POESÍA TROBADORESCAPOESÍA TROBADORESCA

Coñécese como poesía trobadoresca a aquela que foi cultivada polostrobadores entre os séculos XII e XIII.

É expresión do código de valores do "amor cortés".

A comezos do século XII (1100)aparece no sur de Francia a primeira escola de lírica culta nunha lingua vulgar: provenzal ( ou langue d'oc) .

Supón a secularización da poesía lírica culta e a a aparición do profesional da literatura.

O seu uso esténdese mais alá das fronteiras de Provenza e o seu enorme influxo provoca imitacións noutras linguas europeas, sobre todo en francés, catalán, galego-portugués (cantigas) ou alemán (minnesang).

Estas novas composicións presentan varias novidades importantes.

- Xa non son anónimas, senón obra de autores coñecidos,

chamados trobadores. - Estes compóñenas e difúndenas

acompañadas de música. - Son unha especie de xograres, pero

cultos (aínda que non clérigos) e moito máis respectados.

- Haberá entre eles desde nobres ata plebeos.

Destacan as figuras de Guillermo de Aquitania ou Arnaut Daniel, a quen posteriormente Dante chamaría il miglior fabbro (o mellor artesán) da fala vulgar .

A arte de "trobar" (trobar significa "atopar", "achar”/ tamén: “tropus”, composicións do canto litúrxico)só podía adquirirse mediante o estudo.

O poema trobadoresco era ante todo unha canción para ser acompañada co violín ou coa arpa.

Segundo o grao de dificultade das composicións fálase de:a) trovar leu: sinxelo ou comprensible.b) trovar clus: máis escuro e complexo

Segundo o tema, tamén se distinguían diversos subgéneros:

•Cansó: poesía amorosa de refinada expresión literaria.

É o xénero máis abundante e máis importante.

•Sirventés: poema satírico, de ataque persoal ou crítica moral.•Pastorela: encontro dun cabaleiro cunha bela pastora.•Pranto: queixume fúnebre.•Tensó : debate entre dous poetas

ao redor dun tema común.

O público dos trobadores era, fundamentalmente, unha aristocracia cada vez máis refinada. A ela vai dirixida esta nova concepción amorosa: o amor cortés .

Como se apuntou, trátase dunha adaptación do feudalismo á relación amorosa.

•A señora é a dama, nobre e casada,á que o poeta, obediente vasalo enteiramente ao seu servizo, ama apaixonadamente en segredo.

•Este amor imposible fai sufrir ao namorado, pero tamén o perfecciona.

Na relación amorosa do trobador coa namorada inspiradora dos seus poemas existen diferentes graos ou escalas:

• fenhedor: o namorado da beleza da súa dama non se atreve a manifestar os seus sentimentos.• pregador: expresoulle á dama o seu amor.• entendedor: a dama acólleo con bo cara e dálle bos sinais.• drutz: a dama "acólleo baixo as súas mantas". É o momento da unión carnal, o cal produce no namorado o joy, gozo físico, pero tamén de elevación espiritual.

No canto por pájaro ni por flor, ni por nieve ni por helada, ni tampoco por frío ni por calor, ni por el reverdecer del prado; ni canto ni fui cantor por ningún otro alborozo, sino por mi señora, a quien sirvo, pues es la más hermosa del mundo

Gran honor conseguiré, señora,Si me otorgáis el honorDe que os pueda, bajo colcha,Abrazar desnuda...

Hago de mi dama dueño y señorCualquiera que sea mi destino.Y pues yo bebí amor,Os he de amar en secreto...Mi valía superara a la de todosSi me es concebida tal camisaComo la que Iseo dioA su enamorado,Que antes nunca fue llevada.

Raimbaut   D´Aurenga.

Cuando veo a la alondra moverde alegría sus alas contra el rayo de sol,y se desvanece y se deja caerpor la dulzura que le llega al corazón,¡ay!, me entra una envidia tan grandede cualquiera que vea gozoso,que me maravillo de que al momentoel corazón no se funda de deseo.

¡Ay de mi!, creía saber muchode amor,¡y sé tan poco!,pues no me puedo abstener de amara aquella de quien nunca obtendréventaja.Me ha robado el corazón, me harobado a mí,y a sí misma y a todo el mundo;y cuando me privó de ella no me dejónada más que deseo y corazónanheloso.

Bernart de Ventadorn

O amor, desde a contemplación ata a unión, é considerado como un proceso de purificación e espiritualización.

A Igrexa católica, pola súa banda, condenou a ideoloxía do amor cortés: a divinización da muller, o adulterio e a posibilidade do amor carnal vulneraban a doutrina ortodoxa da igrexa.

El aura amarga hace aclarar los bosquecillos ramosos, que la dulce espesó con hojas, y mantiene balbucientes y mudos los alegres picos de los pájaros de las ramas, aparejados o no aparejados. ¿Por qué yo me esfuerzo en hacer y decir cosas agradables a muchos? Por aquella que me ha vuelto de arriba abajo, de lo que temo morir si no me da fin a los afanes.

----

En esta melodía graciosa y alegre hago palabras

y las cepillo y debasto, y serán verdaderas y ciertas cuando haya pasado la lima; pues Amor al punto allana y dora mi cantar,

que procede de aquella que mantiene y gobierna mérito.

Arnaut Daniel

A finais do século XIII a poesía trovadoresca provenzal comeza a declinar, vítima da súa propia perfección formal e da súa monotonía temática.

Ao mesmo tempo, en Italia, a escola poética florentina , co dolce stil nuovo, supera ese esquema ao introducir certas variantes: •unha maior análise psicolóxica, •unha tendencia cara á espiritualización da relación amorosa e •a configuración do tópico da donna angelicata .

Aínda que se inspiren en mulleres concretas, como sucede no caso de Dante con Beatrice ou Petrarca con Laura, a muller amada preséntase como reflexo da bondade e a beleza divinas e non como un auténtico ser humano.

Xunto a Dante, destacan Guido Guinizelli (1235-1276)e Guido Cavalcanti (1250-1300).

ANEXO

Modelos femininos na Idade Media:

A bela dama sen piedade (Alain Chartier, século XIV) é un poema herdeiro da mentalidade trobadoresca. A muller rexeita frecuentemente os asedios amorosos do amante medieval e os poetas quéixanse da crueldade da muller amada.

Contra a condición escrava, sometida ás constantes esixencias do home, temos a muller enxeñosa (Chaucer, século XIV).