Sabana afrikarra, ugaztunen paradisua - Elhuyar Aldizkaria · 2013. 2. 6. · undu osoan, klima...

8
undu osoan, klima desberdinetan hedatu diren formazio belarkarak (estepak, la- rrediak eta sabanak) oso aberatsak izan ohi dira ugaztun-faunaren alde- tik. Hauetan famatuena, Afrikako ekialdeko sabana da, zalantzarik gabe. Ospe honek oinarri sendoa du; bertan baitago munduko ungulatu- -biomasa eta -dibertsitaterik handie- na, eta aldi berean, ungulatu hauen ehiztari diren hainbat karnibororena ere bai. Zerk eragiten du horren biomasa altua, eta nola manten dai- teke horrenbeste espezie batera? Ikusiko dugunez, sabana hauen funtzionamenduan animaliok bere- biziko garrantzia dute, eta itxuraz nahikoa homogeneo den ekosistema honetan espezie asko bizi daiteke, bai dieta eta bai ugal estrategien al- detik, lorturiko espezializazio-maila altuari esker. Sabanaren ezaugarriak eta sabana-motak abana oihan tropikal eta ba- samortuen arteko trantsizio- -formazioa dela esan genezake. Euria oihana sortzeko adinakoa ez, baina basamortuetakoa baino al- tuagoa deneko lekuetan, tarteka zuhaitzak direneko komunitate be- larkarak nagusitzen dira tropiko osoan zehar. Afrikan formazio hauei sabana deritze. 500 eta 1.500 mm bitarteko prezipitazioak dituzten lurraldeetan eratu ohi dira, baina bestelako faktoreek ere badute eragina. Hainbat ibai eta la- kuren ertzetan, nahiz eta prezipi- tazio gutxi izan, oihana nagusitzen da, eta beste hainbat eremutan, lurzoruen gazitasuna dela eta, ba- samortua topa genezake. Norma- lean, prezipitazio-kopurua zenbat eta altuagoa izan hainbat eta zu- haitz gehiago topatuko ditugu sa- banan. Eskualde tropikalean gaudenez, ez dago uda eta negurik. Bai ordea urtesasoi lehor eta heze- a. Komunitate hauen fenologia, ondorioz, hezetasun-mailak kon- trolatzen du. Urtesasoi hauek des- berdinak dira leku batetik bestera, baina patroi normala lauzpabost hilabeteko euri-sasoia, eta zazpiko sasoi lehorra (batzuetan euri-sasoi txiki batez erdibitua) izan daiteke. Prezipitazioez gain, sabanaren dinamikan badaude garrantzi na- gusia duten beste bi faktore, hala nola suteak eta herbiboroak. Sute- ak berezko fenomenoak dira, nahiz eta neurri handi batean aspaldida- nik gizakiak kontrolatuta egon. Ur- tesasoi lehorrean gertatu ohi dira, eta materia organikoa azkar mine- ralizatu, eta lurzorua ongarritu egi- 26 1993.eko maiatza Sabana afrikarra, ugaztunen paradisua Testua eta argazkiak: Arturo Elosegi M S

Transcript of Sabana afrikarra, ugaztunen paradisua - Elhuyar Aldizkaria · 2013. 2. 6. · undu osoan, klima...

  • undu osoan, klimadesberdinetan hedatu diren

    formazio belarkarak (estepak, la-rrediak eta sabanak) oso aberatsakizan ohi dira ugaztun-faunaren alde-tik. Hauetan famatuena, Afrikakoekialdeko sabana da, zalantzarikgabe. Ospe honek oinarri sendoa du;bertan baitago munduko ungulatu--biomasa eta -dibertsitaterik handie-na, eta aldi berean, ungulatu hauenehiztari diren hainbat karnibororenaere bai. Zerk eragiten du horrenbiomasa altua, eta nola manten dai-teke horrenbeste espezie batera?Ikusiko dugunez, sabana hauenfuntzionamenduan animaliok bere-biziko garrantzia dute, eta itxuraznahikoa homogeneo den ekosistemahonetan espezie asko bizi daiteke,bai dieta eta bai ugal estrategien al-detik, lorturiko espezializazio-mailaaltuari esker.

    Sabanaren ezaugarriaketa sabana-motak

    abana oihan tropikal eta ba-samortuen arteko trantsizio-

    -formazioa dela esan genezake.Euria oihana sortzeko adinakoa ez,baina basamortuetakoa baino al-tuagoa deneko lekuetan, tartekazuhaitzak direneko komunitate be-larkarak nagusitzen dira tropikoosoan zehar. Afrikan formaziohauei sabana deritze. 500 eta1.500 mm bitarteko prezipitazioakdituzten lurraldeetan eratu ohidira, baina bestelako faktoreek erebadute eragina. Hainbat ibai eta la-kuren ertzetan, nahiz eta prezipi-tazio gutxi izan, oihana nagusitzenda, eta beste hainbat eremutan,lurzoruen gazitasuna dela eta, ba-samortua topa genezake. Norma-lean, prezipitazio-kopurua zenbat

    eta altuagoa izan hainbat eta zu-haitz gehiago topatuko ditugu sa-banan. Eskualde tropikaleangaudenez, ez dago uda eta negurik.Bai ordea urtesasoi lehor eta heze-a. Komunitate hauen fenologia,ondorioz, hezetasun-mailak kon-trolatzen du. Urtesasoi hauek des-berdinak dira leku batetik bestera,baina patroi normala lauzpabosthilabeteko euri-sasoia, eta zazpikosasoi lehorra (batzuetan euri-sasoitxiki batez erdibitua) izan daiteke.

