálicos.

Este ano concluíron as obrasno cubo VII, á altura da porta doBispo Odoario, nas que se inves-tiron 273.000 euros, e se aco-meteron, entre os meses de xa-neiro e abril, as obras de restau-ración do cubo XXXI, cun orza-mento de 142.000 euros. Unhasactuacións que sumadas ás ad-xudicadas hoxe elevan a máis de500.000 euros o investido nacerca romana pola administraciónautonómica.

A Xunta adxudica a conservaciónpreventiva da Muralla de Lugo

A actuación consistirá na corta da flora vascular no conxunto do ben.

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020XII

Miscelanea

Alberto Núñez Feijóo, presi-dente da Xunta de Galicia,presidiu en Oviedo os

actos que organizou a asocia-ción Día de Galicia en Asturias.Destacou que hai máis de11.000 galegos que viven nonPrincipado e subliñou que “osasturianos e os galegos enten-démonos sempre ben e segui-remos facéndoo”.

Manuel Fernández Quevedo,presidente do colectivo galego,entregou as insignias de ouroque se outorgan anualmente.Este ano foron para Jesús MaríaChamorro, presidente do TribunalSuperior de Xustiza de Asturias(TSJA), e para Francisco Vázquez,que foi alcalde de A Coruña eembaixador de España no Vati-cano. "Ambos teñen unha tra-xectoria exemplar e estamos moiorgullosos de que recollan o

premio", asegurou FernándezQuevedo. A cerimonia estivomarcada polas estritas medidaspara evitar contaxios pola Co-vid-19. Asistiron unhas cen per-

soas nunha sala habilitada paraacoller a unhas catrocentas. “Haique ter moito coidado", subliñouFernández Quevedo. O acto ce-lebrouse pasadas as doce do

mediodía do día 13 de setembro.Previamente, ás once, celebrouseunha misa na catedral cantadapola soprano Tina Gutiérrez áque asistiu o alcalde de Oviedo,

Alfredo Canteli.Asistiron aos actos Juan Co-

fiño, vicepresidente do Principadode Asturias; Celia Fernández, vi-cepresidenta do Parlamento As-turianos; Pablo Junceda, directorxeral do banco Sabadell Galego;Jacobo Cosmen, presidente deAlsa; Luisa Benbenuty, Jefa Su-perior de Policía de Asturias;Fernando Martínez, presidentede Caja Rural Asturias e JavierFernández ex presidente do Prin-cipado.

Días antes, a asociación galegaorganizou un concerto en home-naxe ao persoal sanitario no Au-ditorio Príncipe Felipe. Taménentregou galardóns a empresariosasturianos e galegos na Cámarade Comercio de Oviedo, en reco-ñecemento ao labor que realizan.A asociación Día de Galicia enAsturias, con sede en Oviedo,

Francisco Vázquez, ex alcalde de A Coruña recibiu a medalla de ouro da asociación Galicia en Asturias

Francisco Vázquez, Manuel Quevedo, Alberto Feijóo, Jesús Chamorro e Alfredo Canteli.

Opresidente da Xunta, Al-berto Núñez Feijóo,mantivo en Oviedo unha

xuntanza co presidente do Princi-pado de Asturias, Adrián Barbón,na que entre outros asuntos ana-lizaron o novo período de finan-ciamento europeo e acordarontraballar conxuntamente para lo-grar unha aterraxe suave dos fon-dos que reciben ambas rexiónsprocedentes da Unión Europea.En pleno proceso de definición daasignación do período 2014-2020, as primeiras previsións in-dicaban que Galicia e Asturiasserían as rexións que perderíanmáis financiamento comunitario,unha cuestión especialmente gra-vosa na actual situación de pan-demia e do seu impacto naeconomía e no emprego.

