TEMA 1. O RELEVO: MARCO FÍSICO DAS ACTIVIDADES HUMANAS LECCIÓN 3. AS UNIDADES DO RELEVO PENINSULAR ESPAÑOL

3.1. O RELEVO PENINSULAR ESPAÑOL

• SITUACIÓN: Extremo suroccidental do Continente Europeo

• LÍMITES:

- Mar Cantábrico

- Océano Atlántico

- Pirineos

- Mar Mediterráneo

• CARACTERÍSTICAS:

- Elevada altitude media; debido á: - Ten numerosas cordilleiras.

- A elevación da Meseta Central (conformada por un zócalo erosionado).

- Formas Compactas: - Orixinan un litoral (costa) de

aspecto rectilíneo, excepto o galego, que é moi recortado.

PRINCIPAIS UNIDADES DO RELEVO PENINSULAR

MESETA CENTRAL (no libro “Meseta Castelá”):

• Ocupa a maior parte do interior da Península.

• Está dividida en dúas submesetas (Submeseta Norte e Submeseta Sur) polo SISTEMA CENTRAL. A submeseta sur está dividida á súa vez polos MONTES DE TOLEDO.

• A continuación, os rebordos montañosos que rodean á MESETA CENTRAL (os montes e cordilleiras que están máis pegadas) son os seguintes:

- No noroeste os MONTES DE LEÓN.

- No norte a CORDILLEIRA CANTÁBRICA.

- No nordeste o SISTEMA IBÉRICO. Enriba del está a Depresión do Ebro.

- No sur SERRA MORENA.

• Por último, as unidades montañosas máis afastadas da MESETA CENTRAL son as seguintes: - No noroeste: O MACIZO GALAICO.

- No noreste: os MONTES PIRENEOS (PIRINEOS).

- No leste: as CORDILLEIRAS COSTEIRAS CATALÁS.

- No sur: as CORDILLEIRAS BÉTICAS. Enriba delas está a Depresión do Guadalquivir.

PARA LEMBRAR…

NORTE = SEPTENTRIONAL

SUR = MERIDIONAL

LESTE = ORIENTAL

OESTE = OCCIDENTAL

3.2. O RELEVO INSULAR ESPAÑOL

• Arquipélago Balear: Localízase no Mar

Mediterráneo.

Illas principais: Mallorca, Menorca, Eivisa (Ibiza), Formentera e Cabrera.

• Arquipélago Canario:

Lozalízase no

Océano Atlántico, fronte á costa noroeste de Á frica.

Illas Principais: Lanzarote, Fuerteventura, Gran Canaria, Tenerife, Gomera, Hierro, A Palma.

Algúns Illotes: Graciosa e Alegranza.

TEMA 1. O RELEVO: O MARCO FÍSICO DAS ACTIVIDADES HUMANAS LECCIÓN 4. COSTAS E RÍOS DE ESPAÑA

4.1 AS COSTAS

• España é un dos países europeos cun litoral máis extenso. A pesares de que predominan os contornos rectilíneos, existe unha ampla variedade costeira, na que aleternan costas altas e rocosas con zonas de costa baixa e areosa (Cádiz, Valencia ou Alicante) .

• Compré facer mención ás rías galegas, xa que contan cos entrantes máis profundos.

• No caso dos arquipélagos:

- Balear: conta con moitas praias e calas.

- Canario: predominan os acantilados de orixe volcánica con algunhas praias.

Costa Cantábrica

(dende o Cabo Vidío.

Asturias)

Golfo de

Valencia

Costa andaluza

oriental

Costa atlántica

galega

Costa atlántica

andaluza

Costa das Illas

Baleares

Costa das Illas

Canarias

4.2. OS RÍOS PENINSULARES

• O relevo peninsular agrúpase en tres vertentes, dependendo do mar ou o océano no que desembocan: A Vertente Cantábrica (ríos que desembocan en el

Cantábrico): Ríos Curtos.

Ríos de forte caudal

¿Por qué? Son curtos debido á proximidade entre as montañas e a costa (onde nacen e morren respectivamente) e caudalosos debido á abundancia de chuvias.

Ríos principais: Bidasoa, Deva, Nervión, Sella, Nalón, Narcea o Navia.