    Prezipitazioez gain, sabanarendinamikan badaude garrantzi na-gusia duten beste bi faktore, halanola suteak eta herbiboroak. Sute-ak berezko fenomenoak dira, nahizeta neurri handi batean aspaldida-nik gizakiak kontrolatuta egon. Ur-tesasoi lehorrean gertatu ohi dira,eta materia organikoa azkar mine-ralizatu, eta lurzorua ongarritu egi-

    ?O2@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O2@@@5??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    O2@@@@@@H??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?fO2@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    W2@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O&@@@@@@@@@@5e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    ?O2@@@@@@@@@@@@H?W2@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?O&@@@@@@@@@@@@@@@5??W2@@@@@@@@@@@@@@@@@H?O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HO&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@? ?W2@@@@@@@@@@@h?W2@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?h?W2@@@@@@@@6X?h?W2@@@@@@@@?heW2@@@@@@@@@@ O2@@@@@@@@@@@@@@@@6K?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yhe@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@1?h?7@@@@@@@@@Lh?W&@@@@@@@@@@5 O2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K ?W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(M ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@1h?7@@@@@@@@@@@HhfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6Xhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6X?hf

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@5?he?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1hf?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)XhfW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@g?W&@@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@g?7@@@@@@@@@@@5hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5he?N@@@@@@@@@@gJ@@@@@@@@@@@(Yhf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@Hhf@@@@@@@@@@g7@@@@@@@@@@@H?he?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Lhe

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@L?e?J@@@@@@@@@@@5hf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@1?e?7@@@@@@@@@@(Yhf?@@@@@@@@@@@@@0Me?I4@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?hf@@@@@@@@@@@?eJ@@@@@@@@@@@H?hfJ@@@@@@@@@@@(Mg?I'@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@?g?I'@@@@@@@@@@@he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?hf@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@5 7@@@@@@@@@@@H?hN@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@5?hN@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??7@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?hJ@@@@@@@@@@Hhe

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H 3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@5?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@h7@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@L?g@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@5hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@)Ke?O2@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@Hhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5hg?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?3@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yhg?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?N@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@5 J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@(MgI'@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@(MfI'@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@(Y?g?N@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@(Y?f?N@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@Hh@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@(M?@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@H??3@@@@@@@@@@@L?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@L ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@e?N@@@@@@@@@@@1?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@1 ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5f@@@@@@@@@@@@?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@ J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@g?O&@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hf3@@@@@@@@@@@L?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@6K??O2@@@@@@@@@@@@@5? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?fN@@@@@@@@@@@1?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?f?@@@@@@@@@@@@??3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@5?f?3@@@@@@@@@@@??V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?f?N@@@@@@@@@@@LV4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@h@@@@@@@@@@@1I'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?he3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@h3@@@@@@@@@@@?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?heN@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5hN@@@@@@@@@@@L??I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@1?

    I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HhfV'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe7@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@5 V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y @@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@5?h?3@@@@@@@@@@@?

    ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y? ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@0Y?h@@@@@@@@@@0Y I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M @@@@@@@@@0Y? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@0Yh?@@@@@@@@@@0Y?h?V4@@@@@@@@@@?26 1993.eko maiatza

    Sabana afrikarra, ugaztunen paradisuaTestua eta argazkiak: Arturo Elosegi

    M S

  • ten dute. Halaber, zuhaitzen he-dapena murriztu egiten dute, be-larkaren nagusitasuna bultzatuz.Herbiboroen papera antzekoa da,zuhaitzen kontrolari dagokionezbehinik behin. Herbiboro garrantzi-tsuenak termitak eta ugaztun un-gulatuak ditugu. Sabana afrikarrakhainbat milioi urte daramatza bal-dintza nahikoa klimatiko konstan-tetan, eta ondorioz, ungulatu-fau-na asko dibertsifikatu da, oso mol-daera bereziak lortu dituztelarik.

    Sabanen tipologia nahi adinakonplika daiteke, baina gainbegi-rada bat emanez sabana belarka-raketa sabana arantzadunak be-reiz ge-nitzake. Azken hauek oihan ertzetanegoten dira gehien-bat, bertansastraka arantzadunak (maiz Acaciajenerokoak, baina beste hainbatlandare-jenero ere bai) nagusidirelarik. Beste bereiz-keta posiblebat, Afrikako mendebaldeko etaekialdeko sabanen artekoa izangolitzateke. Hain zuzen, Afrikakomendebaldeko lurzoruak osozaharrak dira, eta beren his-torialuzean hagitz garbituta eta txirotutageratu dira. Bertan ekoiz-pena ez daoso altua, eta landare nagusigramineo luzeak izan ohi dira. Belarhauek hiru metroko altuera izandezakete, eta liserigarri-tasunamurrizteko mekanismo konplexuezbabestuta daude. Besteak beste,zelula epidermikoetan dituzten si-lize-kristalak aipa genitzake; guztizliserigaitzak izateaz gain ugaztunenhortzadura oso az-kar higaraztendutenak. Guzti hau dela eta, Afrikarmendebaldeko sabanetako herbi-boro nagusi termitak dira, ugaz-tunak nahikoa urri izanik. Afrikako

    ekialdean egoera guztiz bestelakoada. Hemen, Rift haranaren zabalpe-na dela eta, bolkanismoa nahikoagarrantzitsua izan da (gogoratuKilimanjaro, Kenia, eta bestehainbat mendi su-mendi direla), etahorren ondorioz, errautsez eratutakolurzoru gaz-teak ditugu nagusi. Ber-tan belarra baxuagoa izan ohi da,eta askoz ere liserigarriagoa.Ekoizpen primario-aren zati handie-na herbiboro orno-dunek eskura-tzen dute, bertan munduko ugaztunhandien bio-masa eta dibertsitatealtuena da-goelarik. Komunitatehauen fun-tzionamendua da segidanazter-tuko duguna.