Ante esta posibilidade dundescenso brusco na percepciónde fondos, os presidentes galegoe asturiano acordaron hoxe tra-

ballar de xeito conxunto paraque este reparto provisional secorrixa e ningunha rexión sufrano vindeiro período unha baixadaabrupta dos fondos que recibiuno actual período 2014-20. Nestaliña, o presidente da Xunta su-bliñou que, a nivel de apoios eu-ropeos, está o fondo de recons-trución europea fronte á covid-19, pero iso non pode facer es-quecer que está a piques de apro-barse o orzamento comunitario2021-2027. Para iso, destacouque “é fundamental que os fondosde cohesión, cuxa contía practi-camente permanece estable paraEspaña, se repartan con criteriosde salvagarda e cunha rede deseguridade” de forma que as co-munidades autónomas non perdanfondos con respecto ao períodoactual.

En concreto, formarase un gru-po de traballo no que haberá re-presentantes dos departamentos

de Facenda de ambos gobernopara, segundo indicou o presi-dente, “facer un documento con-xunto e poder facer unha propostaconxunta ao Goberno de España”.E destacou que esta tarefa sefará “con independencia das cores”e traballando polos cidadáns.Intereses compartidosFeijóo e Barbón tamén se re-

feriron á alianza posta en marchaentre Galicia, Asturias e Castelae León, en defensa dos interesesloxísticos compartidos, en con-creto, o corredor ferroviario demercancías, sobre a que renovarono seu compromiso. “Isto naceudun cumio e de moitos meses detraballo no ano 2017”, destacouFeijóo e recordou que no seu díase consensuou un plan de nece-sidades cifrado en 3.000 millónsde euros e foi trasladado ao Go-berno central para facilitar a de-fensa dos seus intereses ante asconvocatorias de fondos da UE.

O presidente da Xunta taménaseverou que se trataron outrostemas comúns na reunión comoo reto demográfico, a dispersióne o envellecemento da poboación,e afirmou que estes factores su-

poñen “un incremento no custoda prestación dos servizos pú-blicos”. Así, concluíu, “debe estardentro de calquera sistema definanciamento dun país descen-tralizado”.

Galicia e Asturias traballarán para lograr unha aterraxesuave no próximo período de fondos europeos

Adrián Barbón e Alberto Feijóo no despacho do primeiro.

XIIIO FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020

Redacción OURENSE

Galicia

AXunta de Galicia vén de licitar, cuninvestimento de 394.000 euros,obras de conservación e mellora de

diversos ámbitos da catedral ourensá, queinclúen a fachada occidental, o nártex, astorres de San Martiño e das Campás e douspatios laterais delimitados pola nave cen-tral, as naves laterais, a zona do coro e astorres. Un investimento que se suma aosmáis de dous millóns de euros que a Con-sellería de Cultura e Turismo leva investidodurante a última década neste ben.

Unha vez adxudicadas, as obras teránunha duración máxima de seis meses e conelas solucionaranse algunhas das patoloxíasprioritarias do templo, de cara a evitar unmaior deterioro deste, permitir a súa utili-zación e mellorar cuestións relativas á visi-bilidade dos seus elementos patrimoniaissingulares. A devandita intervención estácofinanciada polo Fondo Europeo de De-senvolvemento Rexional no marco do pro-grama operativo Feder Galicia 2014-2020.Fachada occidentalAo respecto da fachada oeste, ademais

da reposición de faltas e os traballos delimpeza, preconsolidación, consolidacióne selado, desmontarase e retirarase unhatrazaría de pedra do século XVI, trasla-dándose para a súa exposición nun lugaraxeitado, e procederase á desmontaxedunha vidreira colocada no século XX norosetón do corpo superior.

Polo que respecta á trazaría pétrea, es-tamos diante dunha intervención histórica

que é preciso reformular para mellorar aapreciación dos elementos escultóricos daportada románica, axudando así a unhamellor interpretación do conxunto. Nestesentido, cómpre dicir que a trazaría afectafísicamente e impide a correcta lectura dadecoración románica do pórtico exteriorda fachada, xa que interrompe, á alturada cintura a contemplación das figurasque o compoñen.