• A Vertente Atlántica (ríos que desembocan en el Océano Atlántico).

• Distinguimos dous tipos:

Ríos do Noroeste da Península:

Destacan por ser curtos e caudalosos (ex. Río Miño)

Ríos do Centro e Sur Peninsular:

Longos e con caudal variable dependendo das estacións (moito menor nos meses de verán, no que sofren estiaxes).

Ríos Principais: Douro (Duero), Texo (Tajo), Guadiana e Guadalquivir.

A Vertente Mediterránea Excepto o Río Ebro (qué é o máis caudaloso de

España), a maior parte dos ríos son curtos e de caudal irregular.

Ríos principais: Ter, Llobregat, Turia, Xúcar (Júcar), Segura, Almanzora e Guadalhorce.

TEMA 1. O RELEVO: MARCO FÍSICO DAS ACTIVIDADES HUMANAS LECCIÓN 5. O RELEVO GALEGO I

5.1. AS UNIDADES DO RELEVO • O relevo galego é moi compartimentado; está formado por unha sucesión de bloques elevados e afundidos e pódense analizar en tres grandes conxuntos: • As Serras Orientais e Surorientais: • Orientais: destacan as dos Ancares e as do Courel, na

provincia de Lugo. • Surorientais: engloba o sector montañoso máis alto de Galicia.

Destacan serras como Segundeira o a da Limia. • A zona Central, cun relevo moi variado: • Meseta de Lugo: Na zona norte recibe o nome de Terra Chá.

Destacan as terras fértiles de Monforte e Sarria, ubicadas nas zonas máis afundidas.

• Serras Centrais. Son as que atravesan Galicia de Norte a Sur, dividindo as provincias occidentais das orientais. Destaca a serra da Loba e a do Faro, entre outras.

• Serras Septentrionais.

• A zona litoral: establece a transición da montaña ao mar.

• Exemplos importantes: Depresión Tui-Padrón, As Mariñas de A

Coruña, a Mariña Luguesa, a Serra de Barbanza ou a do Morrazo.

TERRA CHÁ

TEMA 1. O RELEVO: MARCO FÍSICO DAS ACTIVIDADES HUMANAS LECCIÓN 5. O RELEVO GALEGO II

Leva a cabo o exercicio número 1 da lección 6, baseándote no mapa de Galicia que observas ao seu lado.

RÍOS GALEGOS:

Normalmente adoitan ser moi caudalosos, debido ao clima chuvioso da comunidade.

Son normalmente curtos e de gran poder erosivo debido ás turbulentas augas motivadas polos desniveis.

Algúns dos ríos galegos son: O Miño. Nace na Serra de Meira (Lugo) e percorre Galicia de Nordés a

Suroeste. Pasa por Lugo e Ourense e desemboca no mar Atlántico formando o Esteiro (estuario) do Miño (A Guarda).

O Sil. Principal afluente do Miño. Nace na Cordilleira Cantábrica e, tras atravesar o Bierzo (León) penetra en Galicia. Discorre por un estreito canón dende Quiroga atá desembocar no Miño.

Os ríos costeiros. Adoitan ser curtos. Exemplos: Eume, Tambre, Lérez, etc.

Lendas, tradicións e supersticións…

• Conta a tradición oral que persoaxes mitolóxicos habitaban a cuenca do río Miño, tales como feiticeiras que vivían no mesmo río, os Xarcos que moraban en pozos situados por toda a cuenca e homes-pez que eran anfibios coa posibilidades de vivir tanto na terra como na auga.

• Hay unha lenfa que dice que cando se navegaba o Miño polos arredores de Arbo tiñas que levar unha pedra na boca para impedir que se puidera falar durante o traxecto, porque senón as feiticeiras meteríanse coa persoa que tratara de fecelo.

• Cando os romanos chegaron á Península, pensaban que o Miño era un río embruxado. Crían que tras él, escondido entre a néboa, estaba o final da Terra (Finis Terrae), un enorme acantilado que lles conduciría ao baleiro.

CURIOSIDADES…

As Catedrais

(Mariña Lucense)

• Son un espazo natural incluido na Rede Natura 2000.

• Teñen unha grande importancia xeolóxica posto que o mar foi escavando unha rede labiríntica de cobas, galerías, arcos, illotes, etc.