    Sabanetako ugaztunak

    san bezala, sabana hauetakougaztunen komunitateak oso

    aberatsak dira. Herbiboroen arteanelefantea, errinozerontea, jirafa,bufaloa eta zebra dira ezagu-nenetarikoak. Hala ere, sabanetangehien dibertsifikatu den taldeaantilopeena da. Ugariena, ehundakamila aleko taldeetan migratzen duenñua izan ohi da, baina badaudesedentario diren beste espezie asko(elanda, topia, kongonia, koba,kudua, niala, pongoa, etab.).Txikiagoak dira inpalak, eta hainbatgazela-espezie (Grant, Thompson,Dorcas, Speke, dama, etab.); batzukmigratzaile eta beste asko ez.Antilope txikienen artean oribia,klipspringerra, bushbucka, duikerraeta azkenik, dikdikak ditugu.Herbiboro guzti hauez gain, noski,badago hainbat karniboro espezie,hala nola lehoia, leopardoa, gepar-doa, hiena, likaoia, txakalak, azeri-ak, etab. Beraz, espezie asko eta oso

    ?O2@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O2@@@5??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    O2@@@@@@H??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?fO2@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    W2@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O&@@@@@@@@@@5e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    ?O2@@@@@@@@@@@@H?W2@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?O&@@@@@@@@@@@@@@@5??W2@@@@@@@@@@@@@@@@@H?O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HO&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@? ?W2@@@@@@@@@@@h?W2@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?h?W2@@@@@@@@6X?h?W2@@@@@@@@?heW2@@@@@@@@@@ O2@@@@@@@@@@@@@@@@6K?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yhe@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@1?h?7@@@@@@@@@Lh?W&@@@@@@@@@@5 O2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K ?W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(M ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@1h?7@@@@@@@@@@@HhfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6Xhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6X?hf

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@5?he?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1hf?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)XhfW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@g?W&@@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@g?7@@@@@@@@@@@5hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5he?N@@@@@@@@@@gJ@@@@@@@@@@@(Yhf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@Hhf@@@@@@@@@@g7@@@@@@@@@@@H?he?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Lhe

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@L?e?J@@@@@@@@@@@5hf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@1?e?7@@@@@@@@@@(Yhf?@@@@@@@@@@@@@0Me?I4@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?hf@@@@@@@@@@@?eJ@@@@@@@@@@@H?hfJ@@@@@@@@@@@(Mg?I'@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@?g?I'@@@@@@@@@@@he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?hf@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@5 7@@@@@@@@@@@H?hN@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@5?hN@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??7@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?hJ@@@@@@@@@@Hhe

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H 3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@5?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@h7@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@L?g@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@5hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@)Ke?O2@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@Hhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5hg?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?3@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yhg?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?N@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@5 J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@(MgI'@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@(MfI'@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@(Y?g?N@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@(Y?f?N@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@Hh@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@(M?@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@H??3@@@@@@@@@@@L?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@L ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@e?N@@@@@@@@@@@1?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@1 ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5f@@@@@@@@@@@@?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@ J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@g?O&@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hf3@@@@@@@@@@@L?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@6K??O2@@@@@@@@@@@@@5? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?fN@@@@@@@@@@@1?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?f?@@@@@@@@@@@@??3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@5?f?3@@@@@@@@@@@??V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?f?N@@@@@@@@@@@LV4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@h@@@@@@@@@@@1I'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?he3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@h3@@@@@@@@@@@?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?heN@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5hN@@@@@@@@@@@L??I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@1?

    I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HhfV'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe7@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@5 V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y @@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@5?h?3@@@@@@@@@@@?

    ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y? ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@0Y?h@@@@@@@@@@0Y I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M @@@@@@@@@0Y? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@0Yh?@@@@@@@@@@0Y?h?V4@@@@@@@@@@?1993.eko maiatza 27

    Sabanako ungulatuenbiomasa eta

    dibertsitatea osoaltuak dira. Serengeti

    parkean, esate baterako, milioi bat ñu

    bizi da, 200.000 km2-koeremutan migratzen

    dutelarik.

    Elefanteak bere neurriei esker (3 tonainguru), dieta zabalaeta kalitate baxukoaaprobetxa dezake.

    E

  • neurri desberdinekoak (4 eta 5.000kg bitartekoak) bizi dira leku berean.Nola da posible itxuraz hainhomogeneo den lekuan horrelakoaberastasuna egotea? Ikusikodugunez, espezie guzti hauen arteanbai dieta eta bai ekoetologiarenaldetik dauden berezitasunekematen dute aukera hori.