Ademais, como quedou dito, procederaseá desmontaxe dunha vidreira contemporáneasituada no rosetón do corpo superior, aoentenderse que conta cunha presenza ex-cesiva debido aos perfís de aluminio quea definen. Deste elemento almacenaranseaqueles vidros que se consideren de interese.Posteriormente, procederase á instalacióndunha nova carpintería de latón na que aDiocese de Ourense instalará a nova vi-dreira.Nártex e torresNo nártex, acometerase a substitución

da iluminación do Pórtico do Paraíso porunha iluminación que mellore o impactovisual das existentes e a súa eficienciaenerxética; restauraranse as portas de ma-deira de acceso e realizaranse dúas catasna base da torre das Campás para investigara orixe das humidades presentes nestazona.

Polo que respecta á torre de San Martiñoe a torre das Campás realizarase unhalimpeza e rexuntado xeral das mesmas;acometerase a restauración ou substitución

das carpintarías, procedéndoseá protección dos ocos e, ademais,naqueles lugares con cornixas erepisas susceptibles de filtraciónde auga ou acumulación de su-cidade, colocarase unha chapade cobre e medidas antiaves.Finalmente, nos patios laterais,substituirase a cuberta planaexistente por unha cuberta in-vertida con acabado superficialde pedra granítica e realizaransepequenas reparacións das car-pinterías e da instalación eléc-trica.Séculos de historiaConsagrada en 1188, o templo

é de planta de cruz latina, contres naves que na súa orixeterían tres ábsidas, da que só seconserva a central, composta ásúa vez por cinco absidiolas. Asúa cubrición realizouse con bó-veda de cruzaría cuadripartita.Entre 1499 e 1505 encárgasellea Rodrigo de Badajoz levantar ociborio octogonal, que se ofrece no exteriormediante tres corpos, sendo o último unhagalería aberta coroado cunha crestería epináculos que lle confiren unha maior as-censionalidade.

Como espazos sobresaíntes debemosmencionar a capela Maior, a capela doSanto Cristo, o Pórtico do Paraíso e oMuseo Catedralicio. Non obstante toda a

catedral merece atención, comezando polodeambulatorio, que consta de varias capelas,entre as que cómpre destacar a da Asunciónou dos Argiz, que no seu interior albergaa capela do Cristo dos Desamparados; oua lateral norte, coa capela da Virxe dasNeves. Polo seu carácter sobranceiro, aCatedral de San Martiño goza a considera-ción de ben de interese cultural.

A Xunta restaurará as torres de San Martiño e das Campás na catedral de Ourense

A catedral de San Martiño ten máis de oito séculos.

Os traballos impulsados pola Xuntade Galicia para trasladar os fon-dos do Arquivo Histórico Provin-

cial de Ourense ata a nova sede situada noantigo Convento de San Francisco remata-ron xa, catro días antes do previsto, per-mitindo que esta dotación cultural poidaretomar a súa actividade garantindo o ac-ceso e consulta nas novas instalacións.Esta operación, cun investimento próximoaos cen mil euros por parte do Gobernogalego, iniciouse o 3 de agosto e é a máisgrande deste tipo realizada nunca en Ga-licia. Os traballos incluíron o movementode 54.000 caixas con seis quilómetros li-neais de documentación a un depósito quenestes momentos ten capacidade para al-

bergar case oito. Unha vez que o Ministe-rio de Cultura y Deporte culmine o equi-pamento da área de depósito, en marchanestes momentos, a capacidade totaldeste Arquivo permitirá albergar aproxima-damente 27 quilómetros lineais de docu-mentos.

