HISTORIA DA EMIGRACIoN

GALEGAH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Reencontros 2012

Panxón - Nigrán

18 de outubro de 2012

Causas da emigración galega

Política

Desequilibrio demográfico

Crises económicas

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

A ReconquistaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Paio Gomes Charinho

Almirante dó mar que tomou Sevilla

sendo de mouros

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Expulsión dos moriscos e

repobación das terras do surH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Codex Calistinus

Galicia ata o século

XIII:

“Rara en cidades vilas

e sementeiras”

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Evolución da poboación en

Galicia no século XVI

1533

1591

330.000 habitantes

630.000 habitantes

Case un 100% de incremento en menos de 60 anos

A poboación urbana mantense nun 7,2% sen apenas variación

nos seguintes 200 anos.His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Densidade de poboación en

1787

46 hab/km2

21 hab/km2

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Galicia, século XVIIH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Riqueza institucional e

pobreza dos campesiñosH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Panorama do agro galego en

1750

A propiedade da terra está en mans de señores

laicos ou eclesiásticos.

O aumento da poboación tradúcese en incremento

da demanda da terra.

Subdivídense as explotacións e amplíase a

superficie cultivada con terras pouco produtivas.

Elévanse os prezos dos produtos agrícolas.

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

As artes de pesca. Chegada

dos cataláns a Galicia(segunda metade S. XVIII)

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Pesca de cerco

Pesca de arrastre

Emigración intrapeninsularSéculo XVIII

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Portugal

Castela

Andalucía

Emigración peninsularH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Servizos de correo marítimos

regulares A Coruña - AméricaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Tercio de Galegos – Bos AiresH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Emigración galega no século

XVIIIH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga 300.000 – 350.000

galegos e galegas

Evolución da poboación en

Galicia no século XIX

1826

1900

1.585.000 habitantes

1.950.000 habitantes

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Desamortización de

MendizábalH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

George (Jorgito) BarrowH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

O asoballamento do galego

O letrado: -É que non sabedes ser

cidadáns.

O labrego: -Non se pode ser cidadán

onde non hai xustiza.

(Debuxo de Castelao).

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Causas da emigración no

século XIXH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Crecemento demográficoNova política fiscal

Reparto de quintosCrise da agricultura

EMIGRACIÓN

Emigración americana

1836-1890H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

93.000 galegos (40% dos

españois emigrados neste

período)

O servizo militarH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

As navieiras “patrióticas”H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

As “ventaxas” da emigraciónH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Para algúns políticos galegos da época

O galego emigrado remitía diñeiro que garantía a

percepción de rendas e tributos.

Xeralmente emigraban os máis audaces, que eran

tamén os máis perigosos polos potenciais conflitos

que puidesen organizar.

A expulsión dos excedentes de poboación aliviaba

parcialmente a situación do campo galego, co que

se evitaban estalidos sociais como en Andalucía ou

Estremadura.

500.000 galegos emigraron

entre 1860 e 1910H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

O tratamento da emigración

por parte da prensaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Porcentaxe de colonia

emigrante galega en diversos

lugares e datas

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga Españois

46%

Galegos54%

Bos Aires 1880

Españois35%Galegos

65%

Montevideo 1890

Españois34%

Galegos66%

Cuba 1899

Españois30%

Galegos70%

Brasil 1920

Emigrantes galegos

de 1911 a 1930H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

733.000 galegos

(42% dos españois

emigrados neste período)

Como eran os emigrantes dos

primeiros anos do XXH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Predominio de homes entre os 14 e 30 anos

As mulleres aumentan na década dos anos 20: en

1916 eran o 19,41% e en 1928 eran o 42,06%

Tres de cada catro emigrantes sabían ler e

escribir (dos que quedaron, a proporción era de 1

cada 2)

Emigraron os que contaban cun certo grao de

cualificación laboral

Principais destinos por

provinciasH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

URUGUAI

BRASILARXENTINA

CUBA

Consecuencias da crise de

1930 no fluxo migratorioH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

En dez anos entran na Arxentina 72.000 emigrantes, a

mesma cantidade que en 1897.

De 1931 a 1943 entraron en Cuba 1000 individuos por

ano, cando en 1920, ano álxido, foron 180.000.

Igual ocorreu en Uruguai e Brasil.

Remata o gran ciclo da emigración americana:

representa más unha presenza que un incentivo.