    Herbiboroak

    erbiboroen artean bereizketanagusia habitat, dieta eta

    migratzeko joeraren araberagertatzen da. Lehenik eta behin esanbeharra dago herbiboro baten dietaanimalia horren neurriarekinzuzenean lotuta dagoela. Zenbat etahandiagoa izan, hainbat eta hesteluzeagoa edukiko du, orduan etadenbora gehiago eginen du jakiakhestean zehar, eta ondorioz,liseriketa hainbat eta osoagoa iza-nen da. Beraz, liserigarritasun txiki-ko landareez elikatzeko (belarzaharra, edukin proteiko baxuko es-pezieak, zelulosa askoko landare-zatiak, ...) gorputz handia edukibehar da. Herbiboro txikiek, bes-talde, energi etekin positiboa lortuahal izateko, fruitu eta kimuak ongiaprobetxatuz hautespena eginezelikatu beharra dute. Leku bat be-larrez estalita egon arren, antilopetxikiak goseak hil daitezke, nahikoakimu freskorik ez badute. Kontutanhartu beharreko beste faktore bathonakoa da: hausnartzaileek, berenurdail konplexuei esker, liseriketaosoagoa lortzen dute. Beraz, antzekoneurria duten herbiboroen artean,behitarrak jaki kaskarragoekinbizitzeko gai izanen dira. Horrezgain, sabanako fenologia aldakorraeuriteek kontrolatzen dutelagogorarazi behar da. Euri-sasoiairisten denean, ekoizpen primarioakgorakada nabarmena izaten du, etaanimalientzat larrea sobera dago.Urtesasoi lehorrak aurrera egitenduen heinean, ordea, jakia gero etaurriago da, eta kalitate txarragokoa,goseteak ere izan daitezkeelarik.Azter dezagun ungulatu espezienagusiek baliabide mugatzaile denlarrea nola banatzen duten.

    Sabanako herbibororik handienaelefantea dugu, 3,5 tonara iritsdaitekeelarik. Bere neurria dela eta,belar latz eta zakarrenez etazuhaitzen hosto eta adarrez elika-tzen da. Hain zuzen, hainbat parke-tan (Amboseli edo Tsavon, esate ba-

    ?O2@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O2@@@5??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    O2@@@@@@H??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?fO2@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    W2@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O&@@@@@@@@@@5e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    ?O2@@@@@@@@@@@@H?W2@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?O&@@@@@@@@@@@@@@@5??W2@@@@@@@@@@@@@@@@@H?O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HO&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@? ?W2@@@@@@@@@@@h?W2@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?h?W2@@@@@@@@6X?h?W2@@@@@@@@?heW2@@@@@@@@@@ O2@@@@@@@@@@@@@@@@6K?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yhe@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@1?h?7@@@@@@@@@Lh?W&@@@@@@@@@@5 O2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K ?W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(M ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@1h?7@@@@@@@@@@@HhfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6Xhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6X?hf

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@5?he?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1hf?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)XhfW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@g?W&@@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@g?7@@@@@@@@@@@5hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5he?N@@@@@@@@@@gJ@@@@@@@@@@@(Yhf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@Hhf@@@@@@@@@@g7@@@@@@@@@@@H?he?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Lhe

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@L?e?J@@@@@@@@@@@5hf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@1?e?7@@@@@@@@@@(Yhf?@@@@@@@@@@@@@0Me?I4@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?hf@@@@@@@@@@@?eJ@@@@@@@@@@@H?hfJ@@@@@@@@@@@(Mg?I'@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@?g?I'@@@@@@@@@@@he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?hf@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@5 7@@@@@@@@@@@H?hN@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@5?hN@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??7@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?hJ@@@@@@@@@@Hhe

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H 3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@5?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@h7@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@L?g@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@5hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@)Ke?O2@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@Hhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5hg?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?3@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yhg?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?N@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@5 J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@(MgI'@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@(MfI'@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@(Y?g?N@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@(Y?f?N@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@Hh@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@(M?@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@H??3@@@@@@@@@@@L?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@L ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@e?N@@@@@@@@@@@1?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@1 ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5f@@@@@@@@@@@@?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@ J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@g?O&@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hf3@@@@@@@@@@@L?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@6K??O2@@@@@@@@@@@@@5? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?fN@@@@@@@@@@@1?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?f?@@@@@@@@@@@@??3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@5?f?3@@@@@@@@@@@??V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?f?N@@@@@@@@@@@LV4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@h@@@@@@@@@@@1I'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?he3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@h3@@@@@@@@@@@?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?heN@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5hN@@@@@@@@@@@L??I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@1?

    I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HhfV'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe7@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@5 V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y @@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@5?h?3@@@@@@@@@@@?

    ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y? ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@0Y?h@@@@@@@@@@0Y I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M @@@@@@@@@0Y? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@0Yh?@@@@@@@@@@0Y?h?V4@@@@@@@@@@?28 1993.eko maiatza

    Bere altuerari esker (5 m) jirafak ez du lehiakide gogorrik alatzaileenartean.

    Bufaloa dieta zabaleko belarjale taldekoi eta erasokorra dugu; bere babes--estrategia talde iherarkikoetan oinarritzen duena.

    Zebra dietazabalekomigratzai-lea dugu.Bereelikadura--tasa altuariesker, kalitatebaxuko landareezelikadaiteke.

    H

  • terako), zuhaitzak lurrera botatzekoohituragatik, oihanari atzerakadanabarmena eragin diote. Elefanteakez dira migratzaileak; ezta benetakoanimalia lurraldekoiak ere, ez(baitute eremu finkorik babesten),baina oso eremu zabaletan zehar(300 km2-kotan) ibiltzen dira.Urtesasoi lehorra igarotzeko, es-kualde hezeenetan biltzen dira,horretarako 500 km-tik gorakoibilaldiak eginik, eta maiz 4-5 m sa-konerako zuloak egiten dituzte urbila. Zulo hauek gainerako anima-liek ere erabiltzen dituzte, eta on-dorioz, garrantzi handikoak dira.Famili lotura handiko taldematriarkaletan bizi dira (eme zaharbatek gidaturiko eme eta gaztez era-tutako taldeak dira), eme domina-tzailea gainerakoen ama-amonaizan ohi delarik. Talde matriarkalhauen tamaina 10-20 alekoa izatenden arren, batzuetan laurogei-ehunalez osaturiko taldeak ikus daitezke.Garai batean baita 1.000 aletikgorakoak ere. Arrak bakarka, edota

    “ezkongabe” edo “mutilzahar” de-ritzen taldeetan bizi dira. Eme bataraldira iristen denean, emeek arbat onar dezakete beren taldean.