O traslado efectuouse de xeito ordenado,baixo a dirección e supervisión do persoaltécnico do arquivo e atendendo, en especial,ás condicións de manipulación daquelesfondos singulares pola súa antigüidade,formato ou estado de conservación. Entreos documentos con estas característicasfiguran fragmentos de códices, impresosincunables, máis de 1.700 libros procedentesde institucións relixiosas, do Catastro de

Ensenada ou do fondo antigo bibiliográfico,así como outros documentos anteriores a1960, edicións facsímiles ou obras en for-mato especial como fotografías, planosmapas ou diapositivas, entre outros.VisitantesAs novas instalacións traerán consigo

un considerable incremento da capacidadeao pasar dos 1.745m² do emprazamentoactual, no Pazo Episcopal, ata os 9.350 m²da nova sede. Precisamente, co fin de dar acoñecer e achegar á cidadanía o novo in-moble, a Xunta realizou, coincidindo coinicio do traslado, unhas xornadas de portasabertas con visitas guiadas a cargo da di-rección e equipo técnico do arquivo na queparticiparon un centenar de persoas.

Empaquetado individual e coidadoso dos libroscentenarios con cubertas de pergameo ou coiro.

O Arquivo Histórico Provincial de Ourense pasa á novasede de San Francisco

O FARELO | 2ª Quincena de Agosto de 2020XIV

Redacción OURENSEGalicia

Aconselleira de Infraestrutu-ras e Mobilidade, Ethel Váz-quez, salientou que a

renovación do firme que a Xuntaestá a executar na autovía AG-53entre Dozón e San Cristovo de Ceaestará finalizada en outubro, logodun investimento de 4,8 millónsde euros. A conselleira supervisouo desenvolvemento destes traba-llos, que prevén a actuación nuntotal de 18 quilómetros do troncodo tramo autonómico da conexiónSantiago-Ourense, ademais de en3 quilómetros nos ramais dos en-laces de Piñor e Cea. Segundo ex-plicou, a actuación entre Dozón eSan Cristovo de Cea inclúe, ade-mais da renovación do firme, a re-paración dos danos superficiais navía e o fresado dos taboleiros depasos de viga e, tamén, o repin-tado das marcas viarias e a repo-

sición de captafaros e elementosde balizamento.

Ethel Vázquez referiuse ao boritmo na execución dos traballos,que comezaron na segunda semanade agosto e que acadan xa ungrao de execución do 50%. Así,indicou que está xa rematada arenovación da capa de rodadurada calzada do sentido Santiago-Ourense e esta semana a execuciónse centra no sentido contrario. Apartir do 21 de setembro comezaráa extensión do novo pavimentono enlace de Cea. A conselleirasinalou que, sempre que as con-dicións meteorolóxicas o permitan,as obras de renovación extraordi-naria do firme da autovía AG-53entre Dozón e Cea estarán rema-tadas no mes de outubro. No casode que as chuvias impidan facelonese momento, o repintando de-

finitivo das marcas viarias aco-meterase en primavera, posto quese trata de traballos que debenser executados en tempo seco.

As obras foron programadasco obxectivo de minimizar a afec-ción aos usuarios, pese ao quefoi necesario realizar cortes detráfico e a habilitación de desvíospor vías alternativas, algo poloque a titular de Infraestruturasda Xunta pediu desculpas aoscondutores, cuxa paciencia e com-presión agradeceu. Trátase, apun-tou a Ethel Vázquez, dunha re-novación integral do firme previstano contrato de concesión da au-tovía autonómica para o ano2022. Sen embargo, a Xunta de-cidiu adiantar a actuación a esteano para garantir a prestacióndo mellor servizo aos preto de8.500 vehículos que circulan cada

día pola AG-53.Afirmou que se trata dunha

intervención “necesaria e impor-tante” para o reforzo da seguri-dade da vía e para facer máis có-modos os desprazamentos e aenmarcou na aposta que vén re-alizando a Xunta por manter asestradas autonómicas nas mellorescondicións. A ese respecto puxoen valor que o Goberno galegodestina unha media de 40 millónsde euros ao ano á conservaciónordinaria e extraordinaria das es-tradas da súa titularidade.