O exilio políticoH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Os exiliadosH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Castelao Rafael Dieste

Maruja Mallo

Manuel

Colmeiro

Luis Seoane

Neira VilasLorenzo Varela

Panorama de Galicia nas

décadas dos 50 e 60H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

56% da poboación vive no campo.

Por cada 100 hectáreas cultivadas, había 353 persoas

(en Asturias 182).

400.000 arados romanos en 1958.

700.000 persoas sen luz eléctrica.

Gran crecemento da industria madereira entre 1940 e

1960.

En 1960 había 700.000 persoas traballando na

agricultura

En 1973 aínda eran 651.000 (52% da poboación activa).

Galicia nos últimos anos do

franquismoH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Subministradora de man de obra

Subministradora de enerxía

Subministradora de materias

primas

Escaseza de emprego industrial

Raquitismo dos servizos

Alta densidade de

poboación rural

GALICIA

O sector privado da economía galega xeraba un aforro

de 53 mil millóns de ptas./ano

Investimentos en Galicia: 40 mil millóns de ptas./ano

Resultado: Galicia exportaba capitais ao resto de

España por valor de 13 mil millóns de ptas./ano

DE NOVO A EMIGRACIÓN.

Entre 1950 e 1970 saíron

500.000, dos cales 386.000

foron para Europa Occidental

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Galicia

13,3% da súa poboación

Castela-León

5,11% da súa poboación

Andalucía

5,3% da súa poboación

Emigración intrapeninsular

Principais destinos por

provinciasH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Guipuscoa

e Madrid

Barcelona

e Biscaia

Barcelona

e BiscaiaBarcelona

Na década dos setenta, 70.000 galegos emigran a

outras zonas de España

Emigración a América nos

anos 40, 50 e 60H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Diríxese con preferencia á

Arxentina, Venezuela, Uruguai, Brasil e

Cuba.

Aparecen outros destinos como Santo

Domingo, Porto Rico, México e

Panamá, ademais de Estados Unidos e

Canadá.

Características da emigración

a EuropaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Preponderancia de casados sobre solteiros.

Non é estraño que emigre o matrimonio deixando aos fillos

ao coidado de parentes.

Persoas novas, entre os 15 e os 40 anos, con predominio

notable do xénero masculino (en Suíza a emigración

masculina superaba en máis de 23 á feminina).

En gran parte de orixe rural.

Niveles de alfabetización superiores ao 95%.

A emigración de individuos sen un apoio familiar nun medio

culturalmente moi diferenciado provocou, moito máis que en

América, graves problemas de adaptación e desaxustes

psicolóxicos non fáciles de superar.

ASOCIACIONISMO GALEGO NO

EXTERIORH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Congregaciones de Naturales

del Reino de GaliciaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga Madrid 1741

Mexico 1768

Cádiz

Manila

Bos Aires 1790

Veracruz 1795

A Habana 1805

1879: Fundación do Centro

Galego da HabanaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Creación de centros galegos

ao longo de toda AméricaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Centros Galegos en AméricaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

RepublicanismoH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Castelao con autoridades do Goberno

Republicano Español e da Colectividade

Loita antiforalH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Fontenla Leal

Ramón Cabanillas

XornaisH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Grupos de teatroH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Orfeóns, grupos musicaisH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Programas radiaisH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Sociedades de instruciónH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Festas e romaríasH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Compromiso políticoH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

As sociedades de instrucción

en AméricaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

ARXENTINA 1907

12 sociedades de instrución

ARXENTINA 1923

200 sociedades de instrución

CUBA 1910

20 sociedades de instrución

CUBA1922

104 sociedades de instrución

Total: 484 sociedades galegas de

instrucción, das que 177 pertencían a

emigrantes da provincia da Coruña

Recoñecemento socialH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Solidariedade con GaliciaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Entre 1900 e 1930:

225 escolas en Galicia

Mecenas, fundacións privadas

e benefactores deron lugar a

outras 84 escolas

¿Formar emigrantes?H

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Vicente Risco

Centro Gallego

Bos AiresH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Federación de Sociedades

Galegas na ArxentinaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Hijas de Galicia – La HabanaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Patronatos da Cultura GalegaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Centros Galegos noutros

países de AméricaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

MaracaiboCaracas

Río de Janeiro México

Centros Galegos en Europa e

EspañaH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

Xenebra

Barcelona

Bonn

LisboaLondres

Sociedades de emigrantes galegos

no mundo nos séculos XIV-XXH

isto

ria d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

His

tori

a d

a e

mig

ració

n g

ale

ga

HISTORIA DA EMIGRACION GALEGA