    Errinozeronteak 1,5 tona ingu-rukoak izatera irits daitezkeenanimalia bakarti eta lurraldekoiakdira, ar eta emeak araldian bainobiltzen ez direlarik. Batez erebelarjale direnez, eta dentsitatetxikia dutenez, sabanan ez duteelefanteek adinako eraginik. Afrikanbi errinozeronte-espezie daude,hots, zuria eta beltza, banaketa-area desberdina dutelarik. Nolanahiere, biek nahi izaten dituztesastrakadi itxiak, eta 75 km2-rainoko lurraldeak gorotzen bidezmarkatu eta besteengandikdefendatu egiten dituzte. Urtesasoilehorraren bukaeran, ordea, bazka-eskasiak eraginda, lurraldeak utziegin ditzakete, eta ingurunehobetan bildu, nahiz eta inoiztalderik eratu ez.

    Ungulatuetan jirafak dira han-dienak, beren 500-800 kg-ko pi-

    suaz. Animalia hauek 2-6 alezosaturiko familiatan bizi ohi dira,eta ez dute benetako migraziorikburutzen. Nolabaiteko dispertsioakbai ordea, urtesasoi lehorreanzuhaitz askok hostoa galtzenduenez, eremu hobetara biltzendirelarik. Alatzaile hauenelikadura guztiz dago zuhaitzetanoinarrituta, bertan (duten altuerariesker) oso lehiakide gutxidutelarik. Izan ere, elefantea etagerenuka kenduta, zuhaitz hostozelikatzera espezializatu den besteespezierik ez baitago. Elikatzekoera honen zailtasunak gaindituzgero, nahikoa egokia dela esandaiteke; Acacia jeneroa, lekadunadenez, nitrogeno-finkatzailea baita,ondorioz edukin proteiko altuaduelarik. Hain zuzen, zuhaitzhauek hobesten ditu jirafak. Ge-renuka askoz ere txikiagoa da,baina sekulako abilezia du atzekobi hanketan zutik jartzen, gisahorretara nahikoa adar altuakberegana ditzakeelarik.

    ?O2@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O2@@@5??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    O2@@@@@@H??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?fO2@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    W2@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O&@@@@@@@@@@5e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    ?O2@@@@@@@@@@@@H?W2@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?O&@@@@@@@@@@@@@@@5??W2@@@@@@@@@@@@@@@@@H?O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HO&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@? ?W2@@@@@@@@@@@h?W2@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?h?W2@@@@@@@@6X?h?W2@@@@@@@@?heW2@@@@@@@@@@ O2@@@@@@@@@@@@@@@@6K?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yhe@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@1?h?7@@@@@@@@@Lh?W&@@@@@@@@@@5 O2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K ?W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(M ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@1h?7@@@@@@@@@@@HhfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6Xhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6X?hf

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@5?he?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1hf?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)XhfW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@g?W&@@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@g?7@@@@@@@@@@@5hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5he?N@@@@@@@@@@gJ@@@@@@@@@@@(Yhf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@Hhf@@@@@@@@@@g7@@@@@@@@@@@H?he?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Lhe

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@L?e?J@@@@@@@@@@@5hf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@1?e?7@@@@@@@@@@(Yhf?@@@@@@@@@@@@@0Me?I4@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?hf@@@@@@@@@@@?eJ@@@@@@@@@@@H?hfJ@@@@@@@@@@@(Mg?I'@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@?g?I'@@@@@@@@@@@he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?hf@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@5 7@@@@@@@@@@@H?hN@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@5?hN@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??7@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?hJ@@@@@@@@@@Hhe

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H 3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@5?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@h7@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@L?g@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@5hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@)Ke?O2@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@Hhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5hg?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?3@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yhg?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?N@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@5 J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@(MgI'@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@(MfI'@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@(Y?g?N@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@(Y?f?N@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@Hh@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@(M?@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@H??3@@@@@@@@@@@L?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@L ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@e?N@@@@@@@@@@@1?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@1 ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5f@@@@@@@@@@@@?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@ J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@g?O&@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hf3@@@@@@@@@@@L?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@6K??O2@@@@@@@@@@@@@5? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?fN@@@@@@@@@@@1?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?f?@@@@@@@@@@@@??3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@5?f?3@@@@@@@@@@@??V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?f?N@@@@@@@@@@@LV4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@h@@@@@@@@@@@1I'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?he3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@h3@@@@@@@@@@@?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?heN@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5hN@@@@@@@@@@@L??I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@1?

    I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HhfV'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe7@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@5 V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y @@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@5?h?3@@@@@@@@@@@?

    ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y? ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@0Y?h@@@@@@@@@@0Y I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M @@@@@@@@@0Y? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@0Yh?@@@@@@@@@@0Y?h?V4@@@@@@@@@@?1993.eko maiatza 37

    Koba ur-ertzetan bizi den antilope sedentarioa da.Araldian arrek 20 m-ko lurraldeak defendatzen dituz-te, gose eta egarriak baimentzen dien bitartean.