Ademais, a conselleira de In-fraestruturas e Mobilidade refe-riuse ao traballo que vén reali-zando a Xunta por mellorar a au-tovía autonómica AG-53, ondeademais destas obras de renova-ción de firme, están en redaccióndous proxectos para permitir todosos movementos de entrada e saídadesde Dozón. Nese sentido, avan-zou que en vindeiras datas o Go-berno galego aprobará o decretodas expropiacións necesarias paraa incorporación á autovía desdea N-525, en sentido Ourense.

A renovación do firme da autovía AG-53entre Dozón e Cea finalizará en outubro

Obras de renovación do firme na autoestrada AG-53.

No campo de volunta-riado de Ribadavia,chamado “O noso rural,

a nosa Historia”, celebraronsediferentes actividades comoobradoiros de cestería, xogos ebaile tradicional. Ademais, osparticipantes na iniciativa coñe-ceronesta zona ourensá con vi-sitas a artesáns locais, ebodegas ou ás termas.

Pola súa banda, en Esgos as

actividades realizaronse nos arre-dores do Albergue de Vilar deOrdelles. Así, o campo de volun-tariado puxo ás persoas volun-tarias en contacto coa RibeiraSacra ourensá. Tamén os achegouá historia do propio concello através da recompilación de ma-terial audiovisual sobre o pasadode Esgos para a creación dunhaexposición no Centro CulturalParada de Justel.

Os voluntarios en Ribadavia.

Campos de voluntariado enEsgos e Ribadavia

Adirectora xeral de Xuven-tude, Participación e Vo-luntariado, Cristina

Pichel, salientou o importantevalor medioambiental que pro-move entre a xuventude o campode voluntariado Parque Naturaldo Xurés que se está a celebrarneste emblemático espazo domunicipio ourensá de Muíños. Osparticipantes realizan diferentestarefas centradas no coidado dafauna e flora do Parque NaturalBaixa Limia-Serra do Xurés. Cons-truiron barreiras antierosivas nasladeiras dos montes queimadospara frear a erosión do solo.Tamén realizan labores de rexe-

neración espallando sementes econstrúen refuxios para aves einsectos polinizadores coa inten-ción de mellorar a biodiversidadeda contorna. Tamén realizan ou-

tras actividades de ocio e lecercomo rutas, xogos de rol, visitasa Ourense e Allariz, obradoirosambientais e de reciclaxe e acti-vidades náuticas, entre outras.

Voluntariado no Parque Natural BaixaLimia-Serra do Xurés

Mozas e mozos entre os 18 e os 30 anos participan nestas actividades.

Aobra de Manuel Rivas “Alingua das bolboretas”estreou en Ourense a súa

primeira adaptación teatral cunespectáculo producido por Sara-bela Teatro que acadou unhasubvención á creación escénicada Xunta de Galicia.

Fernado Dacosta, Elena Seijo,Fina Calleja, Sabela Gago, JositoPorto e Fran Lareu asumiron ainterpretación da que é a cuartaincursión de Sarabela nos textosde Rivas e coa que o colectivoourensán celebra 40 anos detraxectoria profesional sobre os

escenarios.As vindeiras funcións terán

lugar na Sala Baía de Foz o 2de outubro, na Casa da Culturade Vimianzo o 10 de outubro,e no Auditorio Municipal deVilagarcía de Arousa o 14 denovembro.

Sarabela Teatro estreou “A lingua das bolboretas”

XV

Redacción OURENSE

Galicia

Acooperativa agraria Sofra-gal con sede en Luintra(Nogueira de Ramuín), ten

13 socios e 15 hectáreas de sou-tos con castiñeiros. Enrique Gon-zález López, enxeñeiro agrícola daasesoría Geysa, sinala que se as-pira a xestionar case 21 hectáreasde soutos de castañas en cincoanos, coa previsión de ter unhacolleita de 50.000 quilos de casta-ñas. A cooperativa conta desde hai

un ano cunha nave no polígono deLuintra (a única que hai na actua-lidade neste recinto). A delegadada Xunta, Marisol Díaz Mouteira,nunha recente visita ás instala-cións puxo en valor o traballo dacooperativa, que comezou a fun-cionar en 2013 xestionando deforma conxunta as hectáreas decastiñeiros, o que lles permiterendibilizar o proxecto. A coope-rativa recibiu da Xunta axudas por

valor de 160.000 euros (sobre uninvestimento total próximo aos360.000 euros).