    Topia belar laburreko eskualdeetan bizi den antilopesedentarioa da.

    Migratzaileen artean Thompson gazela da azkenekoa.Zebra eta ñuak pasatu ondoren geratu den belar labu-rraz elikatzen da.

    Inpala emeek taldeak eratzen dituzte, eta hainbatarren lurraldeetan barrena mugitzen dira.

  • Bufaloa eta altzea gehienbat be-lar altu eta lehorretan larratzen di-ren 500 kg inguruko ungulatu se-dentarioak dira. Bufaloa 20-40aleko talde iherarkiko mistoetanbizi da, bere etsai nagusi direnlehoien aurka babes aktiboa buru-tzen duelarik. Hauetako batenaurrean, taldeko ar guztiek eme etakumeak inguratzen dituzte, etaizugarrizko adar-hesia eratzen du-te. Oso erasokorrak dira, eta tal-deak kohesio handia erakusten du.Araldiak arazo izaten dira animaliahauentzat; hainbat ar batera ego-ten baita. Ar dominatzaileak ordea,gainerakoei emeak bereganatzeaeragotzi egiten die, eta neurri handibatean inhibitu egiten ditu.

    Koba, topia eta kongonia 200 kginguruko antilope sedentarioakdiren arren, elkarren arteko lehiatxikia da, habitat-bereizketari esker.Koba, adibidez, beti ur-ertzean biziden bitartean, topiak belarlaburreko inguruneak ustiatzenditu, eta kongoniak belar luzekoak.Kobaren araldia bitxia da benetan.Ar bakoitzak 20 m inguruko lu-rralde bat defendatzen du, estalketaemeak bertara hurbiltzen direneangertatzen delarik. Hain lurraldetxikiko baliabideekin, ordea, ezinizaten dute luze iraun, eta egarriakzein goseak lurraldea uzterabehartzen ditu. Ar subordinatuek,edota lurralde txarrenak dituztenek,une hori aprobetxatzen dutelurraldea lapurtzeko. Nolanahi ere,kobaren araldia nahikoa laburra

    izan ohi denez, egoera hau ez daluze mantentzen. Topi eta kongoniarrek ere, 10 hektarea ingurukolurraldea gorotzez markatu etababestu egiten dute, maiz bestearrik inguratzen ote den bertatikbegiratzeko termitategi gainetanparatzen direlarik. Ohitura honek,antza denez, baditu bere alderditxarrak, eta kongoni arren hilkor-tasun-tasa altua omen da; harra-pakariek aisa atzematen baitituzte.Kongoniak hain zuzen, urtesasoilehorrean lurraldea utzi eta ehun-daka aleko taldetan bil daitezke.

    Inpala zuhaitz arteko belar lu-zeetan bizi den 80 kg inguruko anti-lope sedentarioa dugu. Bere neurritxikia dela eta, oso espezie fruituja-lea da; fruituak belarrak baino lise-rigarriagoak baitira. Hauetan ar do-minatzaileek (ar guztien heren batinguruk) lurraldea dute, eta gaine-rako ar dominatzaileen aurka ba-

    besten dute. Ar subordinatuak,inongo eragozpenik gabe,“mutilzahar” taldetan ibiltzen dira.Emeak ere, bestalde, gregarioak etalurraldekoak dira. Eme-talde batenlurraldea lauzpabost arren lurraldeberbera izaten da, eta une horretandauden lurraldeko nagusiak estal-tzen ditu emeak. Araldi luzea duteinpalek, eta ondorioz, arrek berenlurraldeak eskaintzen dituen balia-bideez bizi behar dute. Salbuespenaura da. Izan ere, edozein arrek“baimena” du gainerakoen lurral-deak zeharkatzeko, uretara badoa.Eme eta mutilzaharren taldekatzeababes-mekanismoa da; taldea ohar-kabean atzematea zailagoa baita.Horrez gain, ehiztariren bat ikusizgero, sekulako jauziak egitendituzte, eta buztana altxatuz, ipur-taldeko mantxa txuria nabarmenduegiten dute, taldekideak oharta-razteko.

    ?O2@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O2@@@5??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    O2@@@@@@H??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?fO2@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    W2@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O&@@@@@@@@@@5e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    ?O2@@@@@@@@@@@@H?W2@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?O&@@@@@@@@@@@@@@@5??W2@@@@@@@@@@@@@@@@@H?O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HO&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@? ?W2@@@@@@@@@@@h?W2@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?h?W2@@@@@@@@6X?h?W2@@@@@@@@?heW2@@@@@@@@@@ O2@@@@@@@@@@@@@@@@6K?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yhe@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@1?h?7@@@@@@@@@Lh?W&@@@@@@@@@@5 O2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K ?W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(M ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@1h?7@@@@@@@@@@@HhfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6Xhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6X?hf

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@5?he?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1hf?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)XhfW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@g?W&@@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@g?7@@@@@@@@@@@5hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5he?N@@@@@@@@@@gJ@@@@@@@@@@@(Yhf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@Hhf@@@@@@@@@@g7@@@@@@@@@@@H?he?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Lhe

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@L?e?J@@@@@@@@@@@5hf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@1?e?7@@@@@@@@@@(Yhf?@@@@@@@@@@@@@0Me?I4@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?hf@@@@@@@@@@@?eJ@@@@@@@@@@@H?hfJ@@@@@@@@@@@(Mg?I'@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@?g?I'@@@@@@@@@@@he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?hf@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@5 7@@@@@@@@@@@H?hN@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@5?hN@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??7@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?hJ@@@@@@@@@@Hhe

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H 3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@5?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@h7@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@L?g@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@LhJ@@@@@@@@@@5hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@)Ke?O2@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@)K?f?O&@@@@@@@@@@Hhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?hf

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5hg?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?3@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yhg?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?N@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@5 J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@(MgI'@@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@(MfI'@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@(Y?g?N@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@(Y?f?N@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@Hh@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@(M?@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@H??3@@@@@@@@@@@L?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@L ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@e?N@@@@@@@@@@@1?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@1 ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5f@@@@@@@@@@@@?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@ J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@@@g?O&@@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@? ?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hf3@@@@@@@@@@@L?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@@@@6K??O2@@@@@@@@@@@@@5? ?7@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?fN@@@@@@@@@@@1?N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? ?@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?f?@@@@@@@@@@@@??3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@5?f?3@@@@@@@@@@@??V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5 ?@@@@@@@@@@@H? J@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?f?N@@@@@@@@@@@LV4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?h?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H J@@@@@@@@@@@ 7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@h@@@@@@@@@@@1I'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?he3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? 7@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@h3@@@@@@@@@@@?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?heN@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@5hN@@@@@@@@@@@L??I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?he?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@1?

    I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HhfV'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?he?V'@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@Hhe7@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?hf?V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@5 V4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y @@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@5?h?3@@@@@@@@@@@?

    ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y? ?I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@0Y?h@@@@@@@@@@0Y I4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M @@@@@@@@@0Y? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@0Yh?@@@@@@@@@@0Y?h?V4@@@@@@@@@@?38 1993.eko maiatza

    Acacia jenerokozuhaitzakhobesten ditujirafak; Acaciajeneroak,lekaduna denez, proteina-edukinaltua baitu.

    Thomson gazelak (20 kg)taldeka etabelar laburretanibiltzen dira,harrapakariakaisago ikusiahal izateko.

  • Antiloperik txikienak, erbi batentamainako (4 kg) dikdikak dira. An-tilope hauek monogamoak dira, bi-kote bakoitzak 2-5 hektareako lu-rraldea usaimenez markatu eta de-fendatzen duelarik. Sastrakaditanbizi dira gehienbat, eta aurrekoantilope guztiek ez bezala, harrapa-kariren bat ikusita hauek ez duteihes egiteko joera; ezkutatzekoa bai-zik. Hain txikiak izanik, noski, fruitueta kimu freskotan oinarri-tutako dieta espezializatuadute, eta edan gabe bizidaitezkeenez, ez dute inoizberen lurraldea uzten.

    Ikus daitekeenez, saba-nako animalia asko lu-rraldekoiak dira, araldianbehinik behin. Hori, ordea,ez da posible animaliamigratzaileengan. Afrikakosabanetan hiru espeziemigratzaile nagusi ditugu:zebra, ñua eta Thomsongazela, migrazioak eretxanda horretan burutzendituztelarik. Oso taldehanditan biltzen dira, es-pezie bakoitzak bere bideeta erritmo bereziak ditue-larik. Hiru espezieotanzebra (350 kg) da dietajeneralistena duena,hausnartzailea ez denarren, bere elikadura-tasaaltuari esker etekin posi-tiboa belar zahar eta leho-rrekin lortzen duelarik.Eskualde aproposenetansedentario eta lurralde-koia, baina gainerakoetanmigratzailea den ñuak(250 kg) muturra finagoadu, eta ondorioz, belar ho-beak hautatzeko gai da.Thompson gazelak, azke-nik, hogeitabost kilo ingu-ruko pisua du, etaondorioz, besteek utzitako belarlaburrenez eta kimu freskoenez bai-no ez da elikatzen. Zebrak babes--estrategia aktiboa du. Etsairen batikusita taldea bildu egin daiteke,zirkulu bat eratu, eta ostikadaz de-fendatu kumeak. Ñu-taldeek erebadute beren funtzioa, baina eztaldea babesteko, alea babestekobaizik. Izan ere, bai al dago lehoienaurrean tartean beste ñu bat eduki-tzea baino babes hoberik? Horre-gatik ñuak, lehoia ikusita, lasterkaegin, eta talde-barnera sartu egitendira. Ez dute seinale berezirik tal-dekideak ohartarazteko. Ñuek, esan

    bezala, araldia desplazatuz pasatzendute, ondorioz “lurralde mugiko-rrak” eratzen dituztelarik. Ar bakoi-tzak hainbat eme eskuratzen ditu,bere harena gainerako arretatikbabestu egiten duelarik. Thomsongazelak (20 kg) ere, taldeka ageri ohidira, eta belar laburrenetan ibiltzendira (txikiak direnez) egondaitezkeen harrapakariak aisagoikusi ahal izateko.

    Karniboroak

    abanan hain ungulatu-bioma-sa altua dagoenez, harra-

    pakarientzako aukera handiakdaude, eta ondorioz, harrapakari--biomasa eta dibertsitatea ere altuakdira. Hauek ere, nola ez, lehiasaihesteko eta jaki-ustiapenaoptimizatzeko estrategia desber-dinak garatu behar izan dira,gorputzaren neurri eta ehiza-estrategien dibertsifikazioa garatudirelarik. Komunitate hauek, lehenaipatu bezala, oso zaharrak direnez,

    ugaztun harrapakarien eboluzioarenondorioa bere maila goreneanAfrikako ekialdean ikus daiteke.