Conta Enrique González Lópezque a cooperativa ata o de agorasó dedicabase á produción e re-colección de castaña, pero esteano creou unha nova industriade transformación para a obten-ción de castaña deshidratada efariña de castaña. Pretenden co-mercializar 15.560 quilos de cas-taña deshidratada pelada e 2.470de fariña de castaña. Son tres ascanles de venda do produto: porxunto, en pastelerías e restaura-ción e en feiras e eventos deprodutos locais.

Respecto a a nave do polígonoxa se realizaron probas de ma-quinaria e este ano comézase aproducir. En outubro ou novembroestá no produto no mercado. Asociedade cooperativa galega nonten traballadores asalariados eas hectáreas de soutos son pro-

piedade dos asociados aínda quehoubo cesións doutras persoas.

Sofragal non foi a única in-dustria dedicada á produción decastaña que recibiu axudas daXunta. Hai outras dúas que taménlograron diñeiro con cargo ás

subvencións para investimentosen transformación e comerciali-zación de produtos agrarios. AConsellería do Medio Rural taménaxudou a outros sectores: cárnico,de produción de patacas, de mel,de aceite e de pensos.

Dositeo é o secretario de Sofragal.

Así sairá o produto ao mercado. Soutos en Nogueira de Ramuín.

Este outono sairá ao mercado acastaña deshidratada de Luintra

Nas redes sociais hai maio-ría de comentarios favo-rables sobre o

funcionamento dos catamaráns noembarcadoiro de Santo Estevo deRibas de Sil (Nogueira de Ramuin).“Excelente experiencia, un paseomagnífico, nunha tarde de calor erefrescante. Unha excelente guíanos explicou con moito detalletodo o interesante da RibeiraSacra”. “Fomos a gozar do paseoen barco. Chaman por orde de re-

serva e cando se enche a parte dearriba pasan á parte de abaixo queé interior pero cando o barco partepodes moverche por todo o barcoe a parte exterior o guía moi com-pleto e atento todo o percorrido.A paisaxe é espectacular por ondeo mires. “Realizamos esta viaxe aomediodía. Resultou moi relaxante,axudounos o tempo dos primeirosdías de setembro. A guía foi moiprofesional, atendeunos durantetodo o circuíto. Esta visita é obri-

gada, para coñecer desde o río Sila paisaxe singular da RibeiraSacra. “A organización resultou sa-tisfactoria, se temos en conta queo embarcadoiro é o que é e estánun lugar illado, pero dunha be-leza excepcional”. “Algúns pensa-mos en cuantos lugares temos porcoñecer e deixámonos impresionarpor viaxes a longa distancia, candotemos belezas con esta no nosopaís”.

Os comentarios menos favora-

bles refírense a “o camiño parachegar ao embarcadoiro é pre-cioso, pero a estrada está cheade curvas e é tan estreita quedous coches crúzanse daquelamaneira”. “É pena que colocasen

varanda de aluminio e non man-teñan as pedras protectoras quehabía antes. O roteiro perde en-canto porque sobresaen as biondasantiestéticas reducindo o anchoda estrada”.

Os biondas na estrada aos catamaráns

Os biondas substituiron ás pedras protectoras.

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA)

T. 986 64 12 69redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Pereiro de Aguiar está afinalizar o plan de lim-peza de maleza de es-

tradas e pobos. O municipiocontratou seis brigadas pararecuperar o atraso debido ao

confinamento polo covid-19.O alcalde popular, LuísMenor, indica que despoispasarán á roza de camiños edoutros espazos públicos domunicipio.