    Harrapakari hauetan, zalantzarikgabe, lehoia da ezagunena. 200kilotara iritsi daitekeen animaliahau (aldika jirafaren tamainakoaleak, edota gazela bezain espezietxikiak harrapa baditzake ere),gehienbat ñu eta zebraz elikatzenda. Lehoia ustegabe-ehiztaria da,

    ehizakiaren-gandik osohurbileraino ezkutuan iritsibehar izaten duelarik. Lehoigehienak taldean bizi dira,eta habitataren egokitasuna-ren arabera, 200-400 km2-ko lurraldeak mantentzendituzte, nahiz eta ñuenatzetik migratzen dutenlehoi-taldeak badiren. Lehoi--talde tipikoa lauzpabostemez, ar-pare batez eta hau-en kume gazteez egondaiteke osatuta. Gehiene-tan emeek ehizatzen dute,eta arren zeregina taldea ba-bestea izaten da. Taldearenbarnean, emeak elkarrensenide izan ohi dira, eta as-kotan kumeek askatasunadute edozein emeren tititikedateko. Araldiak bi aste in-guru irauten du, eta sasoihorretan arra emearen osoondoan egoten da ia deusere jan gabe, ondoriozargaldu egiten direlarik. Le-hoi gazteek, batez ere arrakbadira, bi urte ingurubetetakoan, taldetik uxatuegiten dituzte, eta orduanhasten da animalia hauen-tzako une gogorrena; ehize-an ez baitira oso trebeak.Izan ere, hori izaten da ha-rrapakari hauentzako une-rik kritikoena. Batzuetangazte hauek binaka edo hi-

    runaka biltzen dira hobeki ehizatuahal izateko. Lehoi arra sei-zazpi ur-te betetakoan guztiz helduta dago,eta orduan lor dezake talde batekoar dominatzai-lea kanporatzea etatalde horren jabe egitea. Horre-lakorik gertatzen bada, lehen neu-rria kume guztiak hil eta jatea izatenda; emeak kumerik gabe geratzendirenean araldia izaten baitute, etahorrela ar horren kumeek izangobaitituzte. Hain zuzen ar gehienekbizpahiru urte besterik ez duteirauten talde-gidaritzan, etaondorioz, bermatu egin behar duteepe horretan haziko diren kumeek

    ?O2@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O2@@@5??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    O2@@@@@@H??@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?fO2@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    W2@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f?O&@@@@@@@@@@5e?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?f

    ?O2@@@@@@@@@@@@H?W2@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?O&@@@@@@@@@@@@@@@5??W2@@@@@@@@@@@@@@@@@H?O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HO&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@O&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@HW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5?

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@@? ?W2@@@@@@@@@@@h?W2@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?h?W2@@@@@@@@6X?h?W2@@@@@@@@?heW2@@@@@@@@@@ O2@@@@@@@@@@@@@@@@6K?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yhe@@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@1?h?7@@@@@@@@@Lh?W&@@@@@@@@@@5 O2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K ?W2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?hgJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(M ?J@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?h?@@@@@@@@@@1h?7@@@@@@@@@@@HhfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6Xhf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6X?hf

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?7@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?h?@@@@@@@@@@@hJ@@@@@@@@@@@5?he?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1hf?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)XhfW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@g?W&@@@@@@@@@@@H?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?he?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? J@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@he?3@@@@@@@@@@g?7@@@@@@@@@@@5hfJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y 7@@@@@@@@@@5 ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5he?N@@@@@@@@@@gJ@@@@@@@@@@@(Yhf7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? @@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@Hhf@@@@@@@@@@g7@@@@@@@@@@@H?he?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Lhe

    ?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@L?e?J@@@@@@@@@@@5hf?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1heW&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y? ?J@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@5h?@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@?hf@@@@@@@@@@1?e?7@@@@@@@@@@(Yhf?@@@@@@@@@@@@@0Me?I4@@@@@@@@@@@@@@?h?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@5? J@@@@@@@@@@@@HhJ@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@@?hJ@@@@@@@@@@@5?hf@@@@@@@@@@@?eJ@@@@@@@@@@@H?hfJ@@@@@@@@@@@(Mg?I'@@@@@@@@@@@@?h?7@@@@@@@@@@@?g?I'@@@@@@@@@@@he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@H? 7@@@@@@@@@@@@?h7@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@5?h7@@@@@@@@@@@H?hf@@@@@@@@@@@??W&@@@@@@@@@@5 7@@@@@@@@@@@H?hN@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@5?hN@@@@@@@@@@5heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@?h@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@H?h@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??7@@@@@@@@@@@H @@@@@@@@@@@@he?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@H?hJ@@@@@@@@@@Hhe

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? J@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@5?h@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@@heJ@@@@@@@@@@@5?hJ@@@@@@@@@@@he7@@@@@@@@@@?he?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? 7@@@@@@@@@@H ?J@@@@@@@@@@@@H?g?J@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@@h?J@@@@@@@@@@@5 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@@@@@@@@@@5he7@@@@@@@@@@@H?h7@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@?heJ@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? @@@@@@@@@@@? ?7@@@@@@@@@@@@h?7@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@5h?7@@@@@@@@@@@H 3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H ?7@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@5he@@@@@@@@@@5?he

    ?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@H? @@@@@@@@@@@? ?@@@@@@@@@@@@@h?@@@@@@@@@@@@?h?@@@@@@@@@@@@Hh?@@@@@@@@@@@@? N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5? ?@@@@@@@@@@@@?he@@@@@@@@@@@@he@@@@@@@@@@@Hhe@@@@@@@@@@H?he?7