O plan de limpeza de malezaa piques de finalizar

OConcello de Pereirode Aguiar contarácon dous parques

infantís cubertos nas urbani-zacións Tapada de Bouzas eVeiga de Abaixo. Trátasedunha demanda, di o alcaldeLuís Menor, dos veciños des-tas zonas e así os nenospoderán “gozar máis tempodos mesmos ainda que ascondicións climáticas sexandesfavorables”. As obras son

posibles grazas á liña deaxudas que para estas actua-cións abriu Vicepresidenciada Xunta e que posibilitaque a metade do custo dasactuacións sexan asumidaspola administración autonó-mica. O alcalde lembra quese traballa na reforma doparque da urbanización deMonterrei para lograr unhasensible mellora nas súasprestacións.

Tapada de Bouzas e Veiga deAbaixo terá parque infantil

cuberto

Adirectora xeral de Xuventude, Participación eVoluntariado, Cristina Pichel, visitou ao grupode mozas e mozos que participan nos campos

de voluntariado centrados no turismo sostible e me-dioambiental, que se desenvolveron nosmunicipio ou-rensán de Pereiro de Aguiar. O campo comezou a finaisde xullo e rematou logo de 12 de días de actividades.No campo de voluntariado O Pereiro as mozas e mozosparticipantes, con idades comprendidas entre os 18 eos 30, realizaron diferentes iniciativas para poñer envalor a contorna a través de deseño de roteiros, inven-tarios de biodiversidade e fauna e coa elaboración dematerial audiovisual sobre os recursos etnográficos doPereiro de Aguiar. Os participantes tamén desfrutarondun amplo programa de actividades de ocio comple-mentarias, que incluiu xogos de rol, charlas de caráctersocial, obradoiros medioambientais e de reciclaxe, asícomo actividades pola cidade de Ourense.

A Xunta difunde entre a mocidade o valormedioambiental de Pereiro de Aguiar

Participaron mozas e mozos de 18 a 30 anos.

OConcello de Pereirode Aguiar contaráeste ano cunha bri-

gada municipal contraincen-dios. Esta cuadrillacomplementará o dispositivode emerxencias no que se in-clúen o Grupo de Emerxen-cias Supramunicipal (GES) ea agrupación de Protección

Civil. O alcalde, Luís Menor,explicou que aínda que overán xa está avanzado, osincendios alónganse máis alódo estío e estas brigadas fantamén labor de prevención. Adotación do servizo atra-souse ao tratarse dun conve-nio de nova firma, explicou orexedor.

Brigada contra incendiospara O Pereiro

OConcello de Pereiro deAguiar aprobou en sesiónplenaria e por unanimi-

dade, cos votos dos edís do PSOE apesar da maioría absoluta do PP,rexeitar a cesión de remanentes aoGoberno central. O grupo de go-berno presentou un texto que re-xeitaba a cesión dos remanentescon fortes críticas á xestión do Go-berno central, algo que non acep-taban os edís do PSOE, e que foimatizado, ciñéndose o acordó aorexeitamento para ceder os aforros.

Jorge Gutiérrez, edil socialista,dixo que "non estamos en contrado acordo do Goberno coa Federa-ción Española de Municipios e Pro-vincias (FEMP), senón que nestecaso, e despois de que se nos pre-

sentase o informe do Concello,mostra que no caso de Pereironon sería beneficioso, e debémonosaos veciños".

O concello do Pereiro ten435.000 euros de remanente e Gu-tiérrez sinalou que, "xa gastou unmillón de euros do remanente os

últimos dous anos, o que mostraque sí se pode investir parte desediñeiro, grazas precisamente ásflexibilizaciones realizadas poloPSOE no Goberno, polo que é máisútil quedar con él". Tanto PP comoDO sinalaron que "non pódese xo-gar co diñeiro dos veciños".

Pereiro ten casi medio millón de